روند نرخ بهره و بورس

بورس24 : همان طور که در نمودار زیر دیده می شود ، نرخ بهره بین بانکی در پایان هفته گذشته از 23.59 با کاهش ۰.۷ درصدی به 23.43 درصد رسیده است تا این متغیر اثر گذار روند کاهشی داشته باشد. اما اینکه چرا بانک مرکزی سیاست کاهش نرخ بهره بین بانکی را در پیش گرفته است , و چه تاثیری بر بازار بورس دارد، موضوعی است که می خواهیم به آن بپردازیم  از این رو در نمودارهای زیر روند تحولات نرخ رشد نقدینگی و نرخ رشد پایه پولی آورده شده است که نشان می دهد با تغییر سیاست های بانک مرکزی در نرخ سود بین بانکی و نرخ سود سپرده ها چه تاثیری بر این دو پارامتر مهم ایجاد می شود ، آورده شده است.

نرخ سود بین بانکی از جمله متغیر‌های مهمی است که می‌تواند تاثیر گذار بر نرخ تورم و حجم نقدینگی باشد و گفتنی است که بانک مرکزی با ایجاد تغییرات در نرخ سود بازار بین بانکی می‌تواند، سیاست‌ های پولی انقباضی و یا انبساطی در پیش بگیرد تا بتواند نرخ تورم را همان گونه که فکر میکند درست است ، هدایت کند.

اما سوالی که پیش می آید آن است که در شرایطی که نرخ رشد پایه پولی و نقدینگی بر اساس گزارش ، بانک مرکزی ، (نرخ رشد دوازده ‌ماهه پایه پولی به 38.5 درصد و نقدینگی به 26.2 درصد در آبان ماه مجددا روند نزولی به خود گرفته است) کاهش نرخ سود بازار بین بانکی چه پیامدی برای سیاست‌ های تاثیر گذار بر مهار تورم بانک مرکزی خواهد داشت؟

بسیاری اعتقاد دارند که سیاست ‌های پولی انقباضی با نرخ بهره بانکی پایین در تناقض است؛ بنابراین زمانی که سیاست پولی کشور انقباضی است باید نرخ سود بانکی بالا برود.

به این ترتیب با افزایش نرخ سود بین بانکی، میزان پرداخت وام بانک ‌ها کاهش پیدا می‌کند و با همین سیاست ، میزان ورود پول به بازار های اقتصادی کم می شود.
در این زنجیره وقتی قیمت نرخ بهره بالا می‌رود ، اگر سیاست کاهش نرخ سود بازار بین بانکی وجود داشته باشد، میزان وام دهی شبکه بانکی افزایش پیدا می کند و در نهایت خلق پول در بازار شدت می گیرد .

از سویی، اگر سخت ‌گیری های بانک مرکزی در مقابل بانک‌ ها زیاد شود باعث می شود تا میزان تقاضای پول در بازار بین بانکی کاهش یابد و می تواند عاملی برای کاهش نرخ سود این متغیر باشد.

باید توجه کرد که ، اگر نرخ سود بین بانکی افزایش یابد، بانک‌ ها برای تامین نقدینگی خود، هزینه بیشتری پرداخت خواهند کرد که باعث می ‌شود بانک‌ ها برای ارائه خدمات مالی به مشتریان خود، هزینه بیشتری دریافت کنند که در نتیجه، قیمت کالاها و خدمات نیز افزایش می‌یابد .

در مقابل، هنگامی که نرخ بهره بین بانکی کاهش پیدا می‌کند، بانک‌ ها با هزینه مالی کمتری می ‌توانند کسری منابع خود را تامین کنند، در نتیجه از مشتریان خود نیز هزینه کمتری دریافت خواهند کرد و در نهایت، قیمت کالاها و خدمات نیز کاهش می ‌یابد و همین موضوع می‌ تواند ، ایجاد پول در شبکه بانکی را افزایش دهد .

در واقع، افزایش نرخ سود بین بانکی می ‌تواند منجر به افزایش قیمت ‌ها و کاهش نرخ سود بین بانکی به کاهش شاخص قیمت مصرف کننده منجر شود.

با کاهش نرخ سود بین بانکی ، بانکها با هزینه مالی کمتری ، کسری منابع خود را تامین می کنند و میزان وام دهی شبکه بانکی افزایش پیدا می کند و با وارد شدن ، پول در شبکه بانکی و رفع کسری در منابع مالی بانکی ، انگیزه ی بانک ‌ها هم برای اعطای تسهیلات بالا می ‌رود و ممکن است ، سیاستی که برای کنترل تورم داشتیم را دچار چالش جدی کند و باید توجه کرد، بالعکس با افزایش نرخ سود بین بانکی، میزان پرداخت وام بانک ‌ها کاهش می ‌یابد و همین مورد میزان پول در اقتصاد را کمتر می ‌کند، به همین خاطر قیمت نرخ بهره بالاتر می‌ رود.

و از طرفی، با توجه به اینکه بانک مرکزی برای نرخ بهره بانک ‌ها، سقف تعیین کرده است، کاهش نرخ بهره بین ‌بانکی، پایه پولی را افزایش خواهد داد.

نرخ سود سپرده بانکی و نرخ سود بین بانکی هر دو از متغیر ­های مهم و کلیدی در اقتصاد هستند که می ‌توانند بر روی متغیرهای اقتصاد کلان، از جمله تورم و نقدینگی اثراتی بر جای گذارند.

یکی از راه های اساسی برای اجرای سیاست پولی توسط بانک­‌ مرکزی برای کنترل تورم، تغییر در نرخ سود بازار بین ‌بانکی و به‌ دنبال آن نرخ سود سپرده و نرخ سود تسهیلات است که منجر به کاهش رشد نقدینگی و در نتیجه کاهش نرخ تورم می شود.

البته گفتنی است که سیاست گذار تنها با کاهش یا افزایش نرخ بهره بین بانکی، نمی تواند، سیاست ‌های ضد تورمی را کنترل کند، بلکه باید انضباط در بخش مالی و تسهیلات نیز به بانک‌ ها باز گردد .
گفتنی است که بانک ‌ها فقط وظیفه وام دهی به مردم را ندارند، بلکه در کوتاه مدت به یکدیگر نیز وام می ‌دهند که به نرخ این وام، نرخ بهره بین بانکی می‌گویند که توسط بانک مرکزی مشخص می‌ شود.

آمارهای بانک مرکزی همان طور که نمودار بالا ، نشان می‌‌ دهد ، نرخ بهره بین بانکی طی هفته منتهی به 13 دی ماه با کاهش همراه بوده است و  این نرخ در بازار بین بانکی در حال حاضر به ۲3.43 درصد رسیده است.

بانک مرکزی در سال 1401 طی سیاستی دست به افزایش نرخ سود بین‌ بانکی زد و کریدور این نرخ را که قبلا از 14 تا 22 درصد بود، به 17 تا 24 درصد افزایش داد .

پیش از این نیز این نرخ نزدیک به سقف کریدور شده است اما بانک مرکزی اجازه شکسته شدن این سقف را نداده است ، باید دید که بانک مرکزی در ادامه سال آیا ، اجازه شکسته شدن این سقف را خواهد داد یا سیاست دیگری را در نظر می گیرد .
بسیاری از تحلیلگران بازار سرمایه، بر این اعتقادند که تغییر نرخ بهره بین بانکی برای بازار سرمایه پارامتری مهم است و می‌تواند به صورت روانی و حتی فیزیکی بر معاملات افراد تاثیرگذار باشد.

همان طور که گفته شد ، نرخ بهره بین بانکی یکی از پارامترهای تاثیرگذار برای کنترل تورم است و افزایش نرخ بهره بین بانکی توسط بانک مرکزی در جهت کاهش استقراض از این بانک است و به دلیل کنترل نقدینگی و در جهت کاهش تورم است و انتظار رکود در بازار های موازی را بالا می برد . از طرفی دیگر،  برخی دیگر از تحلیلگران بر این اعتقادند که، افزایش نرخ بهره بین بانکی به نفع اقتصاد است از این رو که با کاهش نرخ بهره بین بانکی میزان خلق پول افزایش می ‌یابد و ایجاد افزایش در تورم می کند .

به طور کلی افزایش یا کاهش نرخ بهره بین بانکی از این رو مدنظر به عنوان یک پارامتر مهم برای بورس قرار می گیرد که با عواقبی که تغییر این نرخ دارد یعنی با افزایش آن ایجاد رکود و با کاهش آن ایجاد نقدینگی و تورم می کند و از طرفی دیگر با کاهش آن بهره ‌مندی شرکت‌ ها از تسهیلات بانکی، بیشتر می شود و می تواند بر روند تولید شرکت ها تاثیر مثبت بگذارد که در نتیجه، اثر خود را در معاملات سهام شرکت ‌ها نشان می دهد و به بازار رونق می بخشد و اشتیاق برای سرمایه گذاری را برای مردم زیاد می کند و به این ترتیب اثر روانی خود را به شکلی غیر مستقیم روی بازار بورس می گذارد.