نکته هایی از گزارش جدید بانک مرکزی درباره تورم

بورس24 : رشد بالای تورمی که ما در سال 1397 شاهد بودیم ، سبب کاهش ارزش پول کشور و پرواز قیمت ارز شد و دولت دوازدهم ناگزیر شد که برای آن که کالاهای اساسی ارزان به دست مردم برساند و برای وارد کردن اقلام ضروری به کشور ، ارز ارزانی با نرخ 4.200 تومانی اختصاص دهد.

نتیجه این امر آن شد که این ارز در اختیار وارد کنندگان کالاهای اساسی مثل دانه های روغنی و دارو، گندم قرار گیرد و باعث شود تا رشد قیمت مواد غذایی و دارویی را شاهد نباشیم اما در واقعیت چیزی که رخ داد نه تنها هیچ کالایی با قیمت مناسب در دسترس مردم قرار نگرفت، بلکه هر روز قیمت ها بیش از پیش افزایش یافت.

نتیجه این چند نرخی شدن ارز با تفاوت قیمتی زیاد، ایجاد راهی برای فساد و سوء استفاده از این شرایط شد.

در واقعیت ، بسیاری از افراد پس از  دریافت ارز ارزان با قیمت دولتی کالایی وارد کشور نکردند و با فروش آن ارز در بازار آزاد سود هنگفتی کردند، یا کالا وارد کردند اما به قیمت ارز آزاد در بازار به فروش رساندند.

طبق گزارشاتی که در دسترس است در سال 1398 ، وارد کننده ‌ها ۴۵ درصد از وارداتشان را با قیمت آزاد در بازار عرضه کردند، در حالی‌که ارز ۴۲۰۰ تومانی بابت آن دریافت کرده بودند.

این روند ادامه داشت تا با بالاتر رفتن نرخ دلار آزاد و فاصله گرفتن با ارز 4200 تومانی و تداوم در توزیع ارز ترجیحی بسیاری از افراد به دنبال خروج نهاده دام از چرخه تأمین تا مصرف افتادند تا آن را بتوانند به قیمت آزاد بفروشند به اینگونه بود که همان طور که گفته شد ، بستری برای فساد ایجاد شد و دلالانی نبض بازار را در دست گرفتند.

در پی ایجاد بستر فساد و نوسانات نرخ ارز و کمبود نهاده ‌های دامی قیمت تمام شده گوشت قرمز نیز تحت تأثیر قرار گرفت و قدرت خرید گوشت قرمز توسط مردم نسبت به سال گذشته را کمتر کرد.

همان طور که به پیامدهای، تخصیص ارز 4200 تومانی اشاره شد ، با وجود تخصیص ارز ترجیحی برای کالاهای اساسی از جمله گوشت ، مرغ، تخم مرغ، و مواد لبنی ، این کالاها از پر نوسان ترین محصولات گروه مواد غذایی  بوده است و جزو کالاهایی است که بیشترین تورم را نیز تجربه کرده اند، منشأ این مشکل نیز ناشی از تخصیص ارز دولتی بوده است ، بنابراین برای بر چیده شدن این بستر فساد و از بین بردن دلالان این بازار ، تصمیم به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی گرفته شد.

در فروردین ماه ۱۴۰۱ دولت سیزدهم، حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی را در دستور کار قرار داد اما بعد از گذشت چند ماه به دلیل پرواز قیمت ها ، بلافاصله بعد از انتصاب رئیس جدید بانک مرکزی، نرخ ارز پایه 28.500 تومانی تصویب شد.

در خصوص مشکلات ناشی از نرخ پایین ارز ترجیحی باید گفت : این شیوه، تخصیص بهینه ارز را مختل می‌کند و باعث می‌شود ما از منابع ارزی، استفاده درستی نکنیم. این شیوه دست دولت را برای مداخله در بازار ارز می‌بندد. دولت می‌تواند این ارز را صرف هزینه ‌های دیگر کند، اما وقتی مجبور است ارز را با قیمت پایین ‌تر به وارد کننده ارائه دهد و وارد کننده هم بیشتر از فعالیتی که کرده، وانمود کند، عملا دولت دچار مشکل می‌شود. نرخ پایین ارز ترجیحی باعث می‌شود تخصیص ارز، تخصیص مناسبی نداشته نباشد و ارز در جا‌هایی استفاده شود که کمکی به اقتصاد نمی‌کند.

با تغییر نرخ تسعیر ارز قیمت خوراک و قیمت پایه محصولات شرکت ‌های پالایشی و پتروشیمی در بورس‌ کالا از 28500  تومان به نرخ حواله مرکز مبادله ارز و همچنین حذف ارز 28500 برای واردات محصولات دام پزشکی، گام نخست برای عبور از ارز 28500 برداشته شد.

و اما بر اساس مفروضات لایحه بودجه ۱۴۰۳ دولت، نرخ دلار ۲۸۵۰۰ تومانی جهت تسعیر ارزی درآمدهای نفتی و همچنین قیمت فروش نفت برای هر بشکه 65 دلار و برآورد فروش نیز ۱.۳۵ میلیون بشکه در روز صورت گرفته است.

طبیعتا بر اساس این پیشنهاد نرخ تامین ارز کالاهای اساسی نیز از ۲۸.۵۰۰ تومان به ۳۵ هزار تومان افزایش خواهد یافت.

با حذف ارز ترجیحی دولتی و گران شدن قیمت گوشت قرمز و فرآوده های آن ، سرانه مصرف گوشت قرمز در ایران به پایین ‌ترین حد خود طی چند سال گذشته رسیده است و از 13 کیلوگرم در سال 1390 ، براساس آمارها در سال ۱۴۰۱ میزان مصرف آن به ۳ کیلوگرم رسید.

در این میان به دلیل گرانی قیمت گوشت قرمز مردم کم ‌کم گوشت مرغ را جایگزین این پروتئین کردند به گونه ‌ای که سرانه مصرف مرغ در کشور از ۲۴ کیلوگرم در سال ۱۳۹۰ به ۳۲ کیلوگرم در سال ۱۴۰۱ رسید ، البته قیمت گوشت مرغ هم در این سال‌ها با رشد زیادی همراه شد.

همچنین گزارش ها نشان می‌دهد که تا به امروز تورم نقطه به نقطه مربوط به گوشت قرمز و گوشت ماکیان  82.4 درصد بوده است. پس از آن نیز گوشت قرمز و سفید و فرآورده های آن 81.6 درصد و ماهی ها و صدف داران  72.4 درصد بوده است.

گفتنی است در یک سال گذشته ،  بیشترین تورم برای گوشت قرمز ، سفید و ماهی بوده است.گوشت قرمز نسبت به سال 1400 بیش از 220 درصد و گوشت سفید بیش از 210 درصد و ماهی نیز بیش از 135 درصد رشد داشته است.

و اما از پیامدهای حذف ارز ترجیحی می توان به افزایش تورم نقطه به نقطه و افزایش شدید قیمت ها در خرداد 1401 اشاره کرد ، اما مسئولین اعلام نمی کنند که در سال 1401 چه افزایشی در تورم ایجاد شد که امسال ما شاهد تورم بالای 48 درصدی هستیم و فقط داده ‌های مرکز آمار از وضعیت قیمت‌ ها حاکی از آن است که تورم ماهانه کالاها و خدمات در خرداد با ثبت 2 درصد، به کمترین رقم خود از فروردین سال گذشته تاکنون رسیده است لذا به همین دلیل در مقایسه با خرداد پارسال، رشد تورم خرداد امسال کاهشی شده است.