تاثیر توافقات هسته‌ ای بر اقتصاد ایران چیست؟

پس از اعلام توافق هسته ای ایران و کشورهای ۱+۵ و اعلام لغو تحریم های پتروشیمی، خودرو، فلزات گرانبها، قطعات هواپیما وآزاد سازی بخشی از اموال بلوکه شده ایران، رسانه های بین المللی از دستاورد 20 میلیارد دلاری دارایی ایران با امضای پیش نویس مورد بحث در مذاکرات هسته ای خبر داده اند که از این مبلغ سه میلیارد دلار مربوط به دارایی های بلوکه شده ایران از سوی آمریکاست و بقیه مربوط به صادرات نفت، محصولات پتروشیمی و خودروست که با توافق اولیه ایران و 1+5 می توان آن را وصول کرد.

البته به گفته وزیر امور خارجه هم تحریم های بانکی در بسیاری از موارد که فشارهایی در حوزه معاملات بانکی به ایران وارد می شد کاسته شده و امکان نقل و انتقال پول به ایران فراهم خواهد شد و این برنامه ها ظرف دو سه هفته تا شروع سال نو مسیحی اجرایی می شود.

اما اعلام توافق هسته ای و لغو برخی تحریم های اعمال شده بر کشورمان تحلیل های متفاوتی را از سوی صاحبنظران اقتصادی به همراه داشت که در ادامه نگاهی خواهیم داشت بر تاثیر کاهش تحریم ها بر بخش های مختلف اقتصاد به گفته این کارشناسان...

آزادی دارایی های بلوکه شده

پس از توافقنامه ژنو، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و انگلیس از آزادسازی 4 میلیارد و 300 میلیون دلار از دارایی های بلوکه شده جمهوری اسلامی ایران پس از توافق هسته ای اخیر ایران و گروه 1+5 در ژنو خبر داد و گفت: این اقدام در پاسخ به اعتمادسازی ایران با گروه 1+5 صورت گرفته است.

آزاد سازی بخشی از داریی های ایران در حالی است که ارقام متفاوتی برای دارایی های بلوکه شده ایران در بانکهای خارج، مطرح می شود. برخی سخن از 45 میلیارد دلار به میان می آورند و برخی دیگر می گویند که ایران 60 میلیارد دلار پول بدون دسترسی در بانک‌های خارجی دارد. البته در این میان، رقم 50 میلیارد دلاری نیز برای دارایی های بلوکه شده ایران مطرح می شود.

گشایش در صنعت نیرو

هوشنگ فلاحتیان معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی نیز درباره تاثیر این توافقات بر بهبود وضع صنعت برق، گفته است: تامین بخشی از اقلام صنعت برق متاثر از شرایط تحریم بوده که امیدواریم با گره گشایی مبادلات کالا بیش از گذشته تسهیل شود و کالا و تجهیزات در زمان کمتر با قیمت مناسب تر در دسترس باشد. وی با اشاره به اینکه امیدواریم با توافق صورت گرفته طرح های متاثر از تحریم ها در اسرع وقت به اتمام برسد، تصریح کرد: اگر شرایط تحریم نبود، می توانستیم میلیاردها دلار صادرات داشته باشیم.

واکنش پتروشیمی به لغو تحریم ها

از سوی دیگر همزمان با توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 در ژنو، صادرات محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های پلیمری ایران به اتحادیه اروپا نیز آزاد شد که پیش بینی می‌شود در صورت از سرگیری صادرات سالانه 2 تا 2.5 میلیارد دلار درآمد جدید حاصل شود.

تا پیش از افزایش تحریم‌های بین‌المللی، 10 تا 14 درصد محصولات پتروشیمی ایران به اروپا صادر می شد و کشورمان از این محل سالانه 2 تا 2.5 میلیارد دلار درآمد داشت. این در حالی است که در شرایط فعلی صادرات محصولات پتروشیمی ایران به اروپا صفر نشده اما به دلیل محدودیت های بیمه‌ای، مشکلات نقل و انتقال ارز و تامین کشتی، صدور فرآورده های پتروشیمی به قاره سبز با کاهش قابل توجه ای روبرو شده است.
 
آمارهای گمرک هم نشان می‌دهد که در طول هفت ماهه نخست سالجاری صادرات پتروشیمی ایران کاهشی حدود 13 درصدی از نظر وزنی و معادل 1.2 میلیون تن در هفت ماهه نخست سالجاری به 7.8 میلیون تن رسیده است

در همین زمینه هیات مدیره شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز از لغو تحریم های اعمال شده علیه این صنعت استقبال و اعلام کرد که آماده توسعه روابط خود با دیگر کشورهاست. شرکت ملی صنایع پتروشیمی در جلسه هیات مدیره این شرکت، اعلام کرد: منتظر اعلام جزئیات توافق هسته ای از سوی وزارت امور خارجه هستیم.

نوسازی ناوگان هوایی با لغو تحریمها 

همچنین بر اساس توافق هسته ای ایران و کشورهای 1+5 در ژنو، صنعت حمل و نقل ایران نیز شاهد تحولات جدیدی خواهد بود. به گزارش بلومبرگ، بر اساس توافقات انجام شده با تعمیرات مربوط به ایمنی و بازرسی های داخل ایران برای برخی ایرلاین های ایرانی موافقت شده است.

در همین زمینه قائم‌مقام وزیر راه با بیان اینکه با توجه به توافقات هسته‌ای پیش‌بینی می‌شود صنعت حمل و نقل هوایی ایران از گردونه تحریم‌‌های ناجوانمردانه خارج شده و در اولین گام مشكلات تأمین لوازم یدكی، موتور و قطعات و تأمین سوخت هواپیما رفع ‌شود، گفت: ایمنی پرواز‌ها، رفع تحریم‌ها و اعمال ‌رفتار‌های بشر دوستانه در این صنعت از مسائل اصلی در این‌باره است.

دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی نیز از نوسازی ناوگان حمل و نقل هوایی با لغو تحریمها در راستای توافقات ایران و گروه 1+5 در ژنو سخن گفت و اعلام کرد: با لغو تحریم قطعات هواپیما، بخش قابل توجهی از هواپیماهای زمین گیر که به دلیل نبود قطعه و تعمیرات غیرقابل استفاده شده اند، دوباره به شبکه پروازی بازمی گردند و به این وسیله ایمنی پروازها افزایش پیدا می‌کند.

امید به لغو تحریم های کشتیرانی

محمدحسین داجمر، مدیرعامل کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز با اشاره به این توافق و با بیان اینکه منتظر لغو تحریم های کشتیرانی هستیم، افزود: گرچه در توافق هسته ای ایران با گروه 1+5 صحبت از برداشتن تحریم نفت و محصولات پتروشیمی است، اما مشخص نیست که آیا حمل آنها نیز آزاد شده است یا خیر؛ بنابراین امیدواریم که تحریم جمهوری اسلامی نیز برای حمل نفت و پتروشیمی برداشته شود.

حضور خودروسازان بزرگ دنیا در ایران 

در همین حال دبیر انجمن قطعه سازان ، توافق هسته ای ایران با گروه 1+5 در ژنو را عاملی برای هموار کردن حضور خودروسازان بزرگ دنیا در ایران دانست. ساسان قربانی با اشاره به توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 در ژنو با اشاره به اینکه حضور خودروسازان بزرگ دنیا در ایران، به طور قطع زمینه را برای توسعه همکاری‌های میان صنعت خودرو ایران و دنیا فراهم خواهد کرد و نتیجه آن، تولید خودروهای با کیفیت و با تکنولوژی جدید برای ایران است، گفت:  به نظر می رسد انجام شدن توافق جدید می تواند راه حضور این خودروسازان را هموار کرده و آنها با خیال آسوده تری در ایران حضور خواهند یافت.

اثر مثبت کاهش تحریم ها بر روی صنعت بیمه

عضو شورای عالی بیمه نیز با تشریح مزایای رفع تحریم‌های بین المللی بر صنعت بیمه کشوربا بیان اینکه در شرایط جدید همکاری بیمه های ایرانی و خارجی افزایش خواهد یافت، گفت: رفع تحریم‌ها اثرات مثبتی بر روی فعالیت‌های صنعت بیمه خواهد گذاشت و بر اساس آن بیشتر می توان از توان صنعت بیمه کشور بهره مند شد.

مدیرعامل بیمه ایران افزود: با رفع تحریم‌های صنعت بیمه، فضای بهتری در عرصه بین المللی برای فعالیت های شرکت های بیمه فراهم می شود و بیمه های ایرانی و خارجی به راحتی می توانند در فضای ایجاد شده با یکدیگر همکاری داشته باشند.

احتمال کاهش بیشتر نرخ ارز 

نایب رییس اتاق بازرگانی ایران نیز گفته است: با توجه به توافقات انجام شده در ژنو بین ایران و گروه ۱+۵ پتانسیل کاهش نرخ ارز در کشور وجود دارد، ولی اگر روند کاهشی آن در دولت مدیریت نشود شرایط اقتصادی در طولانی مدت به شکل فعلی خود بازگشته و شاهد افزایش تورم خواهیم بود. پدرام سلطانی درباره توافقات حاصل شده در ژنو با بیان این که این توافقات دستاورد بسیار مهم و بزرگی برای دولت و کل کشور بوده است، اظهار کرد: روند تحریم ها که در چند سال اخیر شدت یافته بود معکوس شده و این موضوع می تواند نقطه عطفی برای بهبود وضعیت باشد.

تشکیل صف های میلیونی برای سهام

همزمان با این تغییرات، بازار سرمایه نیز به این خبر واکنش مثبت نشان داد و گروه خودرویی و بانکی مورد اقبال شدید بازار قرار گرفت و با صف های میلیونی و طویل خرید مواجه شد.در این میان، صنایع بانکی، خودرویی و پتروشیمی بیشترین اقبال بازار را به خود اختصاص داده و از بیشترین صف های خرید برخوردار شدند. همچنین شاخص کل بورس و اوراق بهادار روز گذشته با روندی افزایشی به فراتر از 80 هزار واحد رفت.

واکنش بازار مسکن به توافق ژنو

در همین حال رئیس اتحادیه املاک کشوری درباره واکنش بازار مسکن به توافق ژنو، گفته است: واکنش بازار مسکن به توافق ژنو تا ۱۰ روز آینده خود را نشان می دهد. مصطفی قلی خسروی با اشاره به اینکه افرادی بودند که قصد داشتند از آب گل آلود ماهی بگیرند و به همین دلیل مسکن های ساخته شده را عرضه نمی کردند، تاکید کرد: برخی سوء استفاده کنندگان از بازار مسکن باید بدانند که باید به سرعت قیمت های خود را پایین بیاورند.

مشکلات اقتصادی یک شبه حل نمی شود

در همین حال، کارشناسان اقتصادی بر این باورند که فوری ترین تاثیر توافق هسته ای و لغو تحریم های اقتصادی، تاثیر روانی این توافق بر جامعه ایران است. با این حال باید در نظر داشت که مشکلات اقتصادی کشور یک شبه حل نمی شود.

در همین زمینه "یحیی آل اسحاق" رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران نیز با تاکید بر اینکه نباید انتظار داشت با توافق هسته‌ای ایران با گروه 1+5، تمام مشکلات اقتصادی ایران حل شود، گفت: باید انتظارات از این توافق را نیز مدیریت کرد، به این معنا که نباید انتظار داشت با به نتیجه رسیدن مذاکرات، تمام مشکلات اقتصاد ایران باید حل شود بلکه مسئولان مدیریتی و تصمیم گیر کشور باید به نحوی عمل کنند که موانع به‌وجود آمده بر سر راه رشد و رونق اقتصاد ایران به بهانه تحریم و برخی محدودیت‌ها از بین برود.

در پایان باید گفت هر چند دیپلماسی اقتصادی تحریم علیه ایران که از زمان روی کار آمدن اوباما از سوی آمریکا و متحدان این کشور به حداکثر رسید و این کشور با اعمال تحریم های بانکی، نفتی و اعلام اولتیماتوم به شرکت های غربی برای خروج از ایران و... سبب شد تا فعالیت ها و سرمایه گذاری های اقتصادی به حداقل رسیده و مشکلاتی چون تورم و رکود اقتصادی دامنگیر کشورمان شود اما بررسی تحریم های اعمال شده دول غربی نشان می دهد که غربی ها آنچنان هم از نتایج به دست آمده از این تحریم ها راضی نیستند تا جایی که "جان کری" وزیر امور خارجه آمریکا پس از امضای توافقنامه هسته ای گفته است: 1+5 به این نتیجه رسید که تشدید تحریم ها علیه ایران بی ثمر بود و ایرانیان با تحریم ها از مواضع خود عقب نشینی نکردند.