هر تاجری که قصد واردات و صادرات کالا را دارد، باید با چالش‌ها و پیچیدگی‌های ترخیص کالا نیز آشنا باشد و براساس قوانین گمرکی هر کشوری از جمله ایران، کلیه اسناد و مدارک و مجوزهای لازم را دریافت کند و به نهادها و مسئولان مربوطه ارائه دهد.
هر تاجری که قصد واردات و صادرات کالا را دارد، باید با چالش‌ها و پیچیدگی‌های ترخیص کالا نیز آشنا باشد و براساس قوانین گمرکی هر کشوری از جمله ایران، کلیه اسناد و مدارک و مجوزهای لازم را دریافت کند و به نهادها و مسئولان مربوطه ارائه دهد.
اما مراحل ترخیص کالا از گمرک دقیقا شامل چه فرایندی می‌شود؟ پس از حمل و نقل محموله و رسیدن به گمرک مقصد چگونه باید کارهای ترخیص را آغاز کرد و چه هزینه‌هایی را باید پرداخت کرد؟ برای آشنایی بیشتر با فرایند ترخیص کالا و یافتن پاسخ این پرسش‌ها این مطلب را تا انتها مطالعه کنید.
مرحله 1: رسیدن بار به گمرک و اخذ قبض انبار گمرکی
پس از حمل بار از کشور مبدا به مقصد، محموله پس از طی مسیر طولانی به یکی از گمرکات ایران می‌رسد. پس از تخلیه از کشتی یا کامیون یا هواپیما، بار در انبار گمرک نگهداری می‌شود و به صاحب کالا یک قبض انبار گمرکی تحویل داده می‌شود. این قبض سند مالکیت فرد بر کالا در انبار گمرک است و اطلاعات مهمی مانند شماره قبض، نوع کالا، مقدار و ... را در خود دارد. همچنین باید سند ترخیصیه را نیز از شرکت حمل و نقل دریافت کرد تا نشان بدهد که وارد کننده مجاز به دریافت کالا از انبار گمرک است.
درواقع قبض انبار گمرکی نه تنها سند مالکیت شما بر کالا است، بلکه برای انجام مراحل بعدی ترخیص کالا از گمرک نیز ضروری است. شما باید این قبض را به همراه سایر اسناد مورد نیاز به گمرک ارائه دهید تا فرآیند ترخیص کالا آغاز شود.
مرحله 2: جمع‌آوری و تهیه اسناد و مدارک
پس از آنکه کالای شما به انبار گمرک رسید و شما قبض انبار را دریافت کردید، نوبت به یکی از مهم‌ترین مراحل ترخیص کالا یعنی آماده‌سازی اسناد و مدارک گمرکی می‌رسد. این مرحله به دقت و کامل بودن اطلاعات نیاز دارد، زیرا هر گونه نقص یا اشتباه در اسناد می‌تواند منجر به تأخیر در ترخیص کالا و حتی برگشت آن شود.
برای ترخیص کالا باید مجموعه کاملی از اسناد و مدارک را آماده کنید. این اسناد شامل موارد زیر هستند:
فاکتور تجاری (Commercial Invoice):
مهم‌ترین سند در ترخیص کالا است. این سند شامل اطلاعاتی مانند نام و آدرس خریدار و فروشنده، شرح دقیق کالا، قیمت واحد، مقدار، مبلغ کل، شرایط پرداخت و ... است. فاکتور تجاری مبنای محاسبه عوارض گمرکی است.
بارنامه (Bill of Lading):
سندی است که توسط شرکت کشتیرانی صادر می‌شود و مالکیت کالا و شرایط حمل و نقل را مشخص می‌کند. بارنامه حاوی اطلاعاتی مانند نام کشتی، بندر بارگیری و تخلیه، تعداد بسته‌ها، وزن کالا و ... است.
پکینگ لیست (Packing List):
لیستی جامع از کالاهای موجود در هر بسته، ابعاد، وزن، تعداد بسته و سایر اطلاعات مرتبط با بسته‌بندی است. پکینگ لیست باید با اطلاعات مندرج در فاکتور تجاری مطابقت داشته باشد.
گواهی مبدا (Certificate of Origin):
سندی است که نشان‌دهنده کشور مبدأ کالا است. این مدرک برای تعیین تعرفه‌های گمرکی و برخی قوانین تجارتی مهم است.
پروفرما اینوویس (Proforma Invoice):
پیش‌فاکتور یا فاکتور اولیه‌ای است که قبل از ارسال کالا صادر می‌شود و معمولاً شامل جزئیات کلی کالا است.
مرحله 3: اظهار کردن کالا در سامانه EPL
یکی از اصلی‌ترین بخش‌های ترخیص کالا، اظهار کردن کالا به گمرک است. این کار به معنای اعلام رسمی مشخصات بار به مسئولان گمرک است که از طریق سامانه الکترونیکی اظهار کالا (EPL) انجام می‌شود و پس از آن اظهارنامه گمرکی برای صاحب کالا صادر می‌گردد.
سامانه الکترونیکی اظهار کالا یا همان ای پی ال، ابزاری است که برای تسریع و تسهیل فرآیند ترخیص کالا در گمرک ایران طراحی شده است. در این مرحله واردکننده باید اطلاعات مربوط به کالا مانند: نوع کالا، مقدار، ارزش، کشور مبدا، مقصد و سایر مشخصات را در این سامانه وارد کند تا گمرک بتواند براساس آن کالای موردنظر را کنترل و ارزیابی کند.
مرحله 4: اخذ کوتاژ اظهارنامه
پس از ثبت اظهارنامه الکترونیکی، سیستم به صورت خودکار به اظهارنامه موردنظر یک شماره کوتاژ اختصاص می‌دهد. کوتاژ شماره شناسایی منحصر به فرد اظهارنامه است و در تمام مراحل ترخیص از آن استفاده می‌شود. درواقع کوتاژ به گمرک کمک می‌کند تا به راحتی هر اظهارنامه را شناسایی کند و مراحل آن را پیگیری نماید.
همزمان با اختصاص کوتاژ، سیستم گمرک مسیر اظهارنامه را نیز تعیین می‌کند. این بدان معناست که اظهارنامه شما برای بررسی و انجام مراحل بعدی به کدام بخش از گمرک ارسال می‌شود. مسیر اظهارنامه بسته به نوع کالا، ارزش آن و سایر عوامل تعیین می‌شود.
مرحله 5: کنترل و ارزیابی کالا
پس از دریافت کوتاژ و تعیین مسیر، کارشناسان گمرک به بررسی اظهارنامه و اسناد پیوست شده می‌پردازند. آن‌ها اطلاعات وارد شده در اظهارنامه را با اسناد تطبیق می‌دهند و ارزش کالا، نوع تعرفه و سایر مشخصات آن را بررسی می‌کنند. هدف از این مرحله، اطمینان از صحت اطلاعات و پرداخت صحیح عوارض گمرکی است.
به طور دقیق‌تر، کارشناسان گمرک اطلاعات مندرج در اظهارنامه را با اسناد پیوست شده (مانند فاکتور، بارنامه، گواهی مبدا و ...) مقایسه می‌کنند تا از صحت آن‌ها اطمینان حاصل کنند و یا ارزش اعلام شده برای کالا با توجه به نوع کالا، برند، کیفیت و سایر عوامل مرتبط بررسی می‌شود.
مرحله 6: دریافت و ارائه مجوزهای کالا
بسته به نوع کالای وارداتی نیاز است که مجوزهای مختلفی مانند مجوز استاندارد، مجوز وزارت بهداشت یا سایر مجوزهای خاص گرفته شود و به گمرک ارائه گردد. این مجوزها توسط سازمان‌های ذی‌ربط صادر می‌شوند و تأیید می‌کنند که کالا از نظر کیفیت، ایمنی و استانداردهای بهداشتی و محیط زیستی مورد تایید است.
به صورت کلی، برخی کالاها به خصوص کالاهای غذایی، دارویی، شیمیایی و تجهیزات پزشکی باید از نظر کیفیت و ایمنی مورد تایید سازمان‌های مربوطه قرار بگیرند. پیشنهاد می‌شود که مجوزهایی نظیر گواهی استاندارد زودتر تهیه شوند؛ چراکه درصورت نبود آن هنگام ترخیص کالا، روند ترخیص متوقف می‌شود و زمان خروج کالا بسیار بیشتر می‌شود.
مرحله 7: بازرسی کارشناسان گمرکی
در برخی موارد، کارشناسان گمرک ممکن است برای بررسی دقیق‌تر کالا اقدام به بازرسی فیزیکی آن کنند. این بازرسی می‌تواند به صورت حضوری یا مجازی (از طریق تصاویر و اسناد) انجام شود. هدف از بازرسی، تأیید مشخصات کالا و اطمینان از تطابق آن با اطلاعات اعلام شده در اظهارنامه است.
باید بدانید که با مشخص شدن مسیر گمرکی کالا (مسیر سبز، زرد، قرمز) شیوه نظارت بازرسان و کارشناسان حضوری و مجازی گمرک نیز تعیین می‌شود. پس بخشی از این مراحل به ماهیت و نوع کالا بسیار بستگی دارد.
مرحله 8: پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
پس از طی مراحل بررسی و ارزیابی کالا، تعیین تعرفه و ارزش و انجام بازرسی فیزیکی، نوبت به پرداخت عوارض گمرکی و صدور سند ترخیص می‌رسد. این مرحله آخرین مرحله از فرآیند ترخیص کالا است و به معنای اتمام تشریفات گمرکی و آماده بودن کالا برای خروج از انبار گمرک است.
بر اساس تعرفه و ارزش تعیین شده برای کالا مبلغ عوارض گمرکی محاسبه می‌شود. عوارض گمرکی شامل حقوق گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده (مالیات بر مصرف) و سایر هزینه‌های جانبی مانند هزینه انبارداری است.
پرداخت عوارض گمرکی معمولاً به صورت الکترونیکی و از طریق درگاه‌های بانکی انجام می‌شود؛ در برخی موارد نیز امکان پرداخت نقدی وجود دارد. به‌علاوه، برای پرداخت عوارض گمرکی مهلت مشخصی تعیین می‌شود که در صورت عدم پرداخت عوارض در مهلت مقرر، هزینه‌های دیرکرد به مبلغ بدهی اضافه می‌شود.
مرحله 9: بارگیری و تحویل کالا از انبار گمرک
پس از پرداخت عوارض گمرکی، شما می‌توانید نسبت به بارگیری کالا از انبار گمرک اقدام کنید. برای این منظور باید مجوز بارگیری را از گمرک دریافت کنید.
پس در ابتدا واردکننده یا نماینده قانونی او باید سند ترخیص را به همراه سایر مدارک شناسایی به انبار گمرک ارائه دهد. البته قبل از تحویل کالا، ممکن است یک بازرسی نهایی بر روی کالا انجام شود تا از تطابق آن با اطلاعات مندرج در سند ترخیص اطمینان حاصل شود. سرانجام پس از تایید نهایی، کالا به صورت فیزیکی به واردکننده یا نماینده او تحویل داده می‌شود.
مرحله 10: مرحله خروج کالا
پس از تحویل کالا گمرک مجوز خروج کالا را صادر می‌کند. این مجوز به راننده یا شرکت حمل و نقل اجازه می‌دهد تا کالا را از انبار گمرک خارج کند و به مقصد موردنظر برده شود.
باید بدانید اطلاعات مربوط به خروج کالا از انبار گمرک در سیستم‌های اطلاعاتی گمرک ثبت می‌شود و نیاز است که تاجر یا همان صاحب کالا در سامانه جامع تجارت مشخص کند که کالای وارداتی چه وضعیتی دارد و ارزی که برای واردات به آن تعلق گرفته، برای تولیدی‌های داخلی بوده یا به یک شخص یا شرکت خاص فروخته شده است.
نتیجه‌گیری
فرآیند ترخیص کالا از گمرک ممکن است بسته به نوع کالا، کشور مبدأ، مقصد و قوانین و مقررات گمرکی متفاوت باشد. بنابراین، توصیه می‌شود برای کسب اطلاعات دقیق‌تر و انجام مراحل ترخیص حتما با یک کارگزار گمرکی یا شرکت حمل و نقل بین المللی معتبر مشورت کنید.
شرکت‌هایی نظیر پست بین المللی پی اس پی اکسپرس خدمات متنوعی در حوزه حمل بار و ترخیص کالا از گمرک ارائه می‌دهند. پی اس پی اکسپرس ترخیص کاران حرفه‌ای در گمرکات کشور نظیر ترخیص از گمرک فرودگاه امام خمینی و بندر شهیدرجایی دارد و به طور کامل تمامی مراحل ترخیص بار را انجام می‌دهند.
شماره تماس: 02142281
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.