نفوذ آمریکا در تامین انرژی منطقه/ آیا خط لوله صلح در پاکستان احداث می شود؟

تهدیدات آمریکا علیه پاکستان در خصوص مشارکت در احداث خط لوله صلح برای نخستین بار از سوی مسئولان کشور پاکستان مطرح شد، به طوری که به نظر می رسد احداث این خط لوله در خاک پاکستان به نتیجه مذاکرات آمریکایی ها پاکستانی ها بستگی دارد.

به گزارش فارس پس از بحث هایی که در یک ماه اخیر در خصوص روند احداث خط لوله صلح در پاکستان میان وزاری نفت ایران و پاکستان مطرح شد به نظر تهدید ایران مبنی بر کنار کشیدن از خط لوله صلح، پاکستانی ها را به خود آورده، به طوری که به شدت به دنبال راه اندازی این خط لوله 700 کیلومتری در خاک کشورشان هستند.

براساس اخباری که در روزهای اخیر منتشر شده است قرار است در مدت امروز و فردا هیئتی از پاکستان به آمریکا سفر کند تا بتوانند با رایزنی با مقامات آمریکایی مجوز حضور در خط لوله صلح را از امریکایی ها دریافت کنند!

همانطور که بارها و در گزارشات قبلی به آن پرداختیم متاسفانه مقامات پاکستانی برای آنکه بتوانند گاز را از ایران واردکنند باید نظر آمریکایی ها را جلب کنند زیرا در غیر این صورت آمریکا هرگز به پاکستان اجازه واردات گاز از ایران را نخواهد داد و این درحالی است که پاکستان برای تامین انرژی مورد نیاز خود نیازمند گاز طبیعی است.

* آمریکا و رقیب خط لوله صلح

اگرچه سابقه 10 ساله ای برای احداث خط لوله صلح و توافق برای صادرات گاز به کشورهای شرقی و جنوب شرقی آسیا وجود دارد اما فشار های امریکا موجب شده است که در چهار سال اخیر خط لوله جدیدی با نام "تاپی" مطرح شود.

به طوری که قرار است خط لوله تاپی گاز ترکمنستان را پس از عبور از افغانستان به پاکستان و هند برساند.

توافقنامه انتقال خط لوله گاز ترکمنستان اواخر سال 2010 میلادی میان «حامد کرزی»، «آصف علی زرداری» و قربان‌قلی بردی‏ محمداف به امضا رسید.

این خط لوله یک هزار و 680 کیلومتری، قرار است روزانه 90 میلیون متر مکعب گاز را جابه‌جا کند و بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده در سال 2018 اجرایی خواهد شد.

تاپی، گاز را از حوزه «گالکینیش» ترکمنستان (نام قدیمی آن «یویوتان عثمان» است) که 16 تریلیون فوت مکعب ذخیره دارد، منتقل کند.

توافق در خصوص انتقال گاز ترکمستان به پاکستان و هند که رقیب خط لوله صلح است منجر به حمایت همه جانبه آمریکا از احداث این خط لوله شده به طوری که مقامات آمریکایی به دنبال راه اندازی هرچه زودتر این خط لوله هستند و حتی پیمانکاران بزرگ خود را برای احداث این خط لوله فرستاده اند.

از این رو شرکت‌های بزرگ حوزه انرژی همچون «اکسون موبیل» ( Exxon Mobil)، «شرکت شل» (Shell) و «شورون» (Chevron ) و غیره تمایل دارند که در صورت به دست آوردن سهمی در حوزه گازی ترکمنستان، ساخت این خط لوله را برعهده گیرند.

* امنیت مهمترین چالش خطوط لوله صادرات گاز منطقه

یکی از مواردی که پاکستانی ها و هندی ها به آن تاکید ویژه دارند تامین امنیت در خطوط لوله صادرات گاز است از این رو در توافقات خود به این نکته اساسی پافشاری می کنند که امنیت خطوط لوله باید تامین شود.

بنابراین این سوال مطرح است که امنیت خط لوله ای که قرار است از ایران به پاکستان و هند کشیده شود بیشتر خواهد بود یا خط لوله ای که از افغانستان می گذرد و گاز را به پاکستان و هند منتقل خواهد کرد؟

در پاسخ باید گفت به نظر کارشناسان منطقه یکی از چالش‏‌های بزرگ پروژه خط لوله تاپی تداوم ناامنی و عبور این خط لوله از مناطقی است که امنیت چندانی در افغانستان ندارد و همچنین حمایت‌های آمریکا و برخی متحدین این کشور در منطقه از این طرح، خود گواهی است که بیش از اینکه طرح خط لوله گاز تاپی با ضرورتی اقتصادی تدوین شده باشد، پروژه‌ای در برابر خط لوله صلح ایران و با اهدافی سیاسی است. از این رو می‌تواند در مدت زمانی کوتاه، مانع صادرات گاز به کشورهای پاکستان و هند شود یا می تواند خطراتی را در روند صادرات گاز و در طول مسیر این خط ایجاد کرد.

از طرفی نیز پاکستان و هند و حتی افغانستان بیش از گذشته باید منافع امریکا را تامین کنند زیرا می دانند با کوچکترین خطایی تامین انرژیشان توسط آمریکا به خطر خواهد افتاد.

* پاکستان و خط لوله صلح

دولت قبلی پاکستان به رغم گرایش خود به سمت آمریکا توافق‌نامه این خط لوله با ایران را پیش برد و در ماه مارس سال 2013 مراسم باشکوهی برای افتتاح پروژه در خاک پاکستان برگزار کرد.

حتی قرار شد شرکت ایرانی تدبیر انرژی قرارداد احداث بخش پاکستانی خط لوله را در اختیار بگیرد.

اما در طول این مدت بارها به دلایل مختلف احداث این خط لوله با مشکلاتی مواجه شد که عمده ترین مشکلات نیز مربوط به تامین مالی برای احداث این خط لوله 700 کیلومتری است.

اگرچه ایران توانسته است خط لوله را تا مرزهای پاکستان برساند اما هنوز این کشور برای احداث خط لوله با مشکلات عدیده ای مواجه است؛ به طوری که اخیرا مسئولان پاکستان اعلام کرده اند برای احداث این خط لوله نیازمند 2 میلیارد دلار سرمایه گذاری ایران هستند ولی مسئولان وزارت نفت جمهوری اسلامی در واکنش به این اظهارات گفته اند هیچ تعهدی در خصوص تامین مالی برای احداث این خط لوله در خاک پاکستان نداده‌اند و پاکستان باید خودش منابع مورد نیاز را تامین کند.

در چنین شرایطی که پاکستانی ها نتوانستند هزینه احداث این خط لوله را تامین کنند و حتی سرمایه گذاران چینی نیز با فشار امریکا از قبول سرمایه گذاری در این خط لوله سرباز زدند برای اینکه بتوانند مقداری زمان احداث خط لوله را به تعویق بیاندازند این بار بحث بالابودن قیمت گاز صادراتی به پاکستان را مطرح کرده اند اما معاون وزیر نفت در امور گاز در واکنش به این اظهارات اعلام کرد که در خصوص قیمت گاز صادراتی به پاکستان می توان با آنها مذاکره کرد.

براساس قراردادی که در سال 87 میان ایران و پاکستان به امضا رسید باید تا دسامبر سال 2014 میلادی گاز ایران به پاکستان ارسال شود و در ازای هر روز تاخیر جریمه ای به میزان 8 میلیون دلار به ایران پرداخت خواهد شد.

* تهدید پاکستان توسط آمریکا

نخست وزیر پاکستان اخیرا از تهدیدات آمریکا علیه این کشور پرده برداری کرده است اما اعلام کرده این کشور به تعهدات خود مبنی بر احداث خط لوله صادرات گاز از ایران به پاکستان پایبند است.

نخست‌وزیر پاکستان طی سخنانی در جده اعلام کرده است  "آمریکا هشدار داده که پروژه خط لوله ایران و پاکستان تحریم‌هایی را علیه این کشور به دنبال خواهد داشت."

در حال حاضر دولت پاکستان باید تمام کشور‌های مخالف این پروژه را متقاعد کند که به شدت نیازمند گاز وارداتی از ایران است از این رو روزنامه پاکستانی اکسپرس تریبیون طی گزارشی نوشته است، پاکستان در جریان گفت‌وگوهای استراتژیک دو جانبه اسلام‌آباد و واشنگتن که در 12 نوامبر،برگزار خواهد شد به آمریکا برای معاف کردن خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان فشار خواهد آورد.

گفت‌وگوهای واشنگتن که به دنبال بازدید اخیر نواز شریف از آمریکا صورت می‌گیرد، بر تجدیدنظر در روابط دو کشور به ویژه با توجه به نیازهای انرژی پاکستان متمرکز خواهد بود.

هیئت پاکستانی با سرپرستی مشترک شاهد خاقان عباسی وزیر نفت و خواجه آصف وزیر نیروی این کشور در این گفت‌وگوها شرکت خواهند کرد.

به گفته مقامات آگاه، هیئت پاکستانی موضوع تحریم‌های احتمالی آمریکا علیه خط لوله آی‌پی را مطرح خواهد کرد، چرا که این خط لوله برای تامین تقاضای فزاینده انرژی در این کشور لازم و ضروری است.

این مقامات گفتند، پیشرفت پروژه خط لوله آی‌پی به نتیجه گفت‌وگوهای واشنگتن و اسلام‌آباد که آخرین دور مذاکرات در این‌باره خواهد بود، بستگی دارد.

با این شرایط باید منتظر ماند و دید نتیجه مذاکرات پاکستان و آمریکا در خصوص احداث خط لوله صلح به کجا خواهد کشید.