کبد چرب و درمان آن در طب سنتی

خبران: از دیدگاه طب نوین کبد چرب که به عنون بیماری کبد چرب نیز مطرح می باشد یک فرآیند برگشت پذیر است که در آن واکوئل های بزرگ حاوی تری گلیسیرید طی پروسه ای به نام استئاتوز ((steatosis در سلولهای کبدی تجمع پیدا می کنند. صرف نظر از وجود علل مختلف کبد چرب به عنوان یک بیماری واحد در نظر گرفته می شود که به طور عمده در افراد الکلی و همچنین در افراد چاق که ممکن است همراه با فرآیند مقاومت به انسولین، دیابت و دیس لیپیدمی نیز باشد به وجود می آید.

البته این بیماری به طور کمتر شایع به دلیل برخی اختلالات متابولیسمی چربی و نیز مشکلات تغذیه ای شامل کاهش ناگهانی وزن، سوء تغذیه، تغذیه وریدی، گرسنگی طولانی مدت و نیز برخی داروها و سموم نیز امکان حادث شدن دارد. این اختلال در تجمع چربی می تواند همراه با بیماری هایی که باعث التهاب پیشرونده و مزمن در بافت کبد می شوند نیز به وجود آید که اصطلاح استئاتوهپاتیت (steatohepatitis) به این شرایط اشاره دارد .

اغلب بیماران ۴۰ تا۶۰ سال سن داشته و بیماری در زنان شایع‌تر است. شیوع این بیماری در کشورهای مختلف بین 10 تا 24 درصد متفاوت است که متاسفانه در کشور ما و در جهان امروز به علت عدم روشهای تغذیه رسانی مناسب و عدم تحرک مناسب و زندگی ماشینی شیوع آن به شدت در حال افزایش است و سن شیوع نیز بسیار کاهش پیدا کرده است و این تغییرات در کبد تا 75 درصد کبد افراد چاق را درگیر کرده است.

خوشبختانه در طب سنتی ایران که غنی از دانش و تجربه می باشد در مورد کبد چرب که تحت عنوان ضعف قوای جگر و سومزاج ان به سمت سردی و رطوبت مطرح شده ، همانند بیماری های دیگر راهکارهای پیشگیری و درمانی اساسی مطرح شده است.

کبد چرب تحت علل و شرایط متعددی ایجاد می شود :دلایل غذایی شامل مصرف غذاهای سرد و آب یخ است . خوردن غذاهای سرد و نوشیدن آب سرد به خصوص در حمام و به دنبال فعالیت شدید بدنی به علت اینکه باعث سردی و تضعیف معده می شود و به سبب نقصان هضم اول ماده خام به سمت جگر رفته و جگر نیز نمی تواند هضم خوب و شایسته داشته باشد.

خون گرفتن بسیار و خون ریزی بسیار از مقعد، بینی و حیض از جمله دلایل دیگر ضعف جگر و ایجاد کبد چرب می شود. علت بعدی که تحت عنوان احتباس خون معتاد مطرح می شود که مانند احتباس خون حیض ( آمنوره ثانویه ) می باشد.

سرد گشتن عضوی شریف علت دیگر می باشد .به این معنی که در عضوی از اعضاء که مجاور کبد هستند مانند طحال و معده و ریه و کلیه مشکل یا بیماری ایجاد می شود و به آن علت در عملکرد کبد ضعف و نقصان ایجاد می شود مثلا اگر طحال ورم کند  و ضعیف شود قادر به جذب سودا از جگر نخواهد بود و زیادی تجمع سودا باعث ضعف در قوت کبد خواهد شد. سردی مزاج خود جگر آخرین علت می باشد که به دلیل وجود خون سرد بلغمی ایجاد می شود.

در طب سنتی ایران ابتدا به از بین بردن علت بیماری که عبارتند از برودت و ضعف جگر اشاره شده است که همان اصلاح مزاج کبد و به اعتدال رساندن و تسخین ( گرم کردن ) مزاج آن می باشد .و سپس در درجات بالا و پیشرفت بیماری به سمت سیروز جهت خشک شدن رطوبات از   داروهای خشک کننده رطوبات و سپس احیای سلولهای کبدی استفاده می شود.  

راهکارهای اصلی طب سنتی برای درمان کبد چرب مانند هر بیماری دیگری بر پایه ی تدابیر غذایی و رژیم صحیح غذایی ست. غذاهایی که برای بیمار مبتلا به این بیماری باید مد نظر قرار گیرد شامل استفاده از گوشت کبک و گنجشک بریان شده همچنین نخود آب همراه با روغن بادام تلخ و زرده تخم مرغ نیم برشت یا نیم پخته می باشد. همچنین خوردن پسته، مغز بادام تلخ و شیرین و مویز و حلوای عسل همراه با روغن بادام و روغن زیتون و همچنین گوشت مرغ یا گوسفند جوان که با نخود پخته شده باشد به عنوان درمان مطرح گردیده است .از میان میوه ها خوردن انار، به و سیب شامی برای درمان این بیماری بسیار مفید می باشد.

بسیار خوب است که بیماران به جای آب عرق بادرنجبویه و بادیان و گلاب بنوشند. همچنین نوشیدن آب کاسنی وشاهتره همراه با ریوند و خوردن شربت سکنجبین و نوشیدن آب آهنتاب و شربت ورد (گل سرخ) بسیار مفید است. از ادویه جات مفید در این بیماری دارچین ،زردچوبه،زعفران ،زنجبیل و میخک را می توان نام برد که از آنها می توان در غذاها استفاده کرد.

همچنین استفاده از سیر ،پیاز، ترب به علت اثرشان در خشک کردن رطوبات مفید می باشد، استفاده از سماق نیز در غذاها در امر درمان بسیار موثر می باشد. به علاوه کاهش دادن حجم غذا و کم خوردن در درمان این بیماری بسیار مفید می باشد. همچنین ورزش کردن بسیار به خصوص در حالت ناشتا در درمان این بیماری سودمند می باشد .

دکتر مهدیس مجتبایی (متخصص طب سنتی)