یک هیات بزرگ بازرگانی و صنعتی متشکل از مدیران شرکت های معتبر فرانسه، هفته گذشته به منظور گفت‌وگو با فعالان بخش تجاری و صنعتی جمهوری اسلامی ایران به ایران سفر کرد.
این بزرگترین هیات خارجی اقتصادی خارجی است که از زمان پیروزی «حسن روحانی» در یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به ایران سفر کرده است. شرکت «مدِف» سازمان‌دهنده اصلی سفر سه روزه هیات بازرگانی و صنعتی فرانسه به ایران بوده است و براساس گزارش نشریه فیگارو، سفر این هیات پس از توافق موقت هسته‌ای 24 نوامبر انجام می‌شود که در جریان آن، بخشی از تحریم‌های وضع شده اتحادیه اروپا و آمریکا علیه ایران لغو شده است.
ازجمله شرکت‌هایی فعال در حوزه انرژی که نمایندگان آنها در قالب این هیات، به تهران سفر کردند، می‌توان به «جی‌دی‌اف سوئز»، «توتال»، «آلستوم» و «اشنایدر الکتریک» اشاره کرد. همچنین ازجمله افرادی که در این سفر هیات بازرگانان و صنعتگران فرانسوی را همراه کردند، می‌توان به «پاتریک بلین» رییس کمیته خودروسازان فرانسه اشاره کرد. نمایندگان شرکت‌های خودروسازی «پی‌اس‌ای» و «رنو» نیز در این سفر بودند. سایر نمایندگان شرکت‌های تجاری در این هیات از حوزه‌های فعالیت‌های مختلف شامل تولید و انتقال ریلی، مخابراتی، فناوری اطلاعات، خدمات مهندسی، حمل‌ونقل دریایی، خودرو، ساختمان‌سازی، گاز و نفت، صنایع غذایی و کشاورزی، خدمات مالی، ماشین‌های بافندگی و نساجی، انرژی‌های تجدیدپذیر، بانک، مدیریت منابع مالی، لاستیک‌سازی و... بودند.
«محمدرضا نجفی‌منش» عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان خودرو ایران درخصوص انگیزه‌های سفر این هیات بزرگ فرانسوی، به هفته‌نامه بورس گفت: برای این سفر و نشست از حدود سه ماه پیش برنامه‌ریزی شده بود و سفر به درخواست خود هیات فرانسوی انجام شده است.
وی افزود: براساس اعلام یکی از مسئولان هماهنگی هیات فرانسوی، این بزرگترین هیات اقتصادی فرانسه است که در 37 سال گذشته به نقطه‌ای از جهان سفر کرده است. شرکت‌های مختلف فرانسوی با توجه به تحریم‌های چند سال اخیر، از بازار ایران دور بوده‌اند و این سفر بیشتر جنبه ارزیابی شرایط را داشت تا فضای کسب‌وکار را در ایران مورد بررسی قرار دهند.
با این حال، گفته می‌شود موانعی از سوی شماری از مسئولان سیاست خارجه فرانسه برای سفر تعداد بیشتری از فعالان اقتصادی فرانسه به ایران ایجاد شده است چراکه برخی از منابع از حضور 400 شرکت به جای 120 نماینده در این هیات خبر داده بودند اما با مانع تراشی‌هایی، از شمار اعضای هیات کاسته شد. یکی از این موانع، «لوران فابیوس» وزیر امورخارجه فرانسه بوده است. وی در آخرین اظهارنظرش خطاب به شرکت‌های تجاری که قصد سفر به ایران داشتند، گفت: «بروید اما زیاد دلتان را خوش نکنید!»
به‌گزارش هفته نامه بورس به نقل از فیگارو، فابیوس با نزدیک شدن سفر سران صدها شرکت تجاری فرانسه به ایران، برای آنان پیغام روشنی فرستاد: «می‌توانید به ایران بروید اما زیاد درباره مبادله کالا صحبت نکنید.» پیش و پس از توافق ژنو، شرکت‌های فرانسوی آمادگی خود را برای حضور در ایران اعلام کرده بودند. در نهایت کار به جایی رسید که قرار شد نزدیک به صد شرکت فرانسوی به ایران بیایند و به‌طور مستقیم با شرکت‌های ایرانی وارد مذاکره شوند. البته همان موقع اعلام شد که هیچ وزیری این هیات را همراهی نمی‌کند.
وزیر امورخارجه فرانسه در گفت‌وگو با فیگارو، حتی اجازه نداده است سران این شرکت‌ها آب خوش از گلوی‌شان پایین برود: «تحریم‌های ایران هنوز برداشته نشده است و بانک مرکزی این کشور هنوز در لیست سیاه قرار دارد. طبیعی است که همه مبادله‌ها با ایران فقط ازطریق این بانک میسر خواهد بود و تا زمانی که این تحریم‌ها برداشته نشود، رفتن شما سودی ندارد. درواقع می‌توانید بروید اما رفتن‌تان به ایران بیهوده است!» علامت تعجبی که روزنامه فیگارو در انتهای این گفته فابیوس گذاشته، خود گواه این است که فرانسوی‌ها از این رفتار دولت متعجب هستند. البته یکی از تجار فرانسوی در این باره به فیگارو گفت: «درست است؛ شاید ما نتوانیم با ایرانیان قرارداد ببندیم اما دستکم می‌توانیم چند گام رو به جلو حرکت کنیم و خودی نشان دهیم.»
رییس انجمن قطعه‌سازان خودرو با اشاره به تحریم‌ها و زیان‌های فراوانی که در این خصوص به شرکت‌های فرانسوی وارد شده است، گفت: گردش مالی چند میلیارد دلاری شرکت‌های فرانسوی در نتیجه تحریم‌های ایران به چند میلیون دلار کاهش یافته است و نکته قابل توجه این که آمریکا به این شرکت‌ها متذکر می‌شود که با ایران همکاری نکنید چراکه افزون‌بر ایران، خود همین شرکت‌ها آسیب می‌بینند. بخش زیادی از محدودیت این شرکت‌ها برخلاف میل باطنی‌شان متاثر از فشارهای آمریکا بود. به تعبیر من، این شرکت‌ها با سفر به ایران در پی یک نه گفتن به دولت‌شان بودند و هشدار بدهند که این قضیه را تمام کنید!
به‌گفته نجفی‌منش، سفر هیات فرانسوی به‌عنوان یک قدم اولیه محسوب می‌شود که با بازنگری در اقدام‌های گذشته، مقدمه و صحبت‌های لازم فراهم شود تا قدم‌های بعدی برداشته شود. یکی از چالش‌های بزرگی که این شرکت‌ها همچنان با آن مواجه هستند، بحث‌های بانکی است که پیشنهاد مشخص ما این است که گزینه خود را از میان پنج بانکی که تحریم نیستند، انتخاب کنند و توجه خود را بر روی محصول‌هایی که به‌تازگی از فهرست تحریم‌ها خارج شده‌اند، معطوف کنند. در این خصوص قرار شده است با تشکیل کمیته‌ای مشترک، اقدام‌ها را دنبال کنیم.
این سفر به‌طور کلی بازتاب و تحلیل‌های متفاوتی را برانگیخت به‌گونه‌ای که سخنگوی وزارت خارجه ایران گفت: سفر سه روزه هیات اقتصادی فرانسوی (شورای کارفرمایان فرانسه) به ایران که متشکل از صاحبان صنایع و شرکت‌های این کشور در زمینه‌های مختلف بود، با هدف شناسایی ظرفیت‌های اقتصادی و فرصت‌های سرمایه‌گذاری آینده در بخش‌های مختلف اقتصادی کشورمان صورت گرفت. «مرضیه افخم» افزود: روابط اقتصادی بین دو کشور ایران و فرانسه دربردارنده منافع دوطرفه است و براساس هماهنگی به‌عمل آمده، شرکت‌های فرانسوی در این سفر با مقام‌های ذی‌ربط اقتصادی و صاحبان صنایع کشورمان و فعالان بخش خصوصی دیدار کردند.
پای آمریکایی ها در میان است
بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند سفر این هیات فرانسوی به ایران با انگیزه عقب نماندن از بقیه کشورها در زمینه‌های سرمایه‌گذاری صورت گرفته است. فرانسه پیشتر یکی از کشورهایی بود که در توافق ژنو «موش دوانی» کرد و حتی اجازه نداد نشست نخست گروه 1+5 با ایران به نتیجه برسد. حالا شرکت‌های تجاری این کشور نگران این موضوع هستند که نکند قافیه را به شرکت‌های ایتالیایی، آلمانی، بریتانیایی و حتی آمریکایی ببازند؛ شرکت‌هایی که از مدت‌ها پیش رایزنی‌شان با ایرانیان را برای گسترش مبادله‌های تجاری آغاز کرده‌اند. حالا تجار فرانسوی هم معتقدند طبیعی است که سران کشورهای مذکور علاقه‌ای به سفر تجاری فرانسوی‌ها به ایران نداشته باشند. فرانسوی‌ها حالا به آمریکایی‌ها بدبین هستند و اعتقاد دارند که کارشکنی آنها می‌خواهد دست فرانسه از بازار ایران را کوتاه کند. پیش از ورود این تجار، مسئولان شرکت CAC40 به سفارت آمریکا دعوت شدند تا به حرف‌های با «حسن نیت» پیتر هرل، یکی از دیپلمات‌های رده بالا که مسئولیتی در تحریم‌های مالی دارد، گوش کنند.
در آن سفارت بود که تا حدودی مشخص شد در ذهن آمریکایی ها چه چیزهایی می گذرد. ظاهرا ماجرا از این قرار است که باوجود حفظ فشارها، برخی از شرکت‌ها دوست دارند برای پیشبرد اهداف‌شان به تنهایی به ایران سفر کنند. یکی دیگر از تجار فرانسوی برای روشن شدن این موضوع به فیگارو گفت: «توجه‌تان را به همین موضوع برداشتن تحریم‌ها در مبادله قطعه‌های هواپیمایی جلب می‌کنم. آمریکایی‌ها در همین موضوع کارشکنی و بندی اضافه کرده‌اند که در آن آمده است: صادرات قطعه‌های هواپیما فقط به شرکت ایران ایر آزاد است و به هیچ شرکت دیگری نمی‌توان این قطعه‌ها را داد. ایران ایر دقیقا همان شرکتی است که بیشتر هواپیماهایش بویینگ است. موضوع این است که تاکید دارند به هیچ شرکت دیگری نمی‌توان قطعه داد. واضح است که منظور شرکت ماهان ایر است؛ شرکتی که هواپیماهایش ایرباس است.» فیگارو به نقل از این تجار می‌نویسد که چنین اتفاق‌هایی، برنامه‌ریزی برای رسیدن به منافع خاص است و به سراغ تاجر دیگری رفته که از مدت‌ها پیش با ایران در کار تجارت است. او در شرایطی که گفته می‌شود سفارت فرانسه در ایران قصد دارد دفتر تجاری در این محل تشکیل دهد، گفت: «یک سری تصمیم‌ها هست که به ما می‌گویند به ایران بروید اما احتیاط کنید؛ با این حال وقتی به آنجا می‌رسیم می‌بینیم شرکت‌های دیگری رفته‌اند و آنجا مستقر شده‌اند. ایرانیان آماده مذاکره‌اند و می‌خواهند مشکلات‌شان با کشورهای غربی را برطرف کنند. پس اگر ما به کارمان سرعت نبخشیم، از بقیه عقب می‌افتیم.»
همایش سرمایه‌گذاری ایران و فرانسه؛نقطه عطف این سفر
پاتریک بلین سفیر فرانسه در همایش اقتصادی، سرمایه‌گذاری ایران و فرانسه با اشاره به اشتیاق به‌وجود آمده برای حضور خودروسازان فرانسوی در ایران از چند ماه پیش، اظهار کرد: برگزاری کنفرانس خودرو در تهران با حضور شمار زیادی از کارشناسان و مدیران می‌تواند سرآغاز همکاری‌های دوباره ایران و فرانسه درحوزه خودروسازی باشد. وی با اشاره به هوای برفی تهران که در نوع خود کم‌سابقه هم بوده است، گفت: متاسفم در بین شرکت‌هایی که از فرانسه به ایران آمده‌اند، هیچ شرکتی که در برف‌روبی تخصصی داشته باشد، حضور ندارد!
وی تاکید کرد: رابطان ایران و فرانسه برای برگزاری این اتفاق بی‌سابقه و مهم همکاری خوبی انجام دادند و هماهنگی برای حضور شرکت‌های فرانسوی در ایران کار ساده‌ای نبود و همچنین انتخاب این شرکت‌ها نیز با توجه به اینکه شرکت‌های بیشتری تقاضای حضور در ایران را داشتند، کار سختی بود. وی با بیان اینکه این سفر از ابعاد مختلفی اهمیت داشته است، افزود: با توجه به صحبت‌هایی که در ریاست‌جمهوری ایران داشتیم، به آینده روابط تجاری ایران و فرانسه امیدواریم. بسیاری از کشورهای اروپایی به سرمایه‌گذاری در ایران تمایل دارند و در جریان این سفر، نسبت به ایجاد رابطه تجاری با ایران با توجه به پیام‌هایی که دریافت کرده‌ایم، مطمئن‌تر شده‌ا‌یم.
وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در سخنرانی خود در این همایش، با بیان اینکه حجم تجارت ایران و فرانسه هم‌اکنون در سطح نازلی قرار دارد و البته قابل افزایش تا پنج میلیارد دلار در سال است، گفت: به دلیل مشکلات به‌وجود آمده در چند سال گذشته و تشدید تحریم‌ها، خودروسازان آسیایی سهم خودروسازان فرانسوی را در بازار ایران گرفتند که به زیان شرکت‌های فرانسوی تمام شده است. «محمدرضا نعمتزاده» با بیان اینکه صنایعی مانند خودروسازی، هواپیماسازی، نفت و گاز و پتروشیمی می‌توانند محورهای اصلی همکاری ایران و فرانسه قرار گیرند، عنوان کرد: در چند سال گذشته مشکلات و محدودیت‌ها مانع از افزایش همکاری‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری بین ایران و فرانسه به‌ویژه در بخش خودروسازی و نفت و گاز شد.
او با بیان اینکه امیدواریم فصل جدیدی از همکاری‌های ایران و فرانسه آغاز شود، اظهار کرد: ما همچنین در حوزه‌های راه‌آهن، قطار شهری، کشتی‌سازی و کشتیرانی، اسکله‌سازی، صنایع معدنی، مخابرات، بانک و بیمه و خدمات فنی و مهندسی آماده همکاری با فرانسه هستیم.
رییس انجمن خودروسازان فرانسه نیز با اشاره به علاقه‌مندی خودروسازان این کشور برای مشارکت با شرکت‌های ایرانی، گفت: ما شاهد علایم امیدوارکننده از بازیابی اقتصاد ایران هستیم و می‌خواهیم در این بازیابی مشارکت کنیم. پاتریک بلین با اشاره به چشم‌انداز مثبت همکاری‌های ایران و فرانسه، اظهار کرد: در هیات سرمایه‌گذاری فرانسه که به ایران سفر کرد، بیش از 120 تاجر فرانسوی از بخش‌های مختلف اقتصادی این کشور حضور داشتند. نجفی‌منش نیز با اشاره به آثار احتمالی این سفر و حواشی آن بر صنعت خودروسازی و برخی شرکت‌های خودروسازی داخلی، گفت: یکی از پیشنهادهای مطرح شده، همان‌طور که رییس‌جمهوری نیز در داووس سوئیس مطرح کرد، این است که ما بیاییم بخشی از سهام شرکت‌های خودروسازی را به شرکت‌های خارجی بفروشیم. به‌عنوان مثال، 49 درصد از سهام پارس‌خودرو را به رنو بفروشیم. این موضوع موجب می‌شود که متناسب با سرمایه‌ای که در شرکت‌های خودروسازی ایرانی دارند، پیوند و چسبندگی بیشتری میان ما و آن شرکت‌ها ایجاد شود و همین‌طور می‌توانند دانش فنی و مدل‌های جدیدتری را به این بازار تزریق کنند.
رقابت جنرال موتورز و فورد آمریکا با رنو و پژو در ایران
مدتی است بحث بازگشت شرکت‌های رنو – سیتروئن و پژو به بازار ایران داغ است. با این حال خبرهایی که رسانه‌های فرانسوی منتشر کرده‌اند، نشان می‌دهد این شرکت‌ها چندان هم کار راحتی برای بازگشت به بازار ایران ندارند. پیشتر روزنامه فیگارو در مطلبی از فعالیت جنرال موتورز برای ورود به بازار ایران نوشته بود. در این مطلب چنین آمده بود: «عده‌ای بازاریاب با پاسپورت سوئیسی در بازار ایران مشغول فعالیت برای شرکت‌های آمریکایی هستند. حتی غول بزرگ خودروسازی آمریکا یعنی جنرال موتورز هم نماینده‌هایش را به ایران فرستاده است و مذاکره‌ها با شرکت ایران‌خودرو ادامه دارد.» اگرچه هنوز مقام‌های ایران‌خودرو چنین خبری را تایید نکرده‌اند، با این حال فیگارو در مطلبش به این موضوع اشاره می‌کند که این مذاکره‌ها پیش از توافق ژنو صورت گرفته و اوباما با زیرکی تمام راه را بر ورود شرکت‌های فرانسوی به ایران بسته است تا راه ورود جنرال موتورز را باز کند. در بندی از این گزارش آمده است: «اوباما بندی در تحریم‌ها علیه ایران قرار داده است که اگر شرکتی تحریم‌های ایران را دور بزند، خودش گرفتار تحریم می‌شود. به این ترتیب، شرکت‌های رنو و پژو باید فعالیت‌شان را در بازار ایران قطع کنند.»
این در شرایطی است که فیگارو برگ برنده اوباما را چنین توصیف می‌کند: «اوباما از همکاری مستقیم با ایران در تحریم‌ها صحبت کرده بود و اگر شرکتی با واسطه با ایران همکاری کند، شامل تحریم نمی‌شود. به این صورت که جنرال موتورز ازطریق کشورهای همسایه شمالی ایران چند دستگاه کامارو را وارد ایران کرد تا واکنش بازار را بسنجد.» البته بعدها روزنامه لوموند این خبر را چنین کامل کرد: «دو قرارداد بین شرکت‌های فرانسوی و جنرال موتورز منعقد شده است که این دو بدون اجازه آمریکا، حق همکاری با کشورهای مورد تحریم را ندارند.»
پژو بدین ترتیب بازار ایران را که پس از فرانسه دومین بازار بزرگش بود، از دست داد و حالا با برداشته شدن تحریم‌ها، به بازگشت به ایران امیدوار است. اما دو مورد در این میان از دید همگان غافل مانده است. ابتدا رییس سازمان استراتژیک فرانسه در گفت‌وگو با فیگارو به یکی از آنها اشاره کرد: «واقعیت این است که بدون برداشتن تحریم‌های بانکی آن هم به‌طور تمام و کمال، شرکت‌های فرانسوی نمی‌توانند به ایران بروند و اگر هم قرار به همکاری باشد، فقط می‌توانند جهت مونتاژ قطعه‌ها در این کشور همکاری کنند.» اما مورد دوم همان موضوعی است که لوموند به آن اشاره می‌کند: «قرارداد همکاری جنرال موتورز و پژو دست این شرکت‌ها را برای فعالیت گسترده در ایران می‌بندد.» حالا که حداقل روی کاغذ بازگشت این دو شرکت به ایران محدود شده است، آمریکایی‌ها فعالیت برای رسیدن به بازار ایران را که اتفاقا با رویکرد مثبت به‌ویژه در مناطق آزاد روبرو شده است، آغاز کرده‌اند. جنرال موتورز مطابق با افشاگری این دو روزنامه فرانسوی، راه رسیدن به بازار ایران را تا حدود زیادی پیموده است. در این بین اما لوموند گزارش دیگری هم دارد: «شرکت فورد منتظر کوچکترین چراغ سبز برای وارد شدن به بازار ایران است.» بنابر گزارش این روزنامه، مسئولان این شرکت تمام کارهای‌شان در ایران را نهایی کرده‌اند و منتظر باز شدن کوچکترین روزنه‌ای هستند تا بازار ایران را به تسخیر خود در بیاورند. نکته قابل تامل این است که با همه این شرایط، نماینده‌ای از شرکت پژو هیات فرانسوی را در سفر هفته گذشته ایران همراهی نمی‌کرد.
«غلامرضا شافعی» رییس اتاق ایران در گفت و گویی، با بیان اینکه فرانسوی ها در زمان ریاست جمهوری آقایان خاتمی و شیراک موافقت نامه 10 سال همکاری با ایران داشتند و پیش از پایان این موافقت نامه، آن را به صورت یک‌طرفه ملغی کردند، گفت: فرانسوی‌ها در چند ماه گذشته پیام‌های ایران را به جهان دریافت کردند که در نهایت به حضور هیاتی 120نفره از سرمایه گذاران فرانسوی در ایران منجر شد.
شافعی در پاسخ به این پرسش که چرا نماینده پژو در هیات سرمایه‌گذاری فرانسه حضور نداشته است؟، گفت: هفته گذشته مدیران ارشد پژو در ایران حضور یافته و مذاکره‌هایی هم با ایران‌خودرو داشتند. شاید دلیل عدم حضورشان نیز همین موضوع باشد. شافعی گفت: هر کسی یک سابقه‌ای از خودش باقی می‌گذارد. گاهی اوقات رفتاری از شرکت‌های خارجی سر می‌زند که طرف مقابل اعتمادش را از دست می‌دهد. پژو در یکی دو سال گذشته رفتار نامناسبی از خود نشان داد و آنها باید این را جبران کنند./ هفته نامه بورس
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.