بورس انرژی و اقتصاد مقاومتی

با آموزش های بورس24 و عصر ایران در زمینه بورس انرژی همراه باشید.

بورس انرژی مهمترین بازار رسمی ، امن و شفاف کشور در حوزه معاملات حامل های انرژی است که بسیاری از سیاست های کلان اقتصاد مقاومتی را می توان در ساز و کارهای معاملاتی این بازار به وضوح مشاهده کرد.

سیاست های اقتصاد مقاومتی دارای 24 بند کلی در عرصه سیاست گذاری است که با هدف تأمین رشد پویا و بهبود شاخص‌های مقاومت اقتصادی و دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز بیست‌ساله، با رویکردی جهادی، انعطاف پذیر، فرصت ساز، مولد، درون‌ زا، پیشرو و برون‌گرا در سال 92 توسط مقام معظم رهبری به تمامی دستگاه ها ابلاغ شد. سیاست های اقتصاد مقاومتی بر تقویت تولید داخلی تمرکز دارد و شفافیت اقتصادی با توجه به توانمندی های داخلی با تکیه بر توانمندی های مردم ( بخش خصوصی ) مورد توجه قرار گرفته است.

همین موارد نشان می دهد که ذات توجه به اقتصاد مقاومتی می تواند دقیقاً در مسیر بازارهای مالی تعریف شود مخصوصاً در مواردی که به صراحت از تنوع روشهای معاملاتی، ارتقاء رقابت پذیری و تأمین منابع مالی در حوزه نفت ، گاز و انرژی سخن می گوید. این شرایط می تواند در بورس انرژی تعریف شود مخصوصاً در مواردی که از ایجاد تنوع در روش‌های فروش ، مشارکت دادن بخش خصوصی در فروش ، افزایش صادرات گاز ، برق ، محصولات پتروشیمی و فرآورده های نفتی سخن گفته و افزایش ارزش افزوده از طریق تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز، توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه (براساس شاخص شدت مصرف انرژی) و بالا بردن صادرات برق، محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی را مد نظر قرار می دهد. این در حالی است که شفاف‌سازی اقتصاد و سالم‌سازی آن و جلوگیری از اقدامات، فعالیت‌ها و زمینه‌های فسادزا در حوزه‌های مختلف را مطرح می سازد.

با توجه به سوابق فعالیت بورس انرژی می توان به صراحت عنوان داشت که بستر اقتصاد مقاومتی در حوزه های مختلف مرتبط با نفت ، گاز ، پتروشیمی و فرآورده های نفتی از بستر بورس انرژی عبور می کند. پتانسیل معاملات امن ، مشارکت بخش خصوصی و تنوع آن در کنار وجود بسترهای مختلف تأمین منابع مالی جهت تامین سرمایه در گردش و یا احداث و تکمیل پروژه های نیمه تمام مواردی است که هم اکنون در بورس انرژی در دسترس قرار دارد.

نگاهی به بندهای مختلف اقتصاد مقاومتی نشان دهنده آن است که می توان بازتعریف دقیقی از واقعیت های این سیاست ها با رویکردهای اجرایی بورس انرژی ارائه کرد. هم اکنون پتانسیل معامله تمامی فرآورده های نفتی ، گازی و پتروشیمی و همچنین فرآورده های پالایشگاهی و حتی نفت خام در بستر بورس انرژی فراهم بوده و تجربیات گران سنگ این بازار مالی می تواند برای بسیاری از مشکلات معاملاتی این گروه های کالایی راهگشا باشد. به عنوان مثال هم اکنون زیرساخت های اجرایی ، فنی و مالی برای انجام معاملات نفت خام در بورس انرژی فراهم شده و این پتانسیل وجود دارد که تسویه وجوه نفت خام و فرآورده ها در بازار سرمایه کشور انجام شود. به صورت دقیق تر روابط کارگزاری بانک های ایرانی هم اکنون این توانمندی را دارد که معاملات بورس انرژی با علم بر شفافیت داد و ستد و مشخص بودن مبدأ وجه و مالکیت کالا در بسترهای رسمی بانکی تسویه شود که یک موفقیت چشمگیر برای بورس انرژی ایران به شمار می رود. این ویژگی مهم در کنار افزایش محسوس حجم معاملات و رکوردشکنی های پیاپی آن در بازار فیزیکی ، بورس انرژی را به یگانه بازار رسمی معاملات حامل های انرژی تبدیل کرده و افزایش حجم عرضه ها از سوی پالایشگاه های دولتی و خصوصی مؤید این توانمندی برجسته است. این شرایط بسیاری از اهداف اقتصاد مقاومتی را ناخودآگاه تأمین می کند که حضور بخش خصوصی و همچنین جذب مشتریان بین المللی گسترده و متنوع یکی از ساده ترین نتایج آن به شمار می رود.

تامین مالی از طریق منابع داخلی یکی دیگر از دستاوردهای مهم بورس انرژی به شمار می رود تا جایی که عرضه اولیه و انجام معاملات ثانویه اوراق سلف موازی استاندارد هم اکنون به یکی از رخدادهای مرسوم در بورس انرژی بدل شده است. تنها در روزهای اخیر شاهد بودیم که 400 میلیارد تومان اوراق سلف موازی استاندارد برای تأمین مالی صنعت برق با تقاضایی تقریباً دو برابر عرضه با موفقیت انجام پذیرفت. تا جایی که حتی نرخ های حاصل از سازوکار بازار نسبت به قیمت پایه با افزایش همراه گشت که این مهم نشان دهنده جذابیت این اوراق برای سرمایه گذاران بود. در کنار این شیوه تأمین مالی شاهد عرضه گواهی های سرمایه گذاری صندوق پروژه بودیم که باز هم تأمین مالی جذابی را برای پروژه های در دست ساخت اجرایی کرد. تمامی این موارد تنها بخشی از واقعیت های بورس انرژی به شمار می رود. اگرچه مشارکت حداکثری مردم ، عرضه گسترده و خارج از مکانیزم های اداری رایج فرآورده ها و حامل های انرژی ، کاهش تصدی گری دولت ، پذیرش اصل رقابت در معاملات و کشف نرخ ، استانداردسازی کالاها ، ایجاد بازارهای جدید برای محصولات داخلی به جهت رونق صادرات و بسیاری از این موارد نیز در ذات معاملات بورس انرژی مستتر هستند که در بندهای مختلف اقتصاد مقاومتی نیز مورد توجه و تأکید قرار گرفته اند.

البته در اقتصاد مقاومتی بخش های دیگری نیز مدنظر قرار گرفته که بسیاری از آن ها در مکانیزم های معاملاتی بورس انرژی از قابلیت تحقق برخوردار هستند. به عنوان مثال تأمین شرایط و فعال‌سازی کلیه امکانات و منابع مالی و سرمایه‌های انسانی و علمی کشور ( بند 1 ) ، پیشتازی اقتصاد دانش بنیان، پیاده‌سازی و اجرای نقشه جامع علمی کشور و ساماندهی نظام ملی نوآوری به منظور ارتقاء جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش‌بنیان در منطقه ( بند 2 ) ، محور قراردادن رشد بهره‌وری در اقتصاد با تقویت عوامل تولید، توانمندسازی نیروی کار، تقویتِ رقابت‌پذیری اقتصاد، ایجاد بستر رقابت بین مناطق و استانها و به کارگیری ظرفیت و قابلیت‌های متنوع در جغرافیای مزیت‌های مناطق کشور ( بند 3 ) ، افزایش تولید داخلی نهاده‌ها و کالاهای اساسی(بویژه در اقلام وارداتی)، و اولویت دادن به تولید محصولات و خدمات راهبردی و ایجاد تنوع در مبادی تأمین کالاهای وارداتی با هدف کاهش وابستگی به کشورهای محدود و خاص ( بند 6 ) اصلاح و تقویت همه‌جانبه‌ نظام مالی کشور با هدف پاسخگویی به نیازهای اقتصاد ملی، ایجاد ثبات در اقتصاد ملی و پیشگامی در تقویت بخش واقعی ( بند 9 ) مواردی است که در اقتصاد مقاومتی به آن اشاره شده است.

مطلب مرتبط قبلی : بورس انرژی در تامین مالی صنعت برق چه نقشی داشته...!؟