آیت الله جوادی آملی در تشریح جدال احسن و غیراحسن، به حدیثی از امام صادق (ع) استناد کرده و تأکید می کند: كسی كه قدرت مناظره را ندارد، تصدی مناظره برای او حرام است.
به گزارش مهر، آیت الله جوادی آملی در بخشی از تفسیر آیه 164 سوره بقره﴿إِنَّ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّیلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْكِ الَّتِی تَجْرِى فِی الْبَحْرِ بِمَا یَنْفَعُ النَّاسَ وَمَا أَنْزَلَ اللّهُ مِنَ السَّماءِ مِن مَاءٍ فَأَحْیَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِیهَا مِن كُلِّ دَابَّةٍ وَتَصْرِیفِ الرِّیَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَیْنَ السَّماءِ وَالْأَرْضِ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ﴾به حدیثی از امام صادق(ع) اشاره کرده و می گوید: در تأیید این آیات قرآنی و آن براهین عقلی روایتی را مرحوم طبرسی(رض) از رسول خدا(ص) نقل میكنند، در كتاب شریف احتجاج. آمده است كه امام ششم(ع) درباره جدال احسن سخن فرمود، جدال را معنا كرد، احسن و غیر احسن را بازگو كرد و از حضرتش سؤال كردند: آیا وجود مبارك رسول خدا(ص) جدال فرمودند یا نه؟ فرمود: البته جدال احسن داشتند برای اینكه خدای سبحان رسولش را امر كرد به جدال احسن و فرمود: ﴿وَجَادِلْهُم بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ﴾ و رسول خدا برتر از آن است كه خدا به او مطلبی را دستور بدهد و حضرتش امتثال نكند.
تفاوت جدال احسن و جدال غیراحسن
وی در ادامه درباره تفاوت جدال احسن با غیراحسن در بیان امام صادق(ع)می گوید: امام ششم(ع) طبق این نقل فرمود «اما الجدال بغیر التی هی احسن فان تجادل به مبطلاً فیورد علیك باطلاً فلا تردّه بحجة قد نصبها الله و لكن تجحد قولَه أو تجحد حقاً یرید بذلك المبطل أن یعینَ به باطله» ؛ فرمود: جدال بغیر التی هی احسن، عبارت از آن است كه با یك كسی كه تفكر او تفكر باطل است به مباحثه بپردازید، او یك مطلب باطلی را بر شما وارد بكند ولی شما نتوانید با حجت الهی مطلب باطل او را از بین ببرید، ناچار میشوید كه حقی را هم انكار كنید كه مبادا آن شخص از این حق به نفع فكر خود مدد بگیرد، از حجتی كه خدا نصب كرده است آگاهی نداشته باشید و حقی را كه آن شخص ذكر كرده است و خواست از آن حق بهرهٴ باطل ببرد، شما آن حق را انكار كنید: «فتجحد ذلك الحق مخافةَ أن یكون له علیك فیه حجة» ؛ برای اینكه مبادا محجوج او قرار بگیری حقی كه در كلمات او هست آن را هم انكار بكنی: «لانّك لا تدری كیف المخْلَص منه» ؛ چون راه خلاص را نمیدانی قهراً حقی را كه هم در كلمات او به كار رفت انكار میكنی و این میشود جدال بغیر التی هی احسن.
حرمت تصدی مناظره توسط غیرمتخصص
صاحب تفسیر تسنیم می افزاید: «فذلك حرام علی شیعتنا ان یصیروا فتنةً علی ضعفاء اخوانهم و علی المبطلین»؛ كسی كه قدرت مناظره را ندارد، تصدی مناظره برای او حرام است؛ زیرا هم فتنه میشود برای شیعیان ما و هم فتنه میشود برای مبطلین و حامیان فكرهای باطل؛ «اما المبطلون فیجعلون ضعف الضعیف منكم إذا تعاطی مجادلته و ضعف فی یده حجةً له علی باطله» ؛ از این جهت برای مبطل این فتنه میشود كه مبطل ضعف این شخص را دلیل بر حقانیت خود میگیرد، وقتی كسی نتواند یك مكتب الحادی را ابطال كند با یك مبطلی به بحث و مناظره بپردازد و در خلال مناظره محكوم بشود، آن شخص مبطل ضعفِ فكری این شخص را حجت و دلیل حقانیت خود میگیرد؛ پس از این جهت انسان برای یك مبطل فتنه میشود، «و اما الضعفاء منكم فَتُغَمُّ قلوبُهم»؛ قلبهای شیعیانی كه ضعیفالفكر هستند با این شكست شما مغموم و غمگین میشود. آنها كه صاحبنظرند كه در آنها اثر نمیگذارد، ولی از دیگران در دیگرانی كه صاحبنظر نیستند این ضعف شما غم و اندوه ایجاد میكند بنابراین اگر كسی قدرت فكری نداشته باشد با صاحبان مكاتب الحادی به مناظره بپردازد و در بین راه مجبور بشود باطلی را امضا كند یا حقی را انكار كند، این جدال حرام است.
فضیلت پاسداری از حریم فكری جامعه اسلامی
این مفسر قرآن در ادامه پس از تشریح حدیث امام صادق(ع) که ناظر به احتجاج رسول اكرم(ص) با مادیگرایان است یادآور می شود: اهمیت نجات ضعفای فكر آنقدر زیاد است كه مرحوم طبرسی(رض) در همین كتاب شریف احتجاج نقل میكند كه آنها كه پاسداران حرم فكری جوامع انسانیاند، ادیان الهی را حفظ میكنند از كسانی كه مرزداری دارند كمتر نیستند. در جلد اول احتجاج صفحه هشتم از امام ششم(ع) نقل كرد كه فرمود: «علماء شیعتنا مرابطون فی الثَغْرِ الّذی یلی ابلیس و عفاریته» ؛ فرمود: متفكران شیعه ما مرزداران الهیاند، آن مرزی كه شیطان و عفریتها از آن مرز میخواهند حمله كنند، اینها پاسداران خط مقدم فكریاند. «یمنعوهم عن الخروج علی ضعفاء شیعتنا و عن أن یتسلط علیهم ابلیس و شیعته و النواصب» ؛ این علما نمیگذارند ابلیس و پیروان ابلیس و ناصبیها بر شیعیان ما هجمه كنند «ألا فمن انتصب لذلك من شیعتنا كان أفضل ممن جاهد الروم و الترك و الخزر الف الف مرة لأنّه یدفع عن ادیان محبینا و ذلك یدفع عن أبدانهم».
آیت الله جوادی آملی در پایان تأکید می کند: اگر عالمی حافظ مرز فكری یك جامعه بود و دین را حفظ كرد، اثر كارش كمتر از كسی كه بدن را حفظ كرد نیست، اما این در زمان هدنه و صلح و حالت عادی است، اما اگر بیگانهای حمله كرد كه عالم و علم و حوزه و كتابخانه و كتابخوان و كتابنویس و كتابفروش همه را به صورت پودر دربیاورد، آنجا یك سخن دیگری است كه باید همان سخن رسول خدا را كه فرمود: «لضربة علی یوم الخندق أفضل من عبادة الثقلین» ؛ در حال عادی البته مداد عالم افضل از خون است، اما اگر بیگانهای حمله كرد كه قلم را از دست عالم میگیرد و حوزه را به خاك و خون میكشد، اگر خط مقدم فكری و جهاد نباشد، آنها (جزاهم الله عن الاسلام خیر الجزاء) از فضل كاملی برخورداند.
این مطلب را با دیگران به اشتراک بگذارید :
شما هم نظر دهید
برای ارائه نظر خود وارد حساب کاربری خود شوید
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.