صندوق های اهرمی چگونه سود ثابت پرداخت می کنند؟

سحر خوشحال - بورس24 : صندوق های سرمایه گذاری اهرمی جزو جوان ترین دسته از صندوق های سرمایه گذاری در بازار سرمایه محسوب می شوند. این صندوق ها مخصوص افرادی هستند که ریسک پذیری بالاتری نسبت به سایر سرمایه گذاران دارند و با قبول شرایط اهرمی صندوق ها، منابع خود را در صندوقی سرمایه گذاری می کنند که در شرایط صعودی، رشد بیشتری نسبت به کلیت بازار دارد و در شرایط نزولی، به دلیل خاصیت اهرمی که دارد، افت بیشتری نسبت به بازار خواهد داشت.

اما طبق مقررات مربوط به این صندوق ها، منابع صندوق های اهرمی حداقل تا 70 درصد باید در سهام شرکت ها سرمایه گذاری شود و 30 درصد آن بابت مدیریت ریسک صندوق می تواند در صندوق های درآمد ثابت یا سپرده بانکی و مواردی از این دست، سرمایه گذاری شود. 

اخیرا" در محافل مربوط به بازار سرمایه مواردی مطرح شده مبنی بر اینکه صندوق ها، حد نصاب سرمایه گذاری 70 درصدی در سهام را رعایت نمی کنند و سرمایه گذاری آن ها در صندوق های درآمد ثابت، بیش از 30 درصدی است که مقررات به آن ها اجازه می دهد.

در این خصوص خبرنگار بورس24 با علی اکبر ایرانشاهی رییس مرکز نظارت بر صندوق‌های سرمایه گذاری سازمان بورس و اوراق بهادار گفت و گو کرده است.

با توجه به افزایش چشمگیر تقاضا برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه در تاریخ ۹ تیر،  نگرانی‌هایی مبنی بر تغییر در ترکیب پرتفوی صندوق‌های سهامی و کاهش سهم سرمایه‌گذاری در سهام ایجاد شده ، آیا این که صندوق های اهرمی بخواهند این مبالغ را بلوکه کنند و در اوراق ثابت  قرار دهند صحت دارد؟ 

در پی افزایش قابل توجه تقاضا برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه در تاریخ ۹ تیر، نگرانی‌هایی در خصوص نحوه تخصیص این منابع جدید در صندوق‌های سهامی مطرح شد. برخی نگران بودند که این منابع به جای سرمایه‌گذاری در سهام، به سمت اوراق با درآمد ثابت و سایر دارایی‌ها هدایت شود و در نتیجه، نسبت سهام در پرتفوی این صندوق‌ها کاهش یابد، اما بررسی های ما به عنوان نهاد ناظر این موضوع را تایید نمی‌کند. صندوق های اهرمی باید حداقل 70 درصد دارایی های خود را به سرمایه گذاری در سهام اختصاص دهند که این نسبت همواره رعایت شده است.

آیا صندوق‌های اهرمی در شرایط نزولی بازار، نقش مثبتی ایفا کرده‌اند؟

این صندوق‌ها در دوره‌های نزولی بازار نقش بسیار مهمی در حفظ ثبات بازار ایفا کرده‌اند. با مدیریت نقدینگی، این صندوق‌ها از فشار فروش شدید بر بازار جلوگیری کرده و به کاهش نوسانات کمک کرده‌اند.

چرا مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری موظف به رعایت برخی محدودیت‌ها در سرمایه‌گذاری هستند؟

یکی از دلایل اصلی این محدودیت‌ها، مدیریت ریسک است. برای مثال، محدودیت سرمایه‌گذاری در یک دارایی خاص یا یک صنعت خاص، به این معنی است که اگر سهام یا صنعت دچار مشکل شود، کل پرتفوی صندوق به شدت آسیب نبیند و ریسک غیر سیستماتیک صندوق کاهش یابد.  به عبارت دیگر، این محدودیت‌ها مانند کمربند ایمنی برای صندوق عمل می‌کنند و از آن در برابر نوسانات شدید بازار محافظت می‌کنند.

چرا صندوق‌های سهامی ملزم هستند حداقل ۷۰ درصد از دارایی‌های خود را در سهام سرمایه‌گذاری کنند؟

الزام به سرمایه‌گذاری حداقل ۷۰ درصد از دارایی‌های صندوق در سهام، یک شرط اساسی برای تعریف یک صندوق به عنوان "صندوق سهامی" است. این شرط تضمین می‌کند که سرمایه‌گذاران در این صندوق‌ها، عمدتاً در بازار سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند و از نوسانات و فرصت‌های رشد این بازار بهره‌مند می‌شوند.

آیا این به معنای آن است که صندوق‌های سهامی نمی‌توانند در سایر دارایی‌ها مانند اوراق بهادار با درآمد ثابت، اوراق مشارکت یا حتی پول نقد سرمایه‌گذاری کنند؟

صندوق‌های سهامی می‌توانند تا ۳۰ درصد از دارایی‌های خود را در سایر دارایی‌ها سرمایه‌گذاری کنند. این ۳۰ درصد می‌تواند شامل اوراق با درآمد ثابت، اوراق مشارکت، سپرده‌های بانکی و سایر دارایی‌های مرتبط باشد. اما نکته کلیدی این است که حداقل ۷۰ درصد از دارایی‌های صندوق باید به صورت مستقیم در سهام شرکت‌های مختلف سرمایه‌گذاری شود.

آیا این شرط ۷۰ درصدی ثابت است یا ممکن است تغییر کند؟

این شرط معمولاً در قوانین و مقررات بازار سرمایه تعیین می‌شود و به ندرت تغییر می‌کند. اما ممکن است در برخی موارد خاص و با تصویب قوانین جدید، این شرط تعدیل شود.

آیا صندوق‌های سرمایه‌گذاری ما آمادگی مواجهه با بحران را دارند؟

سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه به تازگی نگرانی‌هایی را در خصوص کاهش سهم در پرتفوی برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری ابراز کرده‌اند. بر اساس قوانین موجود، صندوق‌های سهامی موظفند حداقل ۷۰ درصد از دارایی‌های خود را در سهام سرمایه‌گذاری کنند.  اما مشاهده نشده که این نسبت به دلایل مختلفی کاهش یابد . در حال حاضر به طور متوسط ۷۸ درصد دارایی های صندوق های اهرمی در سهام سرمایه‌گذاری شده و در سطح کل صندوق های سهامی ۸۴ درصد دارایی ها  به سهام و حق تقدم سهام تخصیص داده شده است

حدود  ۱۲۰ همت منابع در  صندوق سهامی داریم که  سرمایه‌گذاران خرد در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند.  در این ۱ سالی که بازار منفی بوده ، این صندوق ها  کمترین فشار فروش را به بازار آورده‌اند دقت کنیم که اگر صندوق ۱۰۰ درصد سقف خود را در سهام سرمایه‌گذاری کند، در شرایطی که . نیاز به نقدینگی دارد ، مجبور به فروش سهام است.

در مجموع، چه ارزیابی‌ای از عملکرد صندوق‌های سهامی و اهرمی در شرایط اخیر بازار دارید؟

به‌طور کلی، صندوق‌های اهرمی در شرایط اخیر بازار عملکرد قابل قبولی داشته‌اند. این صندوق‌ها با مدیریت ریسک مؤثر و پایبندی به مقررات، نقش مهمی در حفظ ثبات بازار ایفا کرده‌اند. البته، مانند هر نهاد مالی دیگری، صندوق‌های سهامی نیز با چالش‌هایی مواجه هستند که نیازمند توجه و بررسی بیشتر است.

صندوق های اهرمی که طبق مقررات سازمان 70 درصد پرتفوی آن ها در سهام است اخیرا رقیب صندوق های با درآمد ثابت شده اند و برای این که سرمایه گذاران بیشتری جذب کنند ، از محل منابع یونیت هولدرهای ممتاز و سودهای ذخیره شده از قبل به سرمایه گذاران سودهای بالای 30 درصدی می دهند و عملا به صندوق فیکس تبدیل شده اند.سوال این است اولا این صندوق های اهرمی که ماهیت سهامی دارند چگونه این کار را انجام می هند و تا چه زمانی می توانند از منابع سهامداران ممتاز صندوق سود های قابل توجه بدهند و دوم این که آیا به لحاظ مقرراتی این موضوع وجاهت قانونی دارد و مکانیزم برخورد با صندوق های مزبور چگونه است؟

صندوق‌های اهرمی، به نوعی پل ارتباطی بین سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر و ریسک‌گریز هستند. یونیت‌هولدرهای عادی، افرادی هستند که به دنبال سرمایه‌گذاری با حداقل ریسک و بازدهی ثابت هستند. آن‌ها منابع مالی خود را در این صندوق‌ها قرار می‌دهند و در مقابل، سودی مشخص دریافت می‌کنند. این سود، از محل بازدهی کلی صندوق تامین می‌شود.

از سوی دیگر، یونیت‌هولدرهای ممتاز، افرادی هستند که ریسک بیشتری را پذیرفته‌اند تا در ازای آن، بازدهی بالاتری کسب کنند. این اهرم، از طریق منابعی که یونیت‌هولدرهای عادی فراهم کرده‌اند، ایجاد می‌شود. به عبارت ساده‌تر، یونیت‌هولدرهای عادی به نوعی وام‌دهنده به صندوق هستند و یونیت‌هولدرهای ممتاز، از این وام برای کسب سود بیشتر استفاده می‌کنند.

پس به این ترتیب، یونیت‌هولدرهای ممتاز، علاوه بر سود حاصل از سرمایه‌گذاری، باید هزینه استفاده از اهرم را نیز پرداخت کنند. این هزینه چگونه محاسبه و پرداخت می‌شود؟

 یونیت‌هولدرهای ممتاز، به ازای استفاده از منابع یونیت‌هولدرهای عادی، هزینه بهره پرداخت می‌کنند. این هزینه، به صورت روزانه محاسبه شده و از سود حاصل از سرمایه‌گذاری کسر می‌شود. به این ترتیب، یونیت‌هولدرهای ممتاز، تنها به سودی دسترسی دارند که پس از کسر هزینه بهره و سایر هزینه‌های صندوق، باقی مانده باشد.

برخی افراد معتقدند که سود حاصل از سرمایه‌گذاری یونیت‌هولدرهای عادی، نوعی سود موهوم است. نظر شما در این مورد چیست؟

این تصور کاملا اشتباه است. سود یونیت‌هولدرهای عادی، سودی کاملا واقعی و قابل محاسبه است. این سود، بر اساس توافق اولیه بین صندوق و یونیت‌هولدرهای عادی تعیین شده و به صورت روزانه محاسبه می‌شود. همچنین، این سود، قبل از پرداخت به یونیت‌هولدرهای عادی، در صورت‌های مالی صندوق ثبت می‌شود. این سود روزانه شناسایی و محقق  می شود، سهم عادی و ممتاز هم مشخص می شود.

با توجه به این که سود یونیت‌هولدرهای عادی از قبل مشخص شده است، آیا ممکن است این موضوع به زیان یونیت‌هولدرهای ممتاز تمام شود؟

در شرایط عادی بازار و زمانی که بازار روند صعودی دارد، این موضوع به نفع یونیت‌هولدرهای ممتاز خواهد بود. زیرا در این شرایط، سود حاصل از سرمایه‌گذاری به قدری خواهد بود که پس از پرداخت سود به یونیت‌هولدرهای عادی، همچنان سودی قابل توجه برای یونیت‌هولدرهای ممتاز باقی بماند. اما در شرایط نزولی بازار، ممکن است سود حاصل از سرمایه‌گذاری به اندازه‌ای نباشد که بتواند هزینه‌های صندوق را پوشش دهد و در این صورت، یونیت‌هولدرهای ممتاز متحمل زیان خواهند شد.

طبق مقررات ، مدیر صندوق  یک ماه قبل از اینکه بخواهد نرخ سود دارندگان عادی را تغییر دهد ، باید در سامانه کدال اطلاع رسانی نماید. پس دارندگان واحد ممتاز می دانند که یک ماه آینده قرار است نرخ تغییر کند و با علم به همه این موارد  در صندوق های اهرمی سرمایه‌گذاری می کند. به هر حال تقاضای این صندوق ها پرتقاضا ترین صندوق های موجود در بازار است.