راهكارهای ورود بورس ایران به عرصه بین‌المللی

دنیای اقتصاد / كاهش نرخ جذب سرمایه‌گذاری خارجی در اقتصاد ایران به دلیل تحریم‌ها و خروج بسیاری از شركت‌ها و سرمایه‌ها از اقتصاد كشور همزمان با كاهش سطح نقدینگی ارزی كشور مشكلاتی را در سطح كلان اقتصادی ایجاد كرد كه كاهش رشد اقتصادی و بروز تورم نشانه‌هایی از این موضوعات هستند.
این در شرایطی است كه جذب سرمایه فقط به معنای جذب پول نیست و واردات تكنولوژی و دانش فنی هم از اهمیت بالایی برخوردار است كه در جریان این تحریم‌ها متوقف شده یا به سختی و هزینه‌های بالا صورت می‌گیرد.
با روی كار آمدن دولت جدید و دستاوردهایی كه در حوزه سیاسی به دست آمده امید به بازگشت بسیاری از این شركت‌ها و سرمایه‌ها افزایش پیدا كرده كه خوشبختانه این موضوع با بهبود و افزایش ظرفیت‌های بازارهای مالی كشور به خصوص بورس اوراق بهادار همراه شده است.
در این رابطه شبكه خبری سی‌ان‌بی‌سی آمریكا در گزارشی كه اخیرا منتشر كرد  ایران را به عنوان مقصد جدید جذب سرمایه‌گذاری خارجی بعد از برداشتن كامل تحریم‌ها معرفی كرد و تصریح نمود که بازار سهام به دلیل آنكه بزرگ و سیال است،‌ می‌تواند مورد توجه سرمایه‌گذاران خارجی واقع شود و شركت‌های بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری در ایران باید برنامه‌ریزی کنند.
اما متخصصان امر معتقدند هنوز بعضی چالش‌ها وجود دارد كه جریان جذب سرمایه‌های خارجی را در بورس كند می‌كند.
در این رابطه طی گفت‌وگو با سیدحسن حسینی از كارشناسان بازار سرمایه در حوزه سرمایه‌گذاری خارجی به بررسی جزئیات ورود بورس اوراق بهادار ایران به عرصه بین‌المللی پرداختیم كه در پی می‌آید.
انتخاب یا الزام؟
حسینی در ابتدای اظهاراتش به لزوم بین‌المللی شدن بورس ایران اشاره کرد و گفت: سند چشم‌انداز ایجاب می‌کند در صورتی که بخواهیم موقعیت ممتازی در منطقه خاورمیانه داشته باشیم باید بورس ایران را بین‌المللی کنیم.
وی با بیان اینكه ایران دارای یک بازار سرمایه‌ای با ارزش بیش از ۱۰۴ میلیارد دلار است  كه برای سرمایه‌گذاران خارجی جذاب است، ادامه داد: در حالی كه اكثر كشورهایی از قبیل قرقیزستان با شركت‌های بسیار كوچك وارد بورس‌های بین‌المللی از جمله لندن می‌شوند، ولی متاسفانه در ایران تنها روش تامین مالی استفاده از بانك‌های داخلی یا فاینانس‌های بین‌المللی است كه هزینه‌های زیادی از قبیل نرخ بهره، نرخ مدیریت، تعهد و بسیاری از محدودیت‌های دیگر را در بردارد و این هزینه‌های گزاف باید توسط كشور پرداخته شود.
به گفته وی، حتی كشورهایی مثل ونزوئلا  پس از اینكه توسط موسسات اعتباری بین‌المللی اعتبار سنجی شدند، اوراق قرضه‌شان در بازارهای بین‌المللی به راحتی خرید و فروش‌ می‌شود و پروژه‌های  كشورشان تامین مالی‌ می‌شود.
حسینی  در توضیح این موضوع گفت: به دلیل اینكه شركت‌های داخلی همیشه سعی كرده‌اند با منابع صندوق توسعه ملی، بانك‌های تجاری و سایر منابع مالی داخلی مواجه باشند به هیچ‌وجه ورود به بورس‌های بین‌المللی كه نسبت به سایر منابع تامین مالی كم‌ریسك‌تر و كم‌هزینه‌تر است را ترجیح نداده‌اند.
وی ادامه داد: چنانچه همه مدارك مورد نیاز آماده باشد، كل پروسه ورود به بورس‌های بین‌المللی 6 ماه طول می‌كشد.
این کارشناس بازار سرمایه اراده قاطع مدیران شركت‌های داخلی را مهم‌ترین نکته در ورود به بورس‌های بین‌المللی دانست.
تامین مالی گران
وی در ادامه اظهاراتش به گران بودن روش تامین مالی در ایران نسبت به دیگر کشورها اشاره کرد و افزود: شركت‌های تامین سرمایه از اقصی نقاط جهان منابع مالی ارزان قیمتی از جمله وام‌های 5/2 درصدی دریافت می‌کنند در صورتی كه تامین مالی در ایران نسبت به سایر كشورها گران است؛ نرخ كارمزد بانكی كه به دست تولید‌كننده می‌رسد عمدتا از 30 درصد فراتر  می‌رود و شما می‌بینید در نتیجه تولید و صادرات ما در مقایسه با كشورهای همجوار هم نمی‌تواند رقابتی‌تر باشد.
اشتغالزایی بیشتر
حسینی در ادامه اظهاراتش طراحی  بسته‌های تشویقی متنوع برای شركت‌های خارجی برای ورود به بازار سرمایه ایران و تسریع مجوز توسط سازمان بورس  را یکی از الزامات در بین‌المللی شدن بورس دانست و افزود:
عموما پروسه تصمیم‌گیری برای  سرمایه‌گذاری در همه جای دنیا پیچیده و طولانی است، ولی خوشبختانه بازگشت سرمایه بالا  در ایران در همه صنایع و به ویژه بورس می‌تواند این بخش را به بخش پیشتاز كشور تبدیل كند.
وی با بیان اینكه ایران‌ می‌تواند به عنوان كانون جذب شركت‌ها و موسسات مالی  بین‌المللی در منطقه خاورمیانه باشد، ادامه داد: مطمئنا بورس می‌تواند با بانك‌های بین‌المللی برای انتقال سود سهامداران وارد عمل شود تا در كمترین زمان سرمایه‌گذاران بتوانند نسبت به انتقال اصل و سود سرمایه خود اقدام کنند.
حسینی  در ادامه با بیان اینكه بر اساس گزارش‌های بین‌المللی، ایران در منطقه خاورمیانه دارای بالاترین سرمایه انسانی تحصیلكرده و باهوش‌ است، خاطرنشان کرد: به طور قطع چنانچه بورس كشور به سمت بین‌المللی شدن پیش رود اشتغالزایی خوبی را در این صنعت شاهد خواهیم بود؛ از جمله فارغ‌التحصیلان رشته‌های مدیریت مالی، اقتصاد، بازاریابی، تبلیغات و... در این بخش جذب می‌شوند.
تحلیل جهانی در بهبود کشف قیمت‌ها
وی در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه بین‌المللی شدن بورس با مفهوم حضور شرکت‌های داخلی در بورس‌های خارجی و حضور سرمایه‌گذاران خارجی در بورس تهران، هر کدام چه پیش‌نیازهایی دارد و اثرات این دو روش در اقتصاد ملی به چه شکلی است، گفت: از لحاظ اقتصاد ملی مهم‌ترین مزیت ورود به بورس‌های خارجی دسترسی به منابع مالی بین‌المللی است؛ اگر سند چشم‌انداز را مورد توجه قرار دهیم نیاز‌مند منابع مالی زیادی خواهیم بود.
وی ادامه داد: با ورود شرکت‌ها به بورس و بازارهای جهانی دانش فنی و استانداردهای بورس، استانداردهای مدیریتی و راهبری شرکتی بالاتر می‌رود و این امر به افزایش شفافیت و بهبود مدیریت شرکت‌ها کمک خواهد کرد و این شرکت‌ها به لحاظ تحلیل مالی و مدیریت سرمایه‌گذاری زیر ذره‌بین صدها سرمایه‌گذار از بورس‌های مختلف دنیا خواهند بود و در نهایت تحلیل جهانی در بهبود کشف قیمت‌ها نقش اساسی خواهد داشت.
حسینی در ادامه به شرایط شرکت‌ها برای بین‌المللی شدن اشاره کرد و گفت: شركت‌هایی كه می‌خواهند وارد بورس‌های بین‌المللی شوند باید شركت‌هایی باشند كه دارای تیم مدیریت قوی و حرفه‌ای، تجربه در بازار، درآمدزا، داشتن طرح تجاری قوی و همچنین  دارای صورت‌های مالی حسابرسی شده حداقل برای 3 سال باشند تا بتوانند سرمایه‌گذاران خارجی را تحت تاثیر قرار دهند. به گفته حسینی، شركت‌هایی كه  تكنولوژی محور بوده و در مرحله راه‌اندازی هستند باید از روش‌های تامین مالی دیگر از جمله سرمایه‌گذاران خطر‌پذیر
(Venture Capitalist) برای تامین مالی آنها بهره جست كه متاسفانه شركت‌های تامین مالی با محوریت تكنولوژی در ایران وجود ندارد.
حسینی خاطرنشان کرد: عموما برای ورود به بورس‌های بین‌المللی موسسات مشاوره‌ای مالی و حقوقی هستند كه تواما الزامات بورس‌ها و استانداردهای آنها را بررسی می‌كنند و بر آن اساس اعلام می‌کنند كه آیا شركتی می‌تواند وارد بورس‌های بین‌المللی شود یا خیر و برای ارزیابی اولیه هیچ گونه هزینه‌ای دریافت نمی‌کنند.
وی نکته دیگر در بین‌المللی شدن بورس را رعایت ضوابط گزارشگری مالی و استانداردهای حسابداری بین‌المللی دانست و گفت: از جمله الزامات پذیرش در بورس‌های خارجی رعایت ضوابط گزارشگری مالی و استانداردهای حسابداری بین‌المللی است؛ اگر شرکتی بخواهد وارد بورس خارجی شود باید صورت‌های مالی خود را براساس استانداردهای بین‌المللی ارائه مجدد کند، پس ما باید بتوانیم ارتباطی بین حسابرسان خودمان با حسابرسان بین‌المللی فراهم کنیم تا بتوانند در سر برگ حسابرسان معتمد گزارش خود را ارائه کنند.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه تصریح کرد: سرمایه‌گذاران خارجی عاشق شفافیت هستند و دوست دارند وضعیت شركت كاملا شفاف و صادقانه ارائه شود تا آنها تصمیم بگیرند هر موقعی كه بعد از سرمایه‌گذاری تمایل داشتند، سرمایه خود را خارج كنند بنابراین   (Exit Strategy)  باید كاملا مشخص باشد.
بنا به گفته حسینی مشكل دیگر موضوع انتقال ارز است كه باید مورد توجه قرار گیرد و همچنین نكته‌ای كه نباید از نظر دور داشت، تصویر غیرشفاف ایران در جهان از سوی سرمایه‌گذاران بین‌المللی است؛ این نگاه واژگونه از ایران باید با توجه به تبلیغات و روابط عمومی فعال و استفاده از دیپلماسی رسانه‌ای بین‌المللی افزایش یابد.
به گفته این کارشناس بازار سرمایه در حال حاضر 550 میلیون سرمایه‌گذار در اروپا وجود دارند و بسیاری از آنها علاقه‌مند هستند در سهام شركت‌هایی كه احساس می‌كنند سودآور است، مشاركت کنند و این در حالی است که شمار سهامداران  در بازار سرمایه ایران بالغ بر 6 میلیون و هفتصد هزار نفر است که با توجه به پتانسیل‌های ایران در مقایسه با كشورهای منطقه‌ می‌تواند سالانه 30 درصد افزایش یابد.
نهادهای تاثیرگذار
حسینی در ادامه اظهاراتش به نقش سازمان بورس در این زمینه اشاره کرد و گفت: سازمان بورس و اوراق بهادار می‌تواند زیر‌ساخت‌های لازم قانونی را از طریق امضای یادداشت تفاهم‌ها با بورس‌های بین‌المللی انجام دهد تا بخش خصوصی بتواند در محیطی سیال و روان گام بردارد.
وی بخش مهم دیگری را مربوط به كارگزاران دانست و گفت: كارگزاران ما با ادبیات ورود به بورس‌های بین‌المللی و ورود شركت‌های خارجی به بورس‌های داخلی آشنا نیستند؛ كارگزاران بورسی اگر بدانند كه با ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بورس‌های داخلی آنها می‌توانند سودی به مراتب بیشتر داشته باشند، خودشان در مسیر  بین‌المللی شدن گام بر می‌دارند.  حسینی معتقد است: زمانی كه شركت‌های موجود بورسی ما از 500 عدد فعلی به 1500 شركت افزایش یابد،به همان نسبت شاخص‌های اقتصاد كلان كشور  افزایش خواهد یافت. بنابه نظر این کارشناس هم شركت‌های داخلی باید در بورس‌های بین‌المللی حضور داشته باشند و همچنین شركت‌های خارجی از قبیل googleو yahoo در بورس‌های داخلی حاضر باشند.
حسینی استفاده از روش‌های بین‌المللی بازاریابی از قبیل برگزاری همایش بین‌المللی در خصوص بازار سرمایه (Roadshow) در كشورهای هدف، فعال ساختن رایزن‌های اقتصادی در نمایندگی‌های سیاسی خارج از كشور، تهیه پكیج‌های اطلاع‌رسانی و مشوق‌های سرمایه گذاری و تخفیفات مالیاتی در این خصوص را از جمله عواملی برشمرد که می‌تواند مسیر بین‌المللی شدن بورس را در عرصه بین‌الملل تسریع كند.