دنیای اقتصاد / پس از مدتی افت شاخص طی اولین ماه سال جاری، بازار از حالت نوسانی گذار كرده و در مسیر صعودی خود قرار گرفته است. به عبارت دقیق‌تر، اصلاح قیمت‌های انجام شده، وضعیت متعادلی را برای بورس تهران در سال 93 به ارمغان آورده است تا سهامداران با اطمینان خاطر بیشتر در معاملات به فعالیت بپردازند. در این شرایط، حمایت دولت و بانك‌ها از طریق صندوق توسعه، امنیت سرمایه‌گذاری در بورس را افزایش داده و با توجه به ثبات بخش‌های مختلف اقتصادی، انتظار می‌رود بازار روند صعودی متعادلی در سال جاری داشته باشد. از سوی دیگر، احتمال كنترل سود سپرده‌های بانكی به عنوان امری اثرگذار بر بورس كه بارها بر آن تاكید شده است و همچنین ورود به فصل مجامع تداوم این روند رو به رشد بازار را تضمین می‌كند.
تعادل پایدار یا ناپایدار؟
نصرالله برزنی در خصوص وضعیت فعلی بازار عنوان می‌كند: در بورس با دارایی‌های مالی طرف هستیم كه ماهیت متفاوتی با دارایی‌های فیزیكی نظیر مسكن دارد. بنابراین نمی‌توان ارزش واقعی آنها را به صورت مطلق و پایدار شناسایی كرد. بر این اساس، حال كه برخی اصلاح قیمت‌ها انجام شده است به سادگی نمی‌توان نقطه تعادل فعلی را پایدار دانست. این كارشناس خبره بازار سرمایه می‌افزاید: ارزش اوراق بهادار تابع شرایط كلی اقتصاد است و این شرایط حاكم بر بازار است كه نقطه تعادل را تعیین می‌كند. به عنوان مثال، فرض كنید قیمت سهمی در حال حاضر 500 تومان ارزش‌گذاری شده است و روز بعد به 550 تومان برسد. در این شرایط، نمی‌توان گفت كه قیمت تعادلی این سهم همان 500 تومان بوده و باید كاهش قیمت آن را مجددا شاهد باشیم؛ زیرا ممكن است شرایط آن در روز بعد متفاوت باشد و قیمت تعادلی را تحت تاثیر قرار دهد. به این ترتیب، باید گفت كه نقاط تعادل در بازار سرمایه، نقاط ناپایداری هستند كه نوع احساس اطمینان به آینده بازار و امنیت سرمایه‌گذاری در آن می‌تواند این نقاط را جابه‌جا كند. این تحلیلگر بازار سرمایه معتقد است كه حتی در دی ماه سال گذشته نیز كه شاخص به اوج خود (89500واحد) رسید در نقطه تعادل بوده‌ایم و ادامه می‌دهد: در آن دوران، موج خوش‌بینی موجود در بازار، جو روانی ایجاد كرد كه رشد قابل توجه شاخص را به دنبال داشت. به این ترتیب، بازدهی شاخص از ابتدای سال به بیش از 130 درصد رسید كه با توجه به یك سوم شدن ارزش پول ملی در این سال امری طبیعی است.
صندوق توسعه اختراع بورس تهران نیست
دولت به كمك سیستم بانكی، چتری حمایتی در بازار ایجاد كرده است تا در زمان افت بازار، صندوق توسعه وارد عمل شده از بازار حمایت كند. در حالی كه بسیاری از افراد منتقد تزریق نقدینگی از طریق صندوق هستند، برزنی اظهار می‌كند: بازار در مقابل اخبار با اهمیت (اثرگذار روی تصمیم سرمایه‌گذاران) واكنش نشان می‌دهد و عموما شاهد بیش واكنشی (overreaction) از سوی سهامداران هستیم. مثلا، اگر اثر واقعی 5 درصد مثبت باشد، بازار ابتدا 10 درصد رشد می‌كند و به مرور زمان دو مرتبه خود را تا همان 5 درصد اصلاح می‌كند و برعكس، در شرایط منفی نیز بیش از مقدار واقعی شاهد افت بازار هستیم. بر این اساس، این از بی اطلاعی افراد است كه با فعالیت صندوق توسعه مخالفت كنند و معتقدند، نباید دخالتی در بازار انجام شود. در بورس صحبت از دارایی‌های مالی است؛ بنابراین نمی‌توان به طور دقیق ارزش‌گذاری كرد و برخی اوقات ممكن است سرمایه‌گذار دچار اشتباه شده و سهم خود را در زیان به فروش برساند. به این ترتیب، وجود عاملی كه از این امر جلوگیری كند، كاملا ضروری است.
وی در ادامه می‌افزاید: صندوق توسعه اختراع ما نیست و در تمام بازارهای فعال و با سابقه جهانی نیز چنین دخالت‌هایی وجود دارد. مثلا در سال گذشته، فدرال رزرو آمریكا نقدینگی فراوانی را جهت خرید اوراق قرضه وارد بازار كرد، یا در سال 2008 دولت آمریكا حمایت‌های قابل توجهی از بازار نیویورك انجام داد. حتی در بازار توكیو ژاپن با تزریق نقدینگی از رشد شاخص نیكی (Nikkei) جلوگیری شد. در حقیقت، این دخالت‌ها كه در بازارهای پیشرفته جهانی نیز انجام می‌شود، احساس امنیتی برای مردم ایجاد می‌كند تا آنها با آسودگی خیال وارد بازار شده و معامله كنند. همچنین، در كشور ما خود مردم خواستار كمك مسوولان بودند و پس از آنكه مشاهده كردند افرادی بر بازار نظارت دارند، با هیجان بیشتری وارد معامله شدند. برزنی به بازارهای نوظهور آسیایی اشاره و عنوان می‌كند: حتی در این بازارها، اگر دخالت دولت صورت نمی‌گرفت بحران به زودی حل نمی‌شد. این دخالت می‌تواند از دو طریق تزریق نقدینگی یا وضع قوانین كوتاه مدت صورت پذیرد كه بسته به نیاز بازار باید برنامه ریزی شود. بنابراین، دخالت‌ها جزئی از ضرورت بازار است.
در این رابطه، حامد سلطانی‌نژاد، مدیر عامل سپرده‌گذاری مركزی در دفاع از عملكرد صندوق توسعه اظهار كرد: منابعی كه در اختیار این صندوق قرار دارد، پس از تحلیل‌های دقیق وارد بازار می‌شود و هدف اصلی آن افزایش نقدشوندگی در بازار به عنوان یكی از جذابیت‌های اصلی بورس است. وی در ادامه می‌افزاید: این صندوق قصد دارد حضور سرمایه‌گذاران خرد در بازار را افزایش دهد تا به دنبال آن فرهنگ سهامداری در بین عموم مردم گسترش یابد.
به عقیده سلطانی‌نژاد، هدف صندوق، قیمت‌گذاری و دستكاری در قیمت‌ها نیست و در خصوص عدم اعلام رسمی استراتژی‌های صندوق به خبرگزاری فارس این‌گونه پاسخ می‌دهد: وجود نظارت‌هایی از سوی وزارت اقتصاد و سازمان بورس به نحوه اداره منابع در این صندوق موجب اطمینان بیشتر سهامداران خواهد شد و در این باره امكان روشن شدن استراتژی‌های صندوق وجود دارد.
واكنش به سود سپرده‌ها طبیعی است
برزنی در خصوص بحث مهم نرخ سود سپرده‌های بانكی كه بارها به آن اشاره شده است، می‌گوید: اگر تغییرات نرخ بهره بانكی، اثری روی بازار مالی نداشته باشد، آن بازار وضعیت نامتعادلی دارد. وی در توضیح این مساله می‌افزاید: هر سرمایه‌گذار برای خود هزینه فرصتی تعریف می‌كند و در نتیجه با رشد نرخ سود بانكی، این هزینه فرصت نیز تغییر می‌كند. به عبارت دقیق تر، وی می‌تواند بخشی از سرمایه خود را به عنوان سپرده بانكی سرمایه‌گذاری و از این طریق از فرصت به وجود آمده استفاده كند. به اعتقاد این كارشناس بازار سرمایه، اگر نرخ سود بانكی و بازار سرمایه به صورت همسو تغییر كنند، یعنی با افزایش نرخ سود بانكی (البته نرخ سود واقعی كه باید سهم تورم از آن كم شود)، شاخص بورس نیز رشد پیدا كند باید در متعادل بودن شرایط بازار سرمایه شك كرد.
در این رابطه، رئیس كمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با اشاره به اینكه بازار سرمایه حتما با بالا رفتن نرخ سود سپرده‌های بانكی تحت تاثیر قرار می‌گیرد، گفت: با افزایش نرخ سود سپرده‌ها بخشی از منابع به سمت بازار پول حركت كرد و این مساله بر هیچ‌كس پوشیده نیست. به اعتقاد مصباحی‌مقدم، نهادهای اقتصادی كاملا به هم وابسته‌اند و هر جا كه دستكاری در قیمت‌ها به وجود آید، منابع تغییر مسیر خواهند داد. بنابراین، دولت باید هرچه سریع تر به نرخ سود سپرده‌های بانكی نظم داده و با توجه به روند نزولی تورم از افزایش نرخ سود سپرده جلوگیری كند.
رشد بازار تداوم دارد
نصرالله برزنی در‌خصوص وضعیت آتی بازار سرمایه عنوان می‌كند: شرایط موثر بر وضعیت بازار را می‌توان به دو دسته كلی تقسیم كرد؛ نخست، شرایط كلان اقتصادی است كه با توجه به ثبات نرخ ارز و كاهش نرخ تورم دچار شوك خاصی نخواهد بود. از سوی دیگر، شرایط روانی (رفتاری) دومین عامل اثرگذار است كه پیش‌بینی وضعیت بازار را دشوار می‌كند. بر این اساس، در حال حاضر كه بازار توسط دولت و صندوق توسعه حمایت می‌شود، روحیه مثبتی در بازار به وجود آمده است كه می‌تواند منجر به رشد آتی آن شود. وی همچنین می‌افزاید: شرایط مطلوب دیگر اقتصادی نظیر افزایش صادرات (تا دو برابر رشد) و همچنین سهولت صادرات محصولات پتروشیمی از جمله عواملی است كه می‌تواند منجر به رشد ملایم شاخص كل كمك كند.
زیان‌دهی 95 درصد سرمایه‌گذاران كوتاه‌مدت
این كارشناس بازار سرمایه در خصوص حضور سرمایه‌گذاران با نگاه كوتاه مدت می‌گوید: پدیده معاملات روزانه از دهه 90 میلادی در دنیا رونق گرفت. گرچه پیش از آن زمان، نگاه بلندمدت در میان سرمایه‌گذاران بورسی وجود داشت؛ به وجود آمدن محصولات جدیدی مثل ابزارهای مالی مختلف، سرمایه‌گذاران را جهت كسب سودهای كوتاه مدت ترغیب كرد. به اعتقاد وی در حالی این نوع معاملات به بازار سهام كشور ما سرایت كرده است كه در بازارهای پیشرفته، گروه‌های حرفه‌ای وجود دارند كه به دنبال سرمایه‌گذاری‌های زودبازده و آن هم در بازارهایی مثل ارز و آتی فعالیت می‌كنند. برزنی در این خصوص می‌افزاید: مطالعات نشان می‌دهد 95 درصد كسانی كه به این طریق سرمایه‌گذاری می‌كنند در نهایت زیان‌ده هستند. این افراد از دو طریق دچار زیان می‌شوند؛ نخست كسانی كه طعمه افراد حرفه‌ای می‌شوند و عموما در قیمت‌های بالاتر خرید و در قیمت‌های پایین فروش انجام می‌دهند. برزنی افزود: زیان ناشی از پرداخت هزینه معاملات نظیر كمیسیون‌ها و مالیات نیز به صورت روزانه است كه در نهایت امر منجر به زیان دهی این افراد می‌شود. بر این اساس، باید با قاطعیت گفت كه سرمایه‌گذاران با دیدگاه میان و بلندمدت وارد معاملات شوند.
پنج راهكار برای خروج از بی‌ثباتی
مدیرعامل تامین سرمایه نوین نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به نوسانات اخیر بازار سرمایه عنوان كرد: بازاری كه تصمیمات فعالان آن باید منعكس‌كننده انتظارات بلندمدت باشد، كاملا «كوتاه مدت گرا» شده است. بیش‌واكنشی و كم‌واكنشی در نتیجه عدم تشخیص وزن اطلاعات شایع شده و بازار یك روز با صف خرید و روز دیگر با صف فروش مواجه است. در این بین سازمان بورس زیر بار فشار انتظارات فعالان حقیقی و حقوقی بازار قرار دارد. هر یك نسخه‌ای باب دل خود برای بازار دارند كه ریشه آن انتظار حمایت از بازار و مدیریت ریسك‌های سیستماتیك است. اگرچه ورود دولت برای تنظیم عدم تعادل‌های موقت در بازار طرفداران بسیاری در بین اقتصاددانان دارد، اما توقع‌های نابه‌جا و انتقادات غیرسازنده ممكن است موجب دلسردی مدیران بازار سرمایه شود.
به اعتقاد دكتر ولی نادی‌قمی، جهت جلوگیری از التهاب و بی‌ثباتی در بازار و جذب نقدینگی‌های بی‌ثبات اقتصاد حداقل شش اقدام ضرورت دارد كه به شرح زیر است:
1- تنظیم و تصویب قوانین جداگانه برای تعیین قیمت خوراك پتروشیمی‌ها، پالایشگاهی‌ها، حقوق مالكانه معادن و... تا فصل تهیه و تصویب بودجه به فصل تردیدها و ابهامات بدل نگردد. ٢- دامنه نوسان و حجم مبنا برای حداقل چند شركت (٥٠ شركت فعال‌تر یا ٣٠ شركت بزرگ) برداشته شود تا پدیده «صف‌نشینی» قابل كنترل شود. چنانچه یك سرمایه‌گذار بداند كه با یك تصمیم كل سرمایه خود را در خطر قرار خواهد داد، ملاحظات بیشتری به خرج داده و مستقیما وارد سهام نشده یا تحلیل خود را نسبت به جوانب مختلف یك سرمایه‌گذاری عمیق‌تر خواهد كرد. ٣- به نظر می‌رسد برخی از اطلاعات موجود در تارنمای معاملاتی بورس و فرابورس بیش از اندازه است. نمایش صف خرید یا فروش یا میزان خریداران و فروشندگان حقیقی و حقوقی یك سهم مثال بارز چنین اطلاعاتی هستند. این اطلاعات به اصطلاح دم‌دستی در بسیاری موارد به عنوان مبنایی جهت خرید و فروش سهام از سوی فعالان غیرحرفه‌ای و حتی حرفه‌ای بازار قرار می‌گیرد. ٤- الزام به وجود یك یا چند بازارگردان برای سهام شركت‌های بورسی، مستلزم توانگری مالی نهادهای بازار سرمایه است. سرمایه پایین شركت‌های سرمایه‌گذاری، كارگزاری‌ها و شركت‌های تامین سرمایه عملا مانع از نقش آفرینی مناسب این نهادها شده است. ٥- كاهش هزینه‌های معاملاتی خرید و فروش سهام حداقل در زمینه معاملات آنلاین. به نظر می‌رسد با كاهش هزینه معاملات تعداد دفعات معاملات افزایش یافته و بدین ترتیب حاشیه سود تغییری نخواهد داشت. ٦- ارائه صورت‌های مالی حسابرسی شده و پیش‌بینی‌ها، حداقل اطلاعات موردنیاز جهت شفافیت اطلاعاتی شركت‌ها است. با این حال بعضا احتمال انحراف از این حداقل‌ها وجود دارد. شركت‌هایی هستند كه از طریق زیرمجموعه‌های خود اقدام به مهندسی سود می‌كنند و به‌خاطر آن مورد مواخذه قرار نمی‌گیرند.
در بازار چه خبر بود؟
طی معاملات روز گذشته، در حالی شاخص در ابتدای صبح تحت تاثیر نمادهای منفی مثل «شبندر»، «فملی» و «فولاد» روند نزولی در پیش گرفته بود كه در ادامه با بازگشایی نمادهای «فارس»، «پارسان» و «حكشتی» توانست این افت را جبران كند و در نهایت با 208 واحد رشد، به كانال 78 هزار واحدی بازگشت. طی روز گذشته، 696 میلیون سهم به ارزش 265 میلیارد تومان در بیش از 78 هزار دفعه معامله شد كه همگی نسبت به میانگین ماه گذشته بیش از 40 درصد افزایش داشتند. این مساله نشان می‌دهد فعالیت سهامداران به ویژه حقیقی‌ها در معاملات افزایش یافته است كه به رغم رشد نسبتا ملایم شاخص، از پویایی بازار خبر می‌دهد. پیمان ارمغان، كارشناس بازار سرمایه نیز تغییر مسیر روند نزولی شاخص كل را تشكیل صف خرید در نماد «تاپیكو» و بازگشایی نمادهای «فارس»، «پارسان» و «حكشتی» می‌داند. وی می‌گوید: نماد «تاپیكو» قرار است برخی زیرمجموعه‌های خود را به فروش برساند و از این طریق می‌تواند برخلاف انتظار ماه‌های گذشته، سوددهی خود را در سال جاری نیز تكرار كند. همچنین، «فارس» با توجه به ارائه شفاف سازی در خصوص خرید شركت گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاران ایرانیان با اقبال شدید مواجه شد و صف خرید 13 میلیون سهمی معاملات را به پایان گذاشت.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.