صندوق اهرمی قابل معامله (Leveraged ETFs) اوراق بهاداری هستند که یک شاخص پایه را دنبال می کنند و با بهره گیری از مکانیزم اهرم، بازده سرمایه‌گذاری را چند برابر می کنند.
صندوق اهرمی چیست؟
صندوق اهرمی قابل معامله (Leveraged ETFs) اوراق بهاداری هستند که یک شاخص پایه را دنبال می کنند و با بهره گیری از مکانیزم اهرم، بازده سرمایه‌گذاری را چند برابر می کنند. در واقع در این صندوق‌ها با استفاده از ابزار مشتقه مانند قراردادهای آتی، اختیار معامله ها و قراردادهای سوآپ، امکان دریافت سود مضاعف وجود دارد البته در صورت کاهش ارزش صندوق، مکانیزم اهرم منجر به چند برابر شدن زیان سرمایه‌گذار نیز میشود. لذا این صندوق‌ها در مقایسه با سایر صندوقهای سرمایه‌گذاری ریسک بیشتری دارند.
تاریخچه صندوقهای اهرمی
ETF های اهرمی پس از حدود 6 سال بررسی در کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) در تابستان 2006 معرفی شدند. در سال 2006 ProShares اولین ETFهای اهرمی و معکوس را در آمریکا عرضه کرد، این عرضه اولیه شامل ETF هایی بود که اهرم 2 برابری و قرارگرفتن در موقعیت معکوس کاملا مخالف جهت را در برابر شاخص های مطرحی مانند S&P 500 ارائه می کرد. در سال 2008 شرکت Direxion، ETFهای اهرمی و معکوس 3 برابری را معرفی نمود که به سرمایه‌گذاران اجازه می داد تا معاملات اهرمی بیشتری انجام دهند. در حال حاضر 113 صندوق اهرمی در بازار اروپا، 29 صندوق در ژاپن فعالیت دارند ولی بزرگترین بازار معاملات صندوقهای اهرمی در آمریکاست، در حال حاضر حدود 191 صندوق اهرمی در آمریکا با دارایی تحت مدیریت 103 میلیارد دلار مشغول به فعالیت هستند.
نوع عملکرد صندوقهای اهرمی
در حالی که ETF های غیراهرمی، شاخص پایه خود را با ضریب 1:1 دنبال میکنند ETF های اهرمی ضریب 2:1 یا 3:1 را هدف قرار می دهند. اینگونه صندوق‌ها بدلیل اهرمی که دارند ذاتا بی ثبات هستند در حالیکه آنها می توانند سودهای کوتاه مدت قابل توجهی ایجاد کنند، اثر مرکب بازده روزانه می‌تواند منجر به نوسانات بزرگی در دوره های طولانی تر شود لذا در دوره های کوتاه مدت اغلب مطابق انتظار رفتار میکنند در نتیجه برای سرمایه‌گذاری بلندمدت پیشنهاد نمی‌شوند.
مزایا و معایب صندوقهای اهرمی
مزایا:
- پتانسیل سوددهی قابل توجه تری نسبت به شاخص پایه خود دارند.
- سرمایه‌گذاران طیف گسترده ای از اوراق بهادار را با استفاده از صندوقهای اهرمی معامله می کنند.
- سرمایه‌گذاران می توانند زمانی که بازار در حال کاهش است با استفاده از صندوق اهرمی معکوس، درآمد کسب کنند.
معایب:
- صندوقهای اهرمی می توانند منجر به زیان قابل توجه، بیشتر از میزان نوسان شاخص پایه خود شوند.
- صندوقهای اهرمی در مقایسه با صندوقهای قابل معامله غیراهرمی، هزینه معاملاتی بالاتری دارند.
- برای سرمایه‌گذاری بلند مدت مناسب نیستند.
صندوقهای اهرمی و ترکیب پرتفوی آنها در بازار سرمایه ایران
صندوقهای های اهرمی در ایران بر خلاف دنیا که عمدتا اهرم خود را با استفاده از ابزارهای مشتقه ایجاد میکنند با استفاده از ایجاد بدهی با نرخ های سود مشخص اقدام به جمع آوری منابع و سرمایه‌گذاری در طبقات مختلف ابزارهای مالی مینمایند. در حال حاضر 7 صندوق با این موضوع در ایران فعالیت میکنند. صندوق اهرمی کاریزما اولین صندوق است که در سال 1400 فعالیت خود را آغاز نموده است. مجموع داراییهای تحت مدیریت این صندوق‌ها، سهم از بازار این صنعت به کل صندوقهای سهامی به همراه ترکیب داراییهای این صندوق‌ها در حال حاضر به شرح ذیل میباشد:
حجم و نسبت دارایی صندوقهای اهرمی بازار سرمایه ایران
جمع خالص ارزش داراییهای صندوقهای سرمایه‌گذاری سهامی (میلیارد ریال) | جمع خالص ارزش داراییهای صندوقهای اهرمی (میلیارد ریال) | نسبت داراییهای صندوقهای اهرمی به کل صندوقهای سرمایه‌گذاری سهامی |
1,257,884 | 401,907 | 32% |
بازدهی سالانه واحد های ممتاز (اهرمی) و عادی صندوقهای اهرمی
همانگونه که مشاهده میشود در یکسال گذشته بازدهی صندوقهای اهرمی از بازدهی شاخص کل کمتر بوده است. بالاترین عملکرد مربوط به صندوق اهرمی کاریزما و ضعیفترین عملکرد مربوط به صندوق اهرمی جهش فارابی بوده است.
ضریب اهرمی و کلاسیک صندوقهای اهرمی فعال در بازار سرمایه ایران (ارقام به میلیارد ریال به جز ضرایب)
نام صندوق اهرمی | جمع کل داراییهای صندوق | جمع داراییهای واحد های عادی صندوق | جمع داراییهای واحدهای ممتاز | ضریب اهرمی کلاسیک | نسبت سهام | ضریب اهرمی بالقوه |
بیدار | 32,112 | 20,717 | 11,395 | 2.8 | 0.82 | 2.3 |
توان مفید | 58,630 | 28,715 | 29,915 | 2.0 | 0.79 | 1.5 |
جهش فارابی | 51,817 | 35,241 | 16,575 | 3.1 | 0.73 | 2.3 |
شتاب آگاه | 37,066 | 17,458 | 19,609 | 1.9 | 0.87 | 1.6 |
اهرم کاریزما | 137,131 | 66,429 | 70,702 | 1.9 | 0.80 | 1.6 |
موج فیروزه | 53,891 | 35,997 | 17,894 | 3.0 | 0.85 | 2.6 |
نارنج | 30,569 | 20,597 | 9,972 | 3.1 | 0.75 | 2.3 |
چالش‌های صندوقهای اهرمی در بازار سرمایه ایران
- یکی از چالش‌های صندوقهای اهرمی اعلام نرخ سود بالا برای واحدهای عادی است، این امر سبب می شود درصورت عدم ایجاد بازده بیش از رقم اعلامی توسط صندوق اهرمی، مدیر صندوق به ناچار سود دارندگان واحدهای عادی را از محل واحدهای ممتاز پرداخت کند که باعث کاهش ارزش خالص دارایی صندوق و کوچک شدن آن می‌گردد.
- تقسیم سود باعث فریز شدن بخشی از داراییهای صندوق می شود که باعث می‌گردد وزن داراییهای نوسان پذیر صندوق کاهش یافته و از نوسانات NAV صندوق تاحدودی کاسته شود.
- بسته شدن نماد حاضر در صندوق اهرمی، همچنین صف فروش شدن سهام پرتفوی می‌تواند موجب کاهش نقدشوندگی شود، متنوع‌سازی صندوق منجر به بهبود نقدشوندگی در اینباره میشود.
- از چالش های دیگر صندوقهای اهرمی، حباب قیمتی این نوع از صندوق‌هاست، بازارگردانی فعال‌تر می‌تواند این مشکل را هموار سازد.
منابع:
https://www.funds-europe.com/etfs-the-pull-of-leverage
https://www.investopedia.com/terms/e/etf.asp
https://www.finra.org/investors/insights/lowdown-leveraged-and-inverse-exchange-traded-products
https://www.direxion.com
نویسنده: بهنام شجاعی / عضو هیات مدیره و معاون عملیات سبدگردان اندیشه صبا
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.