شیوع انواع بدخیم سرطان ‌ها با افزایش آلودگی هوا / سرطان ریه دارای بیشترین قربانی

به گزارش مهر، مدرن و صنعتی شدن کشورها، با تولید گازها و ذرات آلوده معلق در هوا همراه بوده است که فضایی برای نفس کشیدن باقی نمی‌گذارد و استشمام هوای پاک را که همواره مایه شادمانی زندگی بشر بوده، به آرزویی دست نیافتنی تبدیل ‌کرده است. آمارهای جهانی نیز موید این مساله است که سالانه حدود 4.5 میلیون نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند.

در کشورمان نیز بر اساس گفته‌های رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، 2 هزار و 527 ایرانی به علت آلودگی هوا جانشان را از دست داده اند ضمن آنکه 2 هزار و 522 بیمار قلبی و 4 هزار و 525 بیمار تنفسی همزمان با آلودگی هوا در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند.

نتایج منتشر شده آخرین تحقیقات سازمان بهداشت جهانی و آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (‌IARC) نیز واقعیت جدیدتری را در این زمینه دراختیارمان قرار داده است. این نتایج به ما می‌گوید که در سال 2010 درحدود 223 هزار نفر در سرتاسر جهان در اثر ابتلا به سرطان ریه جان خود را از دست دادند که بیش از نیمی از آنها از ساکنان کشورهای شرق آسیا و چین بوده‌اند.

تا پیش از این IARC برخی از ذرات معلق آلودگی هوا از قبیل دود دیزل را به عنوان مواد سرطان‌زا اعلام کرده‌ بود اما در این گزارش جدید تمامی ترکیبات موجود در آلودگی هوا به عنوان مواد سرطان‌زا معرفی شده‌ است.

بر اساس لیستی که از آلوده‌ترین شهر‌های جهان ارائه شده است شهرهای اهواز در ایران، اولانباتار در مغولستان، سنندج در ایران، لودیانا در هندوستان، کوئتا در پاکستان، کرمانشاه در ایران، پیشاور در پاکستان، گابورونه در بوتسوآنا، یاسوج در ایران و کانپور در هندوستان به ترتیب 10 شهر آلوده جهان هستند. به بیانی دیگر اهواز اولین شهر آلوده جهان، سنندج سومین شهر آلوده، کرمانشاه ششمین شهر آلوده و یاسوج نهمین شهر آلوده جهان اعلام شده‌اند.

در همین زمینه عضو کمیته علمی انجمن خون و سرطان ایران نیز با اشاره به شیوع فرم‌های بدخیم سرطان تاکید کرد که اثرات آلودگی هوا در بروز برخی بیماری‌ها اثبات شده است.

کاهش سن ابتلا به سرطان

دکتر آرش جنابیان- فوق تخصص سرطان شناسی، عضو کمیته علمی انجمن خون و سرطان ایران و عضو انجمن سرطان اروپا و آمریکا در گفتگو با خبرنگار مهر، با تاکید بر افزایش میزان بروز موارد جدید سرطان‌ها در تمام دنیا، گفت: این روند به ویژه در کشورهایی که به سرعت به سمت صنعتی شدن در حرکت هستند مطرح است از جمله در کشورمان ایران موارد جدید سرطان در سال جاری نسبت به سال قبل رو به افزایش بوده است.

وی با تاکید بر اینکه سن بروز سرطان ها نیز به طور معناداری در حال کاهش است، اظهار داشت: همچنین فرم‌های تهاجمی‌تر سرطان نسبت به قبل بیشتر دیده می شوند علاوه بر این نقش عوامل ایجاد کننده سرطان ها همچون عفونت‌ها و بیماری‌های زمینه‌ای که در بروز سرطان نقش دارند و همچنین فاکتورهای زیست محیطی در 10 سال اخیر بیشتر تحت بررسی بوده اند.

جنابیان، با تاکید بر اینکه از میان عوامل موثر در سرطان‌زایی، نقش آلاینده‌های جوی و محیطی در کانون توجه قرار گرفته است، ادامه داد: در این راستا در روزهای اخیر نتایج مطالعات چندین ساله آژانس بین‌المللی تحقیق بر روی سرطان (IARC) که نهادی از زیر مجموعه‌های سازمان بهداشت جهانی است، منتشر شد و بر نقش عوامل محیطی به ویژه آلودگی هوا در ایجاد و بروز سرطان تاکید شده است.

تاکید آژانس بین المللی بر اثرات آلودگی هوا در بروز سرطان

فوق تخصص سرطان شناسی با اشاره به برخی از نتایج به دست آمده از تحقیقات آژانس بین المللی تحقیق بر روی سرطان خاطر نشان کرد: جمله کلیدی در گزارش منتشر شده این است که امروزه سندیت و وضوح علمی کافی برای نقش آلودگی هوا در بروز سرطان ها به ویژه سرطان ریه محرز شده است.

وی ادامه داد: بر این اساس نتایج عرضه شده به صورت علمی ثابت شده که خطر ابتلا به سرطان ریه با افزایش میزان در تماس بودن با ریز غبارها و آلودگی‌‌ هوا ارتباط مستقیم دارد که این امر  تقریبا در تمام کشورهای دارای آلودگی هوا به اثبات رسیده است.

ریزگردها؛ آلاینده جدید شهرها

جنابیان، یکی از مهمترین فاکتورهای موثر در سرطان زایی را ریزگردها دانست و یادآور شد: ریز گردها جامداتی هستند با اندازه حدود یک بیستم قطر یک تار موی انسان که در هوا معلق هستند و قادرند در هنگام دم تا عمق ریه نفوذ کنند.

وی با تاکید بر اینکه ریزگردها در کل دنیا نسبت به گذشته خود آن مناطق بیشتر دیده می شوند، اضافه کرد: به دنبال آن نیز افزایش شیوع انواع سرطان‌ها بیشتر شده است که این امر به لحاظ علمی رابطه معناداری میان انتشار ریزگردها و بروز سرطان‌ها مطرح می کند.

عضو کمیته علمی انجمن خون و سرطان ایران با بیان اینکه مطالعات اخیر نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر با افزایش آلودگی‌های هوا میزان بروز سرطان‌های ریه در حال افزایش است، اظهار داشت: در سال 2010 تعداد 223 هزار مرگ ناشی از سرطان ریه در سطح جهانی مرتبط با آلودگی هوا گزارش شده است. این آمار به این معنا است که در یک سال از میان کل سرطان‌های مشاهده شده 223 هزار انسان تنها بر اثر آلودگی هوا و ابتلا به سرطان ریه فوت کردند.

وی با اشاره به آمار جهانی دیگری افزود: امروزه ثابت شده است که 3 تا 5 درصد از سرطان‌های ریه ناشی از آلودگی‌های هوای مورد تنفس انسان‌ها است.

جنابیان با تاکید بر اینکه در سال‌های اخیر فرم‌های بدخیم سرطان ریه مشاهده می شوند  گفت: ریه از جمله بافت‌هایی است که تحت تاثیر مستقیم عوامل محیطی و دود و مواد شیمیایی موجود در آن است.

نقش آلودگی هوا در بروز سرطان پوست

جنابیان شیوع سرطان پوست را از دیگر بیماری‌های وابسته به افزایش آلودگی هوا ذکر کرد و ادامه داد: به دلیل انتشار برخی از سموم چون سرب و آرسنیک احتمال شیوع سرطان پوست افزایش می یابد.

وی افزایش تابش اشعه ماورا بنفش ناشی از نازک شدن لایه ازن را از دیگر عوامل موثر در این زمینه ذکر کرد و گفت: اثرات اشعه ماورا بنفش در مناطق آلوده در بروز برخی از سرطان‌های پوست اثر دارند.

نتایج مطالعات در زمینه اثرات آلاینده‌ها در بروز سرطان خون

عضو انجمن سرطان اروپا و آمریکا در خصوص اثرات آلاینده‌ها هوا در بروز سرطان خون توضیح داد: مطالعاتی که در زمینه نقش عوامل محیطی در بروز سرطان خون انجام داده ایم نشان داد که از میان عوامل محیطی آلاینده، گاز "بنزن" نقش موثری در بروز سرطان های خون دارد.

نظرات محققان در خصوص شیوع برخی سرطان ها

این استاد دانشگاه به برخی ادعاها در زمینه ارتباط شیوع بیماری‌های دستگاه گوارش، ادراری، تناسلی، سرطان‌های سینه و پروستات با آلودگی هوا، توضیح داد: اینکه این بیماری‌ها با افزایش آلودگی هوا شیوع یافته است یا خیر اطلاعی در دست نیست ولی ثابت هم نشده است که ارتباطی وجود ندارد.

وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر افزایش آلودگی هوا قطعا در بروز بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های مزمن ریوی و به ویژه عفونت‌های ریوی نقش زیادی دارند.

به گفته وی با افزایش میزان آلودگی هوا شاهد بروز افسردگی بیشتری در افراد خواهیم بود.

عناصر بیماری زا در آلودگی‌ هوا

عضو کمیته علمی انجمن سرطان و خون ایران، به بیان ذرات معلق در هوا معلق در شرایط آلودگی هوا اشاره کرد و یادآور شد: این ذرات به طور مستقیم و یا غیر مستقیم در بروز برخی بیماری‌ها و همچنین انواع سرطان‌ها نقش داشته باشند.

وی مواد ناشی از سوخت‌های دیزلی، حلال‌ها، فلزات و غبارها را از جمله ذرات بیماری زا نام برد و خاطر نشان کرد: علاوه بر اینها، سموم شیمیایی شناخته شده خطرناک دیگری در هوا موجود است که نقش آنها در بروز سرطان‌ها ثابت شده است از جمله آنها می‌توان به دی اکسید ازت، دی اکسید گوگرد، گاز ازن، منواکسید کربن و هیدرو کربن‌های آروماتیک حلقوی اشاره کرد.

جنابیان منابع آلاینده محیط زیست ناشی از وسایل حمل و نقل عمومی، سموم صنعتی و کشاورزی، احتراق مواد گرم کننده محیطی و وجود برخی کارخانه‌ها در داخل شهرها را از جمله مهمترین منابع انتشار آلاینده‌هادر هوا دانست و یادآور شد: هرچه زمان در معرض  آلودگی‌های محیطی قرار گرفتن بیشتر باشد خطر ابتلا به سرطان بیشتر خواهد شد از این رو باید با اقدامات فرهنگی در جهت مقابله با آلاینده‌های محیطی اقدام کرد.

وی با تاکید بر اهمیت توسعه فضای سبز در شهرها و فرهنگ سازی در زمینه فعالیت جسمانی اظهار داشت: تغییر سبک زندگی، رواج نشاط و ایجاد شادی روزانه، مصرف غذاهای سالم و فعالیت‌های بدنی کافی می توانند راهکارهای پیشگیرانه در زمینه کاهش بروز سرطان ها باشد.