دنیای اقتصاد / بورس تهران در موقعیت كنونی آن در مقایسه با میانگین سال گذشته با حدود 70 درصد كاهش در ارزش معاملات، 60 درصد كاهش در حجم معاملات و 50 درصد افت در تعداد دفعات معامله مواجه شده است. ارزش معاملات در روز گذشته به 85 میلیارد تومان رسیده است. شاخص اما از خرداد ماه سال قبل كه زیر رقم 50 هزار واحد بود، خرداد ماه سال جاری و در آخرین روز ماه گذشته به 72 هزار و 969 واحد رسیده كه نشان‌دهنده رشدی در حدود 45 درصد است.
این روند البته در سایر بازارها از جمله ارز و سكه در این مدت كاهشی بوده به‌طوری‌كه قیمت ارز از 3 هزار و 420 تومان در پایان خرداد 92 به 3 هزار و 200 تومان در پایان هفته گذشته رسیده است، درحالی‌كه برای سكه این ریزش حتی بیشتر است، به طوری‌كه سكه تمام بهار آزادی كه در پایان بهار سال گذشته به یك میلیون و 250 هزار تومان رسیده بود، در اواخر خرداد ماه سال جاری تا 950 هزار تومان افت را تجربه كرده است.
به این ترتیب زیان این دو بازار به ترتیب 6.4 و 24 درصد ثبت شده است. با این توضیحات باید گفت بورس تهران همچنان بهترین بازار سرمایه‌گذاری برای آن دسته از فعالانی است كه نگاه بلندمدتی را به بازار دارند. به این ترتیب زیان 8 درصدی سال جاری در بورس اگرچه باعث دلگرمی تازه واردهای این بازار نمی‌شود و از طرفی سودگیری فعالان بلندمدت نیز در بازار كنونی روندی كاهشی را تجربه می‌كند، اما در مقام مقایسه هیچ بازاری در یك سال گذشته به پای بورس نرسیده و حتی با فرض نرخ سود سپرده‌های 25 درصدی سیستم بانكی، باز هم بورس پیشتاز است و سرمایه‌های موجود در این بازار تا دو برابر سیستم بانكی قادر است منفعت نصیب صاحبان نقدینگی كند.
با این حال حاكمیت دیدگاه‌های منفی از بازدهی بورس در سال 93، به فرار روبه جلوی برخی سرمایه‌گذاران و تسریع در روند افت بازار منتهی می‌شود. این در شرایطی است كه با حفظ آرامش در شرایط روانی كارشناسان انتظار دارند بورس با بازدهی 30 درصدی در سال جاری مواجه شود كه در این صورت انتظار می‌رود منافع ناشی از سرمایه‌گذاری در این بازار برای فعالانی كه در مدت دو سال گذشته از خروج بازار صرف‌نظر كرده‌اند لااقل 100 درصد باشد.
سفته‌بازی در اقتصاد ممنوع
سال‌های اخیر سال‌های سفته‌بازی در بازارها بود؛ سال‌هایی كه به واسطه افت شدید كسب‌و‌كار در كشور و تزریق نقدینگی ایستا به اقتصاد، تولید از دور خارج شد. در این سا‌ل‌ها سرمایه‌های كلانی از بخش واقعی اقتصاد به بازارهایی از قبیل مسكن (به ویژه در بخش دلالی)، سكه و ارز كوچ كردند تا جایی كه باعث افزایش قیمت سكه از 350 هزار تومان در سال 90 تا یك میلیون و 600 هزار تومان در اواخر 91 شدند. همین موضوع در مورد ارز البته با دلایل جنبی از جمله تحریم و كاهش ذخایر ارزی اتفاق افتاده است.
با روی كار آمدن دولت جدید زمینه‌های لازم برای رشد بخش واقعی اقتصاد فراهم شده، تا جایی كه انتظار می‌رود در سال جاری رشد اقتصادی كشور از منفی 6 درصد در سال 91 به حدود یك درصد و حتی بر‌اساس برخی پیش‌بینی‌ها به بیشتر از این رقم برسد. این مساله به معنای رشد بخش‌های واقعی اقتصادی كشور است كه در بازار سرمایه متجلی خواهد شد و به رشد بورس منتهی می‌شود. با این حال سال 93 سال حركت بر مدار اخبار سیاسی و بودجه جدیدی بود كه به عقیده برخی فعالان بازار سرمایه سختگیرانه به نظر می‌رسد.
در حال حاضر اما بازار سرمایه در انتظار روشن شدن چند موضوع است تا در ماه‌های آینده شاهد بازگشت بازار باشیم: نكته اول رشد اقتصادی كشور است. در حال حاضر بین مسوولان بازار و دولتمردان یازدهم اختلاف نظری درمورد رابطه بین بورس و اقتصاد كشور وجود دارد. وزیر اقتصاد در همایش اخیر پولی و بانكی اعلام كرد بورس تهران و شرایط حاكم بر آن نشان‌دهنده وضعیت كلی اقتصاد ایران نیست. در عین حال برخی مسوولان بورسی معتقدند بورس در نتیجه شرایط اقتصادی است كه دچار ضعف شده است.
در هر حال به نظر می‌رسد موضوع دوم صحیح به نظر نمی‌رسد، چراكه در سال‌های اخیر كه بورس از موقعیت نسبتا خوبی برخوردار بوده، اقتصاد كشور در شرایط نامطلوبی به سر می‌برد و در عین حال سفته‌بازی بر بازار حاكم شد. به عبارتی به دلیل تغییر موضع سرمایه‌گذاری در سال‌های اخیر، نوع رابطه مستقیم اقتصاد و بورس دچار اشكالات اساسی شده و تحلیل‌ها از این موضوع دچار تفاوت‌های جدی شده است. در سال‌های اخیر، سفته‌بازی در بازارها و حركت نقدینگی به سمت بازارهای زودبازده به جای تولید، تغییرات شدید نرخ ارز كه به رشد سریع ارزش دارایی شركت‌ها منجر شد، تورم شدید در اقتصاد كشور و افزایش شدید قیمت محصولات، تحریم‌ها و شرایط محدود كننده تجاری و مواردی از این قبیل همگی معادلات اقتصادی را بر هم زده است و به همین دلیل بازگشت رابطه بورس-اقتصاد به تغییر ساختارها نیازمند است.
مختصات سال 93 سال اما برای ایجاد این ارتباط چیست؟ كاهش تورم تا 15 درصد، تثبیت و حتی احتمال كاهش قیمت دلار و افت بیشتر بازار سكه، ركود بازار مسكن در بخش بازارها از عواملی است كه بر بورس موثر است. مذاكرات سیاسی موضوع دیگری است كه قادر به ایجاد گشایش در سرمایه‌گذاری و تجارت خواهد بود و عامل دیگر موثر بر روابط بین اقتصاد و بورس خواهد بود.
توضیح بیشتر آنكه بازارها در سال جاری از وضعیت باثباتی برخوردارند و در صورتی كه عامل سیاسی بتواند انگیزه‌های كافی را برای تجمیع سرمایه در بخش تولید فراهم كند یا در بخش‌های مهمی همچون نفت و گاز، خودرو، پتروشیمی، معادن و... سرمایه‌های خارجی جذب بازار شوند می‌توان به تقویت بیشتر ارتباط بین اقتصاد و بورس امیدوار بود و همگرایی بخش واقعی اقتصاد و بازار سرمایه از این طریق حاصل شود.
به عنوان یك نمونه باید گفت سیاست دولت كاهش نرخ تورم در كشور است؛ سیاستی كه با توجه به نرخ 40 درصدی تورم به كاهش شدید قدرت خرید در كشور و بر‌هم خوردن قیمت‌های نسبی در سال‌های اخیر منجر شده است، با این حال دولت با اتخاذ سیاست‌های انقباضی ناچار به تحمل برخی آثار جانبی شده كه به نظر می‌رسد ركود نسبی در بورس یكی از این موضوعات است، با این حال این موضوع به گفته كارشناسان به زودی روند معكوسی به خود خواهد گرفت. با این حال اما ضعف بورس در هدایت نقدینگی و سرمایه از بازارهای ثانویه به بازارهای اولیه، چالش ساختاری بورس محسوب می‌شود؛ چالشی كه به عقب افتادن همگرایی اقتصاد و بازار سرمایه منتهی شده است.
البته بورس مكانی برای كسب سود از محل دست به دست كردن سهام محسوب می‌شود، اما این تمام ماجرا نیست، چراكه تقویت راهكارهای انتقال سرمایه به بازار اولیه در اصل نقطه اتكای بورس برای هدف نهایی است. در توضیح این موضوع باید گفت تقویت اقتصاد به معنای كاهش سفته‌بازی و انتقال نقدینگی از بازارهای غیرموثر همچون ارز و طلا به بخش واقعی اقتصاد است. این انتقال از طریق بانك‌ها و بازار سرمایه امكان‌پذیر است.
بازدهی بالاتر بورس در مقایسه با بانك‌ها، می‌تواند بورس را به انتخاب مهم سرمایه‌گذاران تبدیل كند، اما در صورتی كه بورس نتواند از این منابع به خوبی و برای تقویت تولید استفاده كند، زنجیره همگرایی بین اقتصاد و بورس ناقص خواهد ماند.
با این حال اتفاقی كه در شرف وقوع است انتقال نقدینگی از بورس به سمت بانك‌ها و شاید سایر بازارها مثل مسكن است. به نظر می‌رسد نقدینگی بورس كاهش یافته باشد و ناامیدی در بورس در حال شكل‌گیری است.
البته شانس بزرگ آن است كه سایر بازارها نیز از وضعیت مطلوبی برخوردار نیستند و این مساله فرصت مناسبی برای تغییر فضای سرمایه‌گذاری در كشور است. كارشناسان معتقدند در شرایط كنونی دولت باید سیاست‌های تقویت بورس را به سمت سیاست‌های واقعی پیش ببرد و به عنوان مثال آزادسازی قیمتی را در دستور كار قرار دهد، اما به دلیل مغایرت این دست سیاست‌ها با اهداف ضدتورمی دولت، هنوز نتیجه‌ای حاصل نشده است.
آزادسازی قیمت سیمان در روز چهارشنبه هفته قبل نشان داد این تحلیل درست است و دولت با این اقدام می‌تواند سایر صنایع را نیز از جمله خودرو، قند و شكر، پتروشیمی و... به تحرك وادارد.
در این بین سال 93 را به تحلیل كارشناسان باید سال گذار نامید؛ سالی كه بیشتر باید از آن انتظار تغییر مسیر مولفه‌های اقتصادی و سیاسی را داشت. با این حال فعالان حقیقی بازار چندان تحمل این شرایط گذار را ندارند و بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد به دنبال تعریف شرایط جدید هستند.
حقوقی‌ها هم رفتار مشتاقانه‌ای در برابر بازار از خود نشان نمی‌دهند و به نظر می‌رسد سازمان بورس بر همین اساس فشار زیادی بر این گروه برای حمایت از بازار وارد كرده است.
با این حال تصمیمات سرمایه‌گذاران منطقی است و نمی‌توان در شرایط كنونی بازار، سهامداران را بابت عقب نشینی از عملیات خرید و سرمایه‌گذاری سرزنش كرد یا نمی‌توان فروش سهام توسط حقوقی‌ها را موکول به خرید سهام جدید از سوی آنها کرد.
بازار از جذابیت لازم برای سرمایه‌گذاران كوتاه‌مدت برخوردار نیست، اما در هر حال سرمایه‌گذاری بلندمدت در این بازار هنوز بالاترین جذابیت را در بر دارد.
بر این اساس توصیه می‌شود سرمایه‌گذاران از ریسك‌پذیری بیشتری برخوردار باشند و دید بلندمدت به بازار می‌تواند ضمن حذف ریسك‌های روانی ناشی از كاهش حجم معاملات و ارزش معاملات و... امكان تثبیت بازار را در یك روند میان‌مدت و بلندمدت را فراهم كند.
به هر حال بهار 93 در شرایطی به پایان رسید كه زیان بازار به قوت خود باقی ماند؛ زیان 8 درصدی از ابتدای سال. این در حالی است كه در مدت مشابه سال قبل این بازار سود 29 درصدی را عاید فعالان خود كرده است.
تابستان سال گذشته نیز بازدهی بورس به 35 درصد رسید، در حالی كه انتظار می‌رود كل بازدهی بورس در سال 93 حداكثر بین 20 تا 25 درصد باشد، با این حال سال 94 سالی سبز برای فعالان بورس خواهد بود و انتظار می‌رود این روند معقول در سال‌های بعد ادامه یابد.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.