دنیای اقتصاد / شركت‌های تولیدكننده، عموما از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین نمادهای فعال در بورس تهران به شمار می‌آیند؛ در این میان، بخش عمده‌ای از محصولات این شركت‌ها به صورت كالاهای صادراتی عرضه می‌شود و یا حتی عرضه آنها در داخل نیز در بسیاری از موارد بر اساس قیمت جهانی محصولات ارزش‌گذاری می‌شوند. به این ترتیب احساس می‌شود رابطه‌ای بین سوددهی شركت‌های تولیدی در بورس و قیمت جهانی محصولات آنها وجود داشته باشد. در این بین، سه گروه محصولات شیمیایی، فلزات اساسی و كانه‌های فلزی بیشترین اثرپذیری را از قیمت‌های جهانی دارند.
به‌منظور بررسی كمی این رابطه، ضریب همبستگی (این ضریب رابطه بین دو نوع داده را نشان می‌دهد و هر چه به یك نزدیكتر باشد نشان‌دهنده وابستگی بیشتر دو داده است) بین شاخص هر یك از سه گروه یادشده با شاخص قیمت كالاهای صادراتی محاسبه شده است (جدول 1). شاخص قیمت كالاهای صادراتی، سبدی مشخص از كالاهای صادراتی ایران را شامل می‌شود كه بر حسب قیمت دلار در بازار آزاد تعیین می‌شود؛ به عبارت دیگر، قیمت جهانی كلیه كالاهای صادراتی در قیمت دلار آزاد ضرب شده و تغییرات شاخص قیمت كالاهای صادراتی را نشان می‌دهد كه البته سهم هر یك از كالاها در تعیین شاخص با توجه به میزان صادرات آنها تعیین می‌شود و یكسان نیست.
به‌طور مشابه، ضریب همبستگی میان شاخص كل بورس و شاخص قیمت كالاهای صادراتی محاسبه و برابر 0.84 شد. وابستگی شاخص كل بورس به شاخص قیمت كالاهای صادراتی دور از انتظار نبود، زیرا سه گروه یادشده حدود 40 درصد ارزش بازار سرمایه را به خود اختصاص داده‌اند كه رابطه نزدیك آنها با شاخص قیمت كالاهای صادراتی، وابستگی شاخص كل را نیز دیكته می‌كند. به این ترتیب، با داشتن ضرایب همبستگی می‌توان آینده این صنایع را بر اساس تغییرات قیمت‌های جهانی پیش‌بینی كرد.
فلزات اساسی
قیمت محصولات این گروه عموما وابسته به قیمت‌های جهانی مواد خام است كه یا به‌طور مستقیم با توجه به قیمت جهانی ضرب در قیمت دلار آزاد تعیین می‌شود و یا برای محاسبه آن فرمولی وجود دارد كه در آن قیمت جهانی به‌طور غیرمستقیم وارد شده است. بر این اساس، میزان فروش محصولات شركت‌های این گروه بر اساس گزارش‌های مالی منتهی به سال 1391 محاسبه شده تا سهم هر یك از آنها بر میزان سودآوری این گروه تعیین شود (شكل 1). در اینجا فرض می‌شود كلیه محصولات آهنی به یك اندازه و با توجه به قیمت جهانی فولاد تغییر می‌كنند و این مساله به‌طور مشابه برای كلیه محصولات مسی، آلومینیومی، سربی و... وجود دارد. به عنوان مثال، فرض شده است كه با تغییر قیمت جهانی مس، قیمت كاتد و مفتول مسی به اندازه تغییرات قیمت جهانی مس ضرب در قیمت دلار آزاد تغییر خواهند كرد و در نتیجه همگی به عنوان مس در نظر گرفته شده‌اند.
بر‌اساس تحلیل‌های انجام شده، قیمت كالاهای مختلف شامل فولاد، مس، آلومینیوم، سرب، روی و نقره كه تولیدات شركت‌های گروه فلزات (آهنی و غیرآهنی) را شامل می‌شوند تا سال 2018 پیش‌بینی شده است (شكل 2). حال می‌توان آینده این گروه را با توجه به قیمت‌های جهانی و ثبات احتمالی قیمت دلار در محدوده 3 هزار تومانی پیش‌بینی كرد. در واقع، با توجه به عدم تغییر قیمت دلار، تنها عامل تغییر نرخ فروش محصولات این گروه قیمت‌های جهانی خواهد بود. اگر رابطه ساده زیر برای میزان سودآوری شركت‌ها برقرار باشد:
سود = كلیه هزینه‌ها – (قیمت فروش محصولات ضربدر میزان فروش)
با فرض ثابت ماندن كلیه هزینه‌ها و میزان فروش، تنها عامل تغییرات سودآوری قیمت فروش محصولات خواهد بود. در واقع اگر قیمت فروش محصولات به اندازه x∆ تغییر كند، سودآوری به اندازه «x∆ ضربدر میزان فروش» افزایش یا كاهش می‌یابد كه كاملا وابسته به x∆ است. حال اگر میزان تغییرات سودآوری، بر تعداد سهام این گروه تقسیم شود، تغییرات EPS یا سود به ازای هر سهم محاسبه خواهد شد. حال اگر برای این گروه میزان تغییرات قیمت فولاد، مس، آلومینیوم، سرب، روی و نقره بر اساس قیمت‌های جهانی در میزان تولید هر یك ضرب شود، مقدار تغییرات EPS 4.3 تومان كاهش خواهد یافت (جدول 2). بر این اساس، در سال آینده با توجه به پیش‌بینی كاهش قیمت فولاد انتظار می‌رود محصولات این گروه با افت قیمت مواجه شوند. به این ترتیب، اگر میزان فروش این شركت‌ها افزایش پیدا نكند یا طرح توسعه‌ای در آنها به بهره‌وری نرسد، این شركت‌ها با كاهش میزان سودآوری مواجه خواهند بود.
برخی مفروضات دیگر در بررسی گروه فلزات عبارت است از:
• تعداد كلیه سهام این گروه با توجه به گزارش عملكرد بازار اوراق بهادار (بولتن) در آذرماه 1392 لحاظ شده كه برابر 56599 میلیون سهم است. به این ترتیب، فرض شده است كه در كلیه سال‌های آتی این تعداد سهم تغییر پیدا نكند كه با توجه به احتمال عرضه‌های جدید یا افزایش سرمایه توسط شركت‌های این گروه، این رقم می‌تواند تغییر یابد.
• قیمت دلار برابر 3000 تومان در نظر گرفته شده است. تغییر قیمت دلار در بازار آزاد باعث ایجاد خطا در این پیش‌بینی‌ها می‌شود كه البته تغییرات اندك قابل چشم پوشی است.
• قیمت‌های جهانی تنها عامل تغییر قیمت محصولات فرض شده است، در حالی كه ممكن است میزان عرضه و تقاضا در بازار داخلی منجر به تغییراتی متفاوت با آنچه در بازار جهانی رخ داده است شود. اما با توجه به آنكه اثرپذیری تمامی محصولات از قیمت‌های جهانی یكسان در نظر گرفته شده، می‌توان از این اثر نیز چشم‌پوشی كرد.
• در این محاسبات برخی محصولات جانبی و همچنین سهم شركت‌های سرمایه‌گذاری در این گروه لحاظ نشده است كه البته مورد اول چندان اثرگذار نیست، اما شركت‌های سرمایه‌گذاری كه ممكن است مالكیت سهام شركت‌های خارج از بورس را داشته باشند می‌توانند بر میزان سودآوری این گروه موثر باشند. این امر با توجه به عدم دسترسی به اطلاعات شركت‌های خارج از بورس در نظر گرفته نشده است.
• برای تعیین میزان فروش محصولات از گزارش‌های مالی منتهی به سال 91 استفاده شده و فرض بر این بوده است كه در سال 92 نیز میزان فروش تغییر چندانی نكرده باشد. با توجه به عدم رشد اقتصادی یا تولید ناخالص ملی چنین فرضی می‌تواند صحیح باشد.
• در محاسبه میزان سودآوری، كلیه هزینه‌ها ثابت در نظر گرفته شده است، در حالی كه ممكن است در سال‌های آتی هزینه‌های تولید در شركت‌های این گروه افزایش یابد. به عنوان مثال، اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانه‌ها یكی از این عوامل افزایش هزینه‌های تولید است.
• تغییرات EPS محاسبه شده مربوط به كل صنعت است؛ به عبارت دیگر، میانگینی از این گروه را نشان می‌دهد، حال آنكه هر شركت تغییرات سود به ازای هر سهم متعلق به خود را خواهد داشت كه حتی ممكن است برخلاف كل صنعت، افزایشی نیز باشد.
گروه كانه‌های فلزی
دو شركت تولیدكننده سنگ‌آهن، معدنی و صنعتی گل گهر و معدنی و صنعتی چادرملو به ترتیب با نمادهای «كگل» و «كچاد» در این گروه فعالیت می‌كنند كه بیش از 75 درصد ارزش بازار گروه را به خود اختصاص داده‌اند. بر این اساس، به‌منظور بررسی رشد گروه كانه‌های فلزی تنها دو نماد یادشده كه نقش تعیین كننده‌ای بر شاخص گروه دارند به عنوان متغیر در نظر گرفته شده‌اند. مشابه قبل، قیمت‌های جهانی معیار تغییرات قیمت فروش محصولات در این گروه برشمرده می‌شوند. در واقع، اگر «كچاد» و «كگل»، بزرگ ترین تولیدكنندگان سنگ‌آهن، به عنوان نماینده كل گروه در نظر گرفته شوند می‌توان تغییرات قیمت سنگ‌آهن را تنها عامل موثر بر سودآوری شركت‌ها قلمداد كرد. مانند گروه فلزات اساسی، تغییرات قیمت جهانی سنگ‌آهن (شكل 2) تا سال 2018 پیش‌بینی شده است كه دوباره با فرض ثابت ماندن كلیه هزینه‌ها و میزان فروش می‌توان تغییرات EPS را محاسبه كرد (جدول 3). در اینجا با در نظر گرفتن دلار 3 هزار تومانی مقدار EPS این صنعت برای سال 2014 حدود 18.2 تومان كاهش خواهد یافت. بنابراین، اگر میزان فروش این شركت‌ها در سال آینده ثابت باقی بماند احتمالا با مشكلاتی مواجه خواهند شد. با این حال امید است افزایش صادرات محصولات سنگ‌آهنی منجر به جبران زیان ناشی از كاهش قیمت‌های جهانی شود.
سایر مفروضاتی كه برای این گروه در نظر گرفته شده تقریبا مشابه گروه فلزات اساسی است كه از بیان مجدد آن خودداری می‌شود. همچنین، تعداد سهام این صنعت حدود 20776 میلیون در نظر گرفته شده است. از سوی دیگر، یكی از نكات مهم برای این گروه نهایی نشدن دقیق نرخ بهره مالكانه تاكنون است كه در قسمت هزینه‌های تولید این صنعت وارد خواهد شد و در نتیجه فرض این گزارش، مبنی بر عدم تغییر هزینه‌های تولید را با شبهه مواجه خواهد كرد.
گروه محصولات شیمیایی
پتروشیمی‌ها بزرگ‌ترین صنعت فعال در بورس هستند و در بخش صادراتی كشور بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند. تنوع و گستردگی محصولات پتروشیمی امكان قیمت گذاری دقیق محصولات و پیش‌بینی آن را بسیار دشوار می‌كند كه در این مقال نمی‌گنجد. با این حال می‌توان به صورت كیفی روند تغییرات قیمت و اثر آن بر میزان سودآوری شركت‌های پتروشیمی را بررسی كرد.
با توجه به آنكه بیشتر محصولات پتروشیمی از نفت و مشتقات آن به دست می‌آیند می‌توان تغییرات شاخص قیمت نفت را به عنوان نماینده تغییرات قیمت محصولات این گروه در نظر گرفت. در این رابطه، اداره اطلاعات انرژی آمریكا (IEA) پیش‌بینی كرده است میزان تقاضا برای نفت در سال 2014 با توجه به رشد اقتصاد جهانی، افزایش خواهد یافت. بر اساس این پیش‌بینی، تقاضای نفت، با افزایش 1.3 میلیون بشكه‌ای به 92.5 میلیون بشكه در روز خواهد رسید. به این ترتیب، انتظار می‌رود تقاضا برای محصولات پتروشیمی نیز افزایش داشته باشد كه رشد قیمتی آنها را به همراه دارد.
همچنین، با توجه به پیش‌بینی‌های انجام شده نرخ فروش نفت آمریكا تا سال 2018 تخمین زده شده است (شكل 2). همان‌طور كه در این پیش‌بینی نیز مشاهده می‌شود، روند قیمت نفت تا سال 2015 افزایشی خواهد بود كه تاثیر بسزایی بر محصولات پتروشیمی نیز خواهد داشت. بر این اساس، انتظار می‌رود تغییر قیمت محصولات برای گروه محصولات شیمیایی منجر به افزایش سودآوری آنها شود.
به عنوان مثال، پلی پروپیلن و مشتقات آن یكی از مهم‌ترین محصولات گروه پتروشیمی است. طی كنفرانسی در پایان ماه ژانویه تحت عنوان «پلی پروپیلن و مشتقات آن» كه از سوی كنفرانس كسب وكار آمریكا (American Business Conferences) برگزار شد، پیش‌بینی‌ها حاكی از افزایش تقاضا برای این محصولات است. بر اساس این گزارش، به‌منظور تامین مازاد تقاضا باید میزان تولید پلی پروپیلن تا سال 2015 حدود 2 میلیون تن در سال افزایش یابد.
همچنین، در این صنعت علاوه‌بر افزایش قیمت محصولات، بحث رفع تحریم‌ها و اجرای طرح‌های توسعه‌ای مطرح است كه باعث افزایش میزان فروش و در نتیجه بهبود سودآوری آنها خواهد شد. از سوی دیگر، افزایش نرخ خوراك گازی به حداقل 15 سنت طی هفته گذشته منجر به افزایش هزینه‌های تولید این گروه می‌شود، اما باید توجه داشت كه آزادسازی قیمت محصولات این گروه و سایر عوامل بیان شده می‌تواند این مساله را جبران كند.
نتیجه‌گیری
بر اساس بررسی فوق باید گفت رابطه مستقیمی میان شاخص كل بورس، گروه فلزات اساسی، كانه‌های فلزی و محصولات شیمیایی با شاخص قیمت كالاهای صادراتی وجود دارد. در واقع، شاخص كالاهای صادراتی خود به دو پارامتر قیمت كالاهای جهانی و قیمت دلار در بازار آزاد وابسته است. بر این اساس، با توجه به ثبات قیمت دلار در محدوده 3 هزار تومان تنها عامل موثر بر این شاخص، قیمت‌های جهانی است. به این ترتیب، پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند در سال آینده قیمت محصولات برای گروه‌های فلزات اساسی و كانه‌های فلزی كاهشی، اما برای گروه پتروشیمی‌ها افزایشی است. بنابراین، دو گروه اول به‌منظور جلوگیری از كاهش سوددهی مستلزم افزایش میزان فروش و اجرای طرح‌های توسعه‌ای هستند. از سوی دیگر، گروه محصولات شیمیایی هم از منظر افزایش قیمت محصولات و هم از منظر اجرای طرح‌های توسعه‌ای و افزایش میزان فروش با توجه به رفع تحریم‌ها شانس بیشتری برای بهبود سودآوری دارند. در نهایت، پیش‌بینی می‌شود شاخص كل كه به شدت تحت تاثیر این گروه‌ها است با توجه به اثرگذاری بیشتر پتروشیمی‌ها بر آن، در سال آینده مسیر صعودی را در پیش داشته باشد.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.