دنیای اقتصاد / بالاخره پس از كش و قوس‌های فراوان طی هفته‌های اخیر شیوه معاملاتی محدودیت فروش برداشته شد؛ سیاستی كه براساس آن بین ساعت 8:30 تا 12 سقف مجاز ورود سفارش فروش از هر كد معاملاتی در هر نماد 2 درصد حجم مبنا یا 50 هزار سهم (هر كدام بیشتر باشد) بود و اگرچه بین ساعت 12 تا 12:30 سقف فوق اعمال نمی‌شد، ولی سفارش‌های خرید و فروش صرفا به قیمت پایانی ساعت 12 و آن هم از نوع انجام و ابطال می‌توانست وارد سامانه شود.
این دستورالعمل به نظر بیشتر كارشناسان بازار باعث شد كه بازار از حالت حراج خارج شده و به یك بازار سفارشی كه هدف آن حفظ شاخص است، تبدیل شود.پیامد دیگر این سیاست طولانی‌تر شدن پروسه روند اصلاح شاخص بود كه در واقع شاخص عدم توانایی خود اصلاحی سریع را در زمان جبران كرد و مجبور شد یك پروسه طولانی را طی كرده و نزدیك به 12درصد افت كند، در حالی كه اگر این اتفاق به صورت لحظه‌ای و در زمان مناسب انجام می‌شد قیمت سهام با این افت روبه‌رو نشده و كاهشی متناسب با ریزش شاخص را تجربه می‌كرد، نه در خیلی از موارد بیش از دو برابر آن.در این بین سازمان معتقد است كه تنها برای حمایت از سهامداران جزء و تازه‌وارد خود این سیاست را اعمال كرده، در حالی كه آنان نیز نفعی از این سیاست نبردند؛ چراكه طی این مدت شاخص در حدود 3 هزار و 500 واحد دیگر ریزش داشت و قطعا سهامدار حقیقی تازه‌وارد، بار این ریزش را به دوش كشید.به نظر می‌رسد سازمان باید به عنوان نهاد ناظر قبل از اتخاذ چنین تصمیماتی از نمادهای دیگر بازار از جمله شورای بورس و فعالان آن نیز نظرخواهی كند تا ریسك تصمیم خود را به حداقل برساند و بهترین تصمیم‌گیری را در شرایط سخت داشته باشد.
اعضای شورای بورس نظر مثبتی درخصوص محدودیت‌های شیوه معاملاتی جدید كه در چند هفته اخیر معمول شد، نداشتند و نهایتا رای و اصرار آنها برای رفع این محدودیت‌ها باعث شد كه از امروز وضعیت به شیوه سابق برگردد.حسین عبده‌تبریزی از اعضای شورای عالی بورس در این زمینه گفت: با توجه به آنكه جلسات رسمی شورا حداكثر ماهی یك بار تشكیل می‌شود و در چند ماه اخیر 3 بار شورا تشكیل جلسه داده و از طرفی سایر جلسات شورا كه به نشست فرعی شورا مشهور است نمی‌تواند رسما اخذ تصمیم كند و برای جلسات اصلی شورا خوراك و مطلب آماده می‌كند در نتیجه اصولا شورا وارد موضوعات اجرایی مربوط به مقام ناظر نمی‌شود و این تصمیمات را سازمان بورس و اوراق بهادار اخذ می‌كند.
وی در ادامه افزود: سازمان دلیل محدودیت‌های اخیر را حمایت از سهامداران جدید و كسانی ذكر كرده كه طی چند ماه اخیر به سمت بازار سهام آمده‌اند. یعنی سازمان معتقد است این عده هستند كه به طور خالص زیان كرده‌اند و سهامداران حرفه‌ای قبلی كه در گذشته سود برده‌اند، زیان خالص نداشته‌اند. این استدلال از نظر اینجانب و بسیاری از اعضای شورا پذیرفتنی نیست، چراكه اولا حرفه‌ای‌های بازار و نیز كارشناسان مالی چنین دخالت‌هایی را دخالت در بازار و تغییر جهت آن تلقی می‌كنند و می‌گویند مدیر بازار حق ندارد به بازار جهت دهد حتی اگر هدف از آن تغییر جهت، هدفی خیر باشد. ثانیا عموم بازیگران بازار این محدودیت‌ها را متاسفانه به شاخص‌سازی ربط می‌دهند؛ برای نمونه آنها بسته شدن یك نماد خاص را حمایت از شاخص بازار تعبیر می‌كنند. به علاوه اینكه وقتی محدودیت تعداد فروش تا ساعت 12 اعمال می‌شود، بعد از این ساعت هم تنها به قیمت متوسط صبح می‌توان سهم معامله كرد؛ در حالی كه این معامله هم مشروط است كه خریداری در بازار باشد و اگر تقاضا نباشد اجازه عرضه داده نمی‌شود، آنگاه فعالان بازار همه این اقدامات را به مثابه حمایت از شاخص و بازار تعبیر می‌كنند. گویی كه فردی تلاش می‌كند همه راه‌های پایین رفتن شاخص را مسدود كند.
سپس دبیركل سابق بورس اوراق بهادار به اتفاقات اخیر در بورس روسیه اشاره و اظهار کرد: شاهد بودیم كه بورس مسكو پس از اتفاقات اوكراین در یك روز 11 درصد افت شاخص سهام داشت و از فردای آن روز معاملات عملا به حالت عادی بازگشت؛ نه صفی بود و نه شكایت و نه نامه‌نگاری. چراكه در خارج از كنترل بازیگران و مدیران بازار حادثه‌ای رخ داده بود كه روی شاخص تاثیر گذاشت و حاصل آن 11 درصد كاهش بود.
عبده‌تبریزی از طرفی رشد شاخص را به رشد دلار نسبت داد و عنوان كرد: در ایران افزایش عمده شاخص به دلیل اصلاح قیمت ریال پس از افزایش نرخ دلار، در یك روز یا دوره‌ای كوتاه در شاخص انعكاس نیافت و محدودیت‌های قبلی شاخص یعنی دامنه نوسان و حجم مبنا نیز به شاخص اجازه عكس‌العمل سریع نداد تا پس از آن معاملات به وضعیت عادی برگردد. در عوض این افزایش شاخص ظرف چند ماه صورت گرفت و در طول آن هم رسانه‌ها از فتح قلل جدید قیمت و برخی مقامات كشور نیز از افزایش شاخص به مثابه دستاوردهای اقتصادی كشور سخن راندند. به عقیده وی، اما در كاهش یك ماهه اخیر شاخص محدودیت‌های گذشته و همچنین محدودیت‌های جدید نگذاشت شاخص به یكباره اصلاح شود و معاملات به شرایط عادی برگردد.
عبده‌تبریزی افزود: مقامات علاقه‌مند به شاخص در این روزها نیز ناچار بودند كاهش شاخص را توجیه كنند، در حالی كه واقعا نه بالا رفتن شاخص و نه پایین آمدن آن در حیطه مسوولیت، نظارت یا كنترل آنان نیست. بسیاری از كارشناسان بازار این محدودیت‌ها را نمی‌‌پذیرند و معتقدند كه اصلاح باید با سرعت انجام شود و نوسان در ذات بازار است. اما همكاران سازمان در نقطه مقابل معتقد بودند كه نباید افت شاخص به بحران تعبیر شود و سرمایه‌گذاران جزء متضرر و از بازار گریزان شوند. بنابراین ضمن اینكه هكاران شورا همگی بر حسن نیت و هدف خیر سازمان اتفاق نظر دارند، اما در مورد محدودیت‌های جدید بازار همچون بسیاری از بازیگران و كارشناسان بازار معتقد بودند كه این شیوه به بازار كمك نمی‌كند و باید هرچه زودتر به شرایط عادی بازگشت.
این عضو شورای عالی بورس در ادامه به عمق بازار سرمایه اشاره و بیان كرد: بازار سرمایه ایران دیگر در وضعیت سال‌های آغازین دهه 80 نیست كه حجم و تعداد بازیگران آن محدود باشد. به نظر می‌رسد كه كودك بازار سرمایه پس از گذشت چندین سال، نوجوانی است كه به مراقبت‌های پیشین احتیاجی ندارد. زمانی كه مدیران وقت بازار در گذشته دامنه نوسان و حجم مبنا را برقرار كردند، بازار سرمایه كوچك و تعداد شركت‌كنندگان در آن محدود بود، در عین حال حجم معاملات بسیار نازل بود و گاهی با معامله‌ای كوچك به قیمت بالا یا به قیمت پایین شاخص به شدت تحت تاثیر قرار می‌گرفت. البته همان زمان نیز محدودیت‌های دامنه نوسان یا حجم مبنا منتقدان خود را داشت. اكنون نه تنها نیازی به اعمال شیوه‌هایی همچون شیوه چند هفته اخیر نیست، بلكه باید در جهت گسترش دامنه نوسان و حذف حجم مبنا تصمیم گرفت. بنده خود تصور نمی‌كنم اگر این محدودیت‌ها كم شود به زیان بازار باشد و حساسیت همه ما نسبت به شاخص باید كاهش یابد و تعداد شاخص‌ها باید افزایش یابد تا سرمایه‌گذاران صرفا به اتكای شاخص كل و بالا و پایین رفتن آن تصمیم نگیرند.
به گفته وی، كاهش اتكا به شاخص سطح تحلیل بازار را بالا می‌برد. سرمایه‌گذاران جزء و غیرحرفه‌ای نباید برای خرید سهم بی محابا اقدام كنند. آنها باید به تجربه و مهارت مدیر صندوق‌ها تكیه كنند. سرمایه‌گذاران باید بدانند كه مدیران بازار دخالتی در شاخص ندارند و وظیفه آنها محدود به روان نگه داشتن بازار و سالم نگه داشتن آن است. عبده‌تبریزی در پایان اظهار امیدواری كرد كه در سال 1393 برنامه‌ریزی مدیران بازار در راستای ایجاد تحول برای كنار گذاشتن محدودیت‌ها و رساندن سطح بازار سرمایه به سطح بورس‌های منطقه باشد. به گفته وی، بی‌شك بازار سرمایه ایران ظرفیت‌های گسترده‌ای دارد كه آثار آن را در سال‌های پیش‌رو خواهیم دید اگر اتفاقات لازم در بخش واقعی اقتصاد رخ دهد.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.