دنیای اقتصاد / 10 سال پیش و زمانی‌كه چینی‌ها با خودرویی كوچك به ایران آمدند تا فعالیت خودروسازی خود را از جنوب شرقی كشور آغاز كنند كسی فكرش را نمی‌كرد امروز آنها برنامه به دست آوردن 15 درصد از بازار خودروی ایران را داشته باشند.
حالا با گذشت یك دهه از آغاز نخستین فعالیت‌های جدی یكی از خودروسازان چینی در ایران، محصولات دیگری به آن خودروی كوچك كه همچنان در كرمان مونتاژ می‌شود، اضافه شده است. البته حضور چینی‌ها در ایران تنها به یك شركت ختم نشد و طی سال‌های گذشته نام‌های جدیدی به فهرست چینی‌های فعال در خودروسازی ایران اضافه شد. در حال حاضر نزدیك به 10 شركت فعال و نیمه فعال خودروساز چینی در ایران حضور دارند و محصولات تولیدی آنها نیز شامل چندین مدل سواری، وانت و خودروی سنگین می‌شود.
اگرچه با وجود رشدی كه تولیدات چینی طی 10سال گذشته در كشور داشته‌اند، آنها تنها نزدیك به 8 درصد از بازار خودروی كشور را پوشش می‌دهند، اما با این حال هر بار با انتشار آمار تولیدات خودروسازان، حساسیت‌ها و انتقادها نسبت به تیراژ تولیدات چینی‌ها و رشد نسبی آنها برانگیخته می‌شود. آخرین آمار از تولیدات خودروسازان چینی در 4 ماه گذشته نشان می‌دهد خودروهای سواری چینی مونتاژی، ركوددار افزایش تولید خودروهای سواری در كشور بوده‌اند.
انتقاد به حضور چینی‌ها در كشور و رشد فعالیت آنها در سال‌های اخیر همواره در حالی مطرح شده است كه در كنار این انتقادها، اشاره‌ای به چرایی «رشد حضور چینی‌ها در صنعت خودروی كشور» نشده است. چرایی حضور چینی‌ها در كشور از آنجا اهمیت پیدا می‌كند كه به‌نظر می‌رسد صرفا با «مخالفت» یا «انتقاد» نمی‌توان به مقابله با جریان یا پدیده‌ای خاص رفت. بر همین اساس با وجود تمام انتقادها و نگاه‌های منفی كه در سال‌های گذشته نسبت به حضور چینی‌ها در كشور وجود داشته است، آنها توانستند برای محصولات خود در بازار ایران جایگاهی به دست بیاورند.
با این تفاسیر سوال اصلی در رابطه با فعالیت چینی‌ها در صنعت خودروی كشور این است كه دلیل افزایش خودروهای چینی در ایران چیست این سوال در شرایطی مطرح است که خبرگزاری فرانسه طی هفته جاری اعلام کرد که در چین تنها یک چهارم خریداران خودروهای داخلی را انتخاب می‌کنند. سوال دیگری كه در این رابطه مهم به‌نظر می‌رسد این است که با توجه به نگاه منفی كه همواره نسبت به كالاهای چینی در میان مشتریان وجود داشته، شركت‌های خودروساز چینی چگونه توانستند بر این نگاه منفی غلبه كنند و محصولات خود را در میان مشتریان ایرانی توسعه دهند؟
سوالاتی كه در بالا عنوان شد، در حالی مطرح است كه خودروسازان چینی نه تنها در بخش خصوصی كشور حضور پررنگی دارند بلكه رد پای آنها در شركت‌های خودروسازی بزرگ كشور نیز به وضوح مشاهده می‌شود. اگرچه حضور همه‌جانبه چینی‌ها در صنعت خودروی كشور تا میزان زیادی مدیون تحریم‌های اعمال شده علیه صنعت خودروی كشور از سوی غرب است، اما نمی‌توان تنها عوامل بیرونی را دلیلی بر رشد چینی‌ها در بازار و صنعت خودروی كشور دانست.
كارشناسان عقیده دارند عوامل داخلی متعدد دیگری در كنار تحریم‌های غرب علیه صنعت خودروی كشور، باعث رو آوردن بخشی از مشتریان بازار خودرو به محصولات چشم‌بادامی‌ها و در نهایت رشد آنها در كشور شده است.
با نگاهی به رفتار مشتریان در برخورد با چینی‌های بازار، می‌توان متوجه شد كه گرایش به این محصولات كه زمانی به‌دلیل «چینی» بودن از اقبال خاصی برخوردار نبودند، تا حدود زیادی به نوع برخورد خودروسازان با مشتریان طی سال‌های اخیر نیز بازمی‌گردد.
به عقیده كارشناسان تسلط بی‌چون و چرای خودروسازان بزرگ كشور بر بازار داخلی و عرضه محصولاتی بدون تنوع، یكی از دلایل اصلی استقبال مشتریان از هر خودروی جدید است؛ فرقی ندارد این محصول چینی باشد یا از كشوری دیگر. اما در این میان عوامل متعددی دست به دست هم دادند تا اقبال حضور در بازاری مانند بازار خودروی كشورمان، نصیب خودروسازان «چینی» شود تا به این ترتیب پس از سال‌ها، انحصار موجود در بازار خودرو به‌واسطه محصولات چشم‌بادامی‌ها اندكی به چالش كشیده شود.
بلیت دیگری نبود جز پكن-تهران
كارشناسان حوزه خودرو در رابطه با چرایی رشد خودروسازان چینی در ایران طی سال‌های اخیر، این موضوع را از چند زاویه بررسی می‌كنند. در نظر گرفتن مسائل بین‌المللی، داخلی و همچنین شرایط خودروسازی چین دلیل رشد چینی‌ها در بازار خودرو كشور از نظر این كارشناسان ضروری است.
یك مدیر ارشد در صنعت خودرو، یكی از دلایل رشد فعالیت چینی‌ها در كشور را «حركت موازی آنها با شرایط تحریم» ارزیابی می‌كند.
این مدیر ارشد به خبرنگار «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «علاوه‌بر استراتژی چینی‌ها كه تسلط بر بازار به‌واسطه ارزان‌فروشی است، در واقع چین از شرایط تحریم حاكم بر صنعت خودروی كشور استفاده كرد و پس از خروج خودروسازان غربی از ایران، وارد صنعت خودرو كشور شد.»
طی سال‌های گذشته خودروسازان اروپایی یا كره‌ای حاضر در بخش خصوصی، به دلایل مختلف از جمله اعمال تحریم‌های بین‌المللی فعالیت خود در ایران را رها كردند. در چنین شرایطی این شركت‌های خودروساز چینی بودند كه از سوی فعالان بخش خصوصی جایگزین شركای سابق شدند؛ زیرا همكاری با خودروسازان چینی به‌عنوان متحد ایران در شرایط تحریم، برای خودروسازان بخش خصوصی بهتر از تعطیلی خطوط تولید بود. این اتفاق در رابطه با خودروسازان بزرگی كه در واقع نیمه دولتی هستند هم رخ داد.
یكی از مدیران ارشد در صنعت خودروسازی در همین زمینه عقیده دارد: «پس از اعمال تحریم‌ها علیه صنعت خودروی كشور، چین با كمال میل وارد بازار ایران شد و در همكاری با خودروسازان بخش خصوصی و همچنین دو خودروساز بزرگ، جای پای خود را در بازار خودروی ایران محكم كرد.» اما در این زمینه امیرحسن امیری، مدیر فروش و بازاریابی شرکت مدیران خودرو عنوان می‌کند یكی از زوایایی كه در رابطه با چرایی رشد حضور چینی‌ها در ایران باید مورد توجه قرار گیرد، این است كه «چین بزرگترین خودروساز دنیاست كه سالانه حدود 20 میلیون دستگاه خودرو تولید می‌كند، از سویی باید توجه داشت كه دولت چین برای فروش بخشی از این میزان تولید، برنامه‌های تشویقی فراوانی برای صادرات دارد و ایران نیز می‌تواند یكی از مقاصد خودروهای چینی باشد.»
در این زمینه یك فعال حوزه واردات خودرو نیز با اشاره به اینکه «با توجه به شرایط تحریم عملا راه دیگری جز برقراری ارتباط با چین وجود نداشته»، می‌گوید: «یكی از دلایل اصلی رشد واردات خودروهای چینی به كشور یا رشد تیراژ مونتاژی‌ها این است كه چینی‌ها بر ورود یا تولید محصولاتی در ایران تمركز كرده‌اند كه جای خالی آنها احساس می‌شود، برای مثال شاسی‌بلندهای ارزان‌قیمت.» فربد زاوه كه با تاكید بر اینكه «برخلاف رشد چینی‌ها در بازار مردم همچنان به ایران‌خودرو و سایپا اطمینان بیشتری دارند»، می‌گوید: «سواری‌های چینی توانستند آن بخشی از مشتریان بازار را جذب كنند كه از محصولات تكراری داخلی به معنای واقعی خسته شده بودند.» به عقیده زاوه «مشتریان بازار خودرو از سر ناچاری محصولات چینی را انتخاب می‌كنند زیرا خودروسازان داخلی برای چند سال محصول جدیدی به بازار ارائه نكرده بودند.»
حضور چینی‌ها، تهدید یا فرصت؟
هرچند دلیل اصلی انتقادها نسبت به حضور خودروسازان چینی در كشور، بی‌كیفیت بودن محصولات آنها است، اما با توجه به این انتقادها این سوال مطرح می‌شود كه اگر محصولات چینی آنطور كه گفته می‌شود بی‌كیفیت هستند، پس چرا مصرف‌كنندگان به سراغ آنها می‌روند؟
امیری در پاسخ به این سوال می‌گوید: «در حال حاضر خریداران اصلی بازار خودرو را رده سنی 19 تا 35 سال تشكیل می‌دهند؛ یعنی قشری كه به لحاظ موقعیت سنی و تحصیلی كه دارند با آگاهی كامل به سراغ خرید این محصولات می‌روند، وقتی این رده سنی كالایی را انتخاب و برای خرید آن اقدام می‌كند به این معناست كه آن را از زوایای گوناگون بررسی كرده و بعد آن را خریداری می‌كند.»
این كارشناس فروش در ادامه می‌گوید: «از سویی در حال حاضر ذهنیت مردم نسبت به كالاهای چینی از محصولاتی بی‌كیفیت در حال تغییر است درست مانند اتفاقی كه 30 سال قبل برای كالاهای ژاپنی و كره‌ای رخ داد، امروز چینی‌ها مانند 30 سال قبل ژاپن در حال تلاش برای تولید خودروهایی هستند كه از نظر آپشن‌ها یا كیفیت قابل قبول باشند و مردم هم این موضوع را دریافته‌اند.»
امیری در نهایت بر این موضوع تاكید دارد كه «خودروسازان داخلی طی سال‌های گذشته به‌دلیل وجود مسائلی مانند تحریم‌های بین‌المللی، افزایش هزینه‌های تولید، قیمت‌گذاری دولتی و ... نتوانستند برای توسعه محصول اقدام كنند، در نتیجه علاوه‌بر خودروسازان خصوصی خودروسازان بزرگ كشور نیز برای توسعه محصول به چینی‌ها روی آوردند.»
در این میان با توجه به رشد تیراژ خودروهای چینی در كشور كه نشانه‌ای از استقبال مشتریان از محصولات چینی است، این سوال مطرح می‌شود كه این اتفاقات حامل چه پیام‌هایی برای خودروسازان است؟ در این زمینه می‌توان گفت که حضور خودروسازان چینی به منزله فرصتی برای مشتریان بازار خودرو است زیرا حق انتخاب آنها از چند مدل خودروی همیشگی داخلی، فراتر می‌رود. در چنین شرایطی امیری عقیده دارد حضور چینی‌ها بر خلاف انتقادهای موجود می‌تواند فرصتی برای مشتری‌ها باشد تا مدل‌هایی متنوع‌تر را در رده‌های قیمتی مختلف انتخاب كنند.
نبود تنوع تولید در محصولات، خصوصا نبود تنوع قیمتی در میان محصولات داخلی، موضوعی است كه خودروسازان نیز به آن اشاره دارند.
عبدالله بابایی، مدیر فروش ایران‌خودرو در رابطه با چرایی رشد محصولات چینی در بازار كشور عقیده دارد «خودروسازان نتوانستند در برخی حوزه‌های بازار ورود پیدا كنند، برای مثال خودروسازها نتوانستند تنوع قیمتی را رعایت كنند و محصولاتی را عرضه كنند كه علاوه‌بر قیمت‌های متنوع، آپشن‌ها و امكانات متنوعی نیز داشته باشند.» به این ترتیب می‌توان گفت یكی از بارزترین دلایل یكه‌تازی خودروهای چینی در بازار خودرو، ضعف خودروسازان داخلی در زمینه تنوع تولید و حوزه‌های محدود قیمتی است.
در چنین شرایطی پیش‌بینی كارشناسان این است كه چنانچه خودروسازان برای برطرف كردن این ضعف‌ها اقدام نكنند، در آینده‌ای نه چندان دور سهم چینی‌ها از بازار خودروی كشور فراتر خواهد رفت؛ زیرا كارشناسان عقیده دارند در حال حاضر تعداد مشتری‌هایی كه از تنوع و قیمت‌های خودروسازان رضایت ندارند رو به فزونی است. به عقیده كارشناسان این مشتری‌ها در صورت نیافتن خودروی موردنظر خود در میان محصولات خودروسازان، محصولات چشم‌بادامی‌ها را جایگزین خواهند كرد، در این صورت می‌توان انتظار داشت پیش‌بینی چینی‌ها از سهم 15 درصدی بازار ایران برای خودشان تحقق پیدا كند.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.