بورسی ‌ها از دولت جدید چه می ‌خواهند؟

دنیای اقتصاد /  این روزها ركوردشكنی‌های بورس پس از روی كار آمدن دولت حسن روحانی زبانزد خاص و عام شده است؛
هر چند فعلا بازار کاهشی است، اما در کل، روی خوشی كه بورس به آمدن دولت جدید نشان داده، سبب شده كه تا به امروز بازدهی بورس به حدود 90 درصد برسد كه حدود پنج برابر بازدهی سیستم بانكی در یك سال كامل است.  بر این اساس، چهار ماهی است كه از آمدن روحانی می‌گذرد و كشور به مشی اعتدال‌گرایانه وی خو گرفته است، بورس هم به تاسی از این شرایط از تندروی‌های هشت سال گذشته خود كاسته تا به‌رغم ابقای مدیریت كلان سعی كند خود را با خلق و خوی كار با دولت جدید وفق دهد. اما به‌رغم تغییر مسیر سازمان بورس، فعالان بازار انتظاراتی از بازار سرمایه دولت روحانی دارند كه سعی می‌شود، به بخشی از این مطالبات پرداخته شود. 
نظارت كنید، اما...
دبیر کل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری در گفت و گو با خبرنگار  «دنیای اقتصاد»، در اشاره به تغییرات مدیریتی اخیر در سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار کرد: به‌رغم منافع بی‌شمار متصور، نظارت و کنترل حداقل در کوتاه مدت و بدون ابزاری همچون گوشزد کردن دائمی منافع بلند‌مدت، برای هیچ سازمان و بنگاه و فردی خوشایند نیست. بنابراین مهیا‌سازی بسترهای مورد نیاز برای پیاده‌سازی نظارت‌های اثربخش و حیاتی برای بازار سرمایه نیز از این قاعده مستثنا نبوده و نیست. بهروز خدارحمی با بیان اینکه در این زمینه موانع متعددی کار را برای نظارت‌های متناسب و اثر بخش سخت‌تر نیز می‌سازد، اولین محدودیت را نظارت سلیقه‌ای و قابل تفسیر ذکر و اضافه کرد: نبود چارچوب روشن، شفاف، مستند و در دسترس برای نظارت، آفتی جدی در برابر نظارت حتی از جنس اجتناب‌ناپذیر آن خواهد بود. این كارشناس بازار سرمایه همچنین به نظارت‌های متکی بر افراد و همراه با تفکرهای غیرسیستمی اشاره کرد و گفت این نظارت‌ها باعث می‌شود عده‌ای امکان دور زدن آن را بیابند. وی تصریح کرد: تردیدی نیست که یکی از مهم‌ترین رسالت‌های نهاد ناظر در دوره جدید، حرکت به سمت نظارت‌های سیستمی برای دور ماندن از شائبه برخورد متفاوت ناظرین خواهد بود. این نگرش سومین محدودیت یعنی جامع نبودن را هم مرتفع خواهد كرد، به این معنی که در نگاه سیستمی به نظارت، امکان اتهام نهاد ناظر به نظارت گزینشی و تنها برای عده‌ای خاص به طور کامل مردود خواهد شد. وی محدودیت بعدی را وضع قوانین و مقررات نظارتی بدون توجه به میزان آماده بودن صنایع و بنگاه‌ها و در سطح کلان فضای کسب‌وکار ذکر کرد و گفت:  به بیان دیگر نظارت نیز همچون سایر فرآیندها نیاز به نگاه تدریجی و بهبود مستمر دارد و اجرای دفعی و یکباره آن، آثار سوئی به همراه خواهد داشت. مدیر سابق آموزش بورس تهران تاکید کرد: نکته بسیار مهم بعدی این است که ما اجازه نداریم تحت لوای وظیفه نظارتی، تعرضی به منافع حقه و مشروع نظارت شونده کنیم، اگر در برخی از حوزه‌ها تضادی در قوانین و مقررات نظارتی ما با حقوق مدنی یا سایر حقوق پایه شهروندی و تجارت وجود دارد لازم است هرچه زودتر به همگون و هماهنگ‌سازی آنها بپردازیم و تا آن زمان در اجرای سخت‌گیرانه آن دسته از رویه‌ها، قدری منعطف باشیم. وی در ادامه اظهارات خود گفت: ما در بسیاری از حوزه‌ها قبل از اطلاع‌رسانی کافی و فرهنگ‌سازی مناسب اقدام به نظارت می‌کنیم، این در حالی است که آموزش همواره بر نظارت مقدم است. وی محدودیت آخر را نبود شفافیت و پاسخگویی در نظارت در فقدان فضای آموزشی و فرهنگ‌سازی مناسب دانست كه باعث خواهد شد نظارت به دخالت تعبیر شود.
چالش رد صلاحیت‌ها
خدارحمی در خصوص مشکل تایید صلاحیت حرفه‌ای مدیران شرکت‌های سرمایه‌گذاری، ابراز داشت:  پیشنهادات جدی در راستای روان‌سازی این مشکل البته در کنار مشارکت جدی سایر نقش آفرینان بازار سرمایه مطرح است. وی اولین و مهم‌ترین پیشنهاد را شفافیت محتوای جلسات تایید صلاحیت حرفه‌ای مدیران  ذکر کرد و گفت: در این حوزه و گستره، عمق سوالات مورد بحث کاملا روشن و مستند باید باشد و از قبل منابع موجود جهت رفع نقایص احتمالی باید وجود داشته باشد. دبیرکل کانون نهادهای مالی اضافه کرد: در کانون نهادهای سرمایه‌گذاری پیشنهاد داده‌ایم که حداقل در مورد مدیران اعضای کانون، واگذاری این فرآیند به کانون‌ها  یا در گام اول توافق با کمیته تایید صلاحیت بر سر سرفصل‌های مورد بحث و داشتن جلسات آماده‌سازی مدیران قبل از اعزام به مصاحبه الزامی شود. وی همچنین به سطح سوالات اشاره کرد و افزود: باید با توجه به جایگاه مدیریتی مصاحبه‌شوندگان مصاحبه صورت گیرد؛ بر این اساس به نظر می‌رسد بیان پرسش‌های عملیاتی از مدیران استراتژیک که گاهی گزارش شده، لازم است اصلاح شود. این فعال بازار سرمایه با تاکید بر لزوم لحاظ تخصص و تجربه‌ افراد در رویکرد سوالاتی که پرسیده می‌شود، ابراز کرد: در این مصاحبه‌ها باید رعایت وسواس گونه و حداکثری در حفظ شأن و موقعیت افراد در کلیه فرآیند دعوت تا اجرا و مشایعت مدیران صورت گیرد.  وی خواستار بهره‌مندی از افراد با تجربه، خبره، مورد وثوق اکثریت بازار سرمایه در تیم مصاحبه‌کننده تایید صلاحیت‌ها شد تا به این وسیله به نوعی هدایت جلسات مصاحبه به سمت جلسات تعاملی، ارشادی و به‌دور از نگاه بالا به پایین صورت گیرد.
عملكرد بورس قابل قبول است 
در همین حال مدیر‌عامل شرکت کارگزاری بهمن در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، با قابل قبول دانستن عملکرد سازمان بورس در دوره گذشته،  از نگاه به توسعه کمی و کیفی این بازار، توسعه نیروی انسانی فعال  در این حوزه و ایجاد ساختارهای مترقی جهت تامین نیازهای آتی بازار سرمایه به عنوان مهم‌ترین دستاوردهای سازمان بورس و اوراق بهادار در هشت سال گذشته نام برد. وی در اشاره به وجود مشکلات و ضعف‌هایی در این میان، اظهار کرد: در برخی موارد ابهام در برخی تصمیمات و اعمال سلیقه‌ها در اجرای قوانین منجر به ایجاد تناقض‌هایی در میان فعالان بازار شده است. همچنین، تعامل دو سویه پایین  سازمان با شرکت‌های کارگزاری در اجرای قوانین و مقررات، مخاطرات اجرای قوانین و پیاده سازی ساختارهای نوین را بر دوش شرکت‌های کارگزاری قرار داده است.
سیاوش وکیلی ادامه داد: بر این اساس  انتظار می‌رود نقش شرکت‌های کارگزاری صرفا از عامل اجرایی به مشارکت در تصمیم سازی‌ها به عنوان پیاده نظام بازار سرمایه تغییر یابد.  وی در بیان عمده ترین مشکلات صنعت کارگزاری به تحمل مخاطرات و دشواری‌های عملیات کارگزاری، ایجاد و اجرای ساختارها وابزارهای جدید، با کمترین تعامل از سوی سایر دست‌اندرکاران اشاره کرد. به گفته وی بر این اساس لازم است سازمان بورس ضمن توجه بیشتر به تنگناهای اجرای عملیات کارگزاری و ارتباط بیشتر با کارگزاران و درک متقابل و یافتن راهکارهای موثر در کاهش مخاطرات، صنعت کارگزاری را مساعدت کند. وی در خصوص خرید و فروش سهام توسط کارکنان و مدیران کارگزاری‌ها، گفت: وضع موانع قانونی معاملات سهام توسط کارکنان و مدیران کارگزاری‌ها در کنارگسترش عمق بازار نه تنها مشکل نیست بلکه به شفافیت بیشتر بازار کمک شایانی می‌کند. وکیلی ادامه داد: به عنوان یک پیشنهاد تمرکز بر بلامانع بودن معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک توسط طیف فعالان درکارگزاری‌ها با توجه به ماهیت صندوق‌ها که عملا بازه متنوعی از سهام را در بر می‌گیرد به شفافیت و رونق معاملات بنیادی و تحلیلی کمک می‌کند. وی در مورد الزام دریافت مجوز مشاوره در شرکت‌های کارگزاری با توجه به برخورداری آنها از بنیه تحلیلی بدنه اجرایی و حرفه‌ای آنها، ابراز داشت: الزام به دریافت مجوز مشاوره دارای اهمیت زیادی است و باید بیش از پیش به آن پرداخت. بالاخره تعیین شرایط کمی و کیفی یک مشاور و حدود وظایف وی در انجام مشاوره یک ضرورت غیرقابل انکار است. مدیرعامل شرکت کارگزاری بهمن از بازار سرمایه کشور و صنعت کارگزاری  به عنوان بازاری جوان و رو به توسعه یاد کرد و  در خصوص انتقادهای وارده در خصوص عدم صدور مجوز برای تاسیس کارگزاری از سوی نهاد ناظر بازار سرمایه ابراز داشت: عدم صدور مجوز تاسیس، روند رو به رشد خدمات کارگزاری را متوقف نخواهد کرد، اما از سرعت آن خواهد کاست و باید در نظر گرفت صدور مجوز تاسیس کارگزاری به گسترش رقابت در این صنعت خواهد افزود.