پارامترهای اساسی موثر در ارزش گذاری جرثقیل

امیر ونکی مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری صنعت پتروشیمی خلیج فارس «وپسا» درباره پارامترهای اساسی موثر در ارزش گذاری جرثقیل سخن می گوید...

آگاهی از عوامل بنیادی ارزش گذاری جرثقیل ها برای تمامی ذینفعان این شرکت ضروری تلقی می شود. چرا که منحصر به فرد بودن این دستگاه ها، تولید غیر انبوه (حتی در سطح جهانی)، نکات خاص در ارزشگذاری، ناآشنا بودن صنعت برای عموم و حتی تازگی صنعت برای تحلیگران موجب نگاهی متفاوت از حقیقت ارزشگذاری این دستگاه های می شود. در ذیل پارامترها یا عوامل اساسی که به ارزش جرثقیل ها کمک می کنند به همراه چندین جنبه کلیدی به گزیده آورده شده است.

ظرفیت باربرداری

بدیهی است ظرفیت بالابری یک جرثقیل یک پارامتر اساسی (و شاید مهم ترین) است که نشان دهنده توانایی آن در بلند کردن و تحمل بارهای سنگین است. ظرفیت‌های بیشتر معمولاً مطلوب‌تر و ارزشمندتر هستند، زیرا امکان جابجایی اجسام بزرگ‌تر و سنگین‌تر را فراهم می‌کنند.

نکته حائز اهمت این است که به هیچ عنوان "رابطه خطی" در افزایش ظرفیت دستگاه و قیمت وجود ندارد. این موضوع بسیار قابل درک است که یک جرثقیل 800 تن ارزشی به مراتب بالاتر از 8 جرثقیل 100 تن دارد.

طول بوم

میزان طول بوم جرثقیل یکی از عوامل تعیین کننده توانایی آن برای دسترسی و کار در ارتفاعات و فواصل مختلف است. جرثقیل هایی با طول بوم بیشتر، تطبیق پذیری و انعطاف پذیری بیشتری را در سایت های مختلف عملیاتی ارائه می دهند و آنها را با ارزش تر می کنند. این موضوع موجب مزیت رقابتی مهم شرکت در عملیات برداشتن برج 8001 پروژه پتروشیمی بوعلی سینا در ارتفاع 121 متری بوده است.

تجهیزاتی جانبی

قیمت دو دستگاه یکسان میتواند تا چند ده درصد با هم متفاوت باشند، این علت مهم تجهیزات جانبی دستگاه است. تجهیزاتی مثل سوپرلیفت که میتواند تا 40 درصد قیمت دستگاه را افزایش دهند. افزایش ظرفیت باربرداری دستگاه در فواصل نزدیک و بهبود بیشتر در فواصل دور دستاوردی است که همین تجهیز جانبی خلق می کند. جیب بوم با ایجاد انعطاف بیشتر در باربرداری های خاص، کامل بودن وزنه ها، تعداد و تنوع و بهینگی هوک ها (قلاب ها) و ... از عوامل بسیار تعیین کننده ارزش هستند.

میزان واردات (قوانین گمرکی، مقررات وزارت صمت و نرخ ارز)

با توجه به وارداتی بودن جرثقیل های باربرداری متوسط و سنگین، میزان عرضه در کشور یک درگاه اصلی دارد و آن هم گمرک است. کاهش سطح واردات به واسطه محدودیت های گمرکی و وزارت صمت از حدود سال 1396 موجب گردید تا عملا سطح واردات جرثقیل به کشور کاهش یابد. این موضوع بی تردید در قیمت دستگاه ها موثر است. هرچند در سال های اخیر به واسطه بخشنامه گمرک ج.ا.ا واردات جرثقیل با عمر تا 10 سال آزاد شد، لیکن قیمت بالای ارز موجب شد تا دستگاه های وارداتی عموما تا ظرفیت های 160 تن باشد. لذا می توان عملا اظهار داشت که با وجود آزادسازی نسبی واردات جرثقیل، بالا بودن ارزش دستگاه های باربرداری متوسط و به ویژه فوق سنگین، دارای دیوار ورود عظیمی به نام سرمایه اولیه هستند.

نکته مهم آنکه در سال اخیر نیز طبق قانونی بودجه هزینه های گمرکی جرثقیل ها براساس نرخ ارز بازار متشکل ارزی محاسبه میشود و دیگر خبری از نرخ های ارزان 4200 تومان نیست. لذا این مهم نیز که جهش مهمی در قیمت های جرثقیل ایجاد کرد نشان میدهد که قوانین بودجه سالانه کشور چه تاثیر به سزایی در ارزشگذاری جرثقیل ها و یک شرکت میتوان ایجاد کند.

سال ساخت و تاریخچه عملیاتی دستگاه

هرچند سال ساخت امری بدیهی در ارزشگذاری یک دستگاه هست لیکن این عامل همواره باید درکنار سوابق عملیاتی دستگاه (حتی ساعت کارکرد تاییدشده کارفرمایان)، میزان و نوع کار (حضور در فرآیند تعمیر و نگداری نسبت به فرآیند ساخت) مورد ارزیابی قرارگیرد. مثال ساده آنکه در این صنعت، جرثقیلی با سن 10 سال که مشغول به کار است، ارزش بیشتری نسبت به جرثقیلی با 9 سال سن که دو سال اخیر بدون کار بوده است دارد.

نرخ بازگشت سرمایه دستگاه

نرخی است که مانند سایر صنایع براساس درآمد بالقوه دستگاه مشخص می شود. موضوع مهم آن است که تورم در صنعت باربرداری عموما با وقفه 18 ماهه خود را در درآمد اجاره دستگاه و سپس در قیمت آن بروز می نماید. این موضوع را در سال های توسعه منطقه پارس جنوبی و تاثیر آن بر اجاره جرثقیل ها و به تبع در قیمت دستگاه ها شاهد بودیم.

بازار ثانویه (سهولت فروش مجدد)

بازار و ارزش فروش مجدد جرثقیل عامل دیگری است که باید در نظر گرفته شود. جرثقیل های تولید کنندگان معتبر با سوابق خوب در حفظ ارزش خود در بازار کارکرده می توانند برای خریداران جذاب تر باشند، زیرا آنها حفظ ارزش بالقوه طولانی مدت را ارائه می دهند.

شهرت برند

شهرت تولید کننده جرثقیل مثل عموم محصولات نقشی تعیین کننده دارد. برندهای همچون مانیتواک ایالات متحده، لیبهر آلمان، کوبلکو ژاپن که همگی از برندهای موجود در سبد ماشین آلات مجموعه می باشد. برندهای معتبر و معتبری که جرثقیل های قابل اعتماد و با کارایی بالا ارائه می کنند، اغلب به دلیل اعتماد مشتری و شناخت برند، ارزش بازار بالاتری دارند.

تقاضای بازار

 تقاضای بازار برای محصولات عامل بسیار تعیین کننده است. وجود یک پروژه عظیم در عربستان می تواند قیمت های جرثقیل را نه تنها در منطقه بلکه در ژاپن نیز افزایش بدهد. پس میزان بودجه عمرانی تخصیصی دولت در قوانین سالانه بودجه، برنامه های جهش پتروشیمی کشور، چشم انداز محصولات پتروشیمی و به تبع آن نرخ های بازگشت سرمایه ساخت سایت های فرآوری در صنایع نفت و گاز و ... عامل بسیار مهم در ارزشگذاری محسوب می شود.

هزینه های جابجایی و مانورپذیری عملیاتی دستگاه

در دنیای پست مدرن، بهینه سازی یک ارزش تلقی میشود. در صنعت ساخت جرثقیل نیز بهینه سازی هزینه های حمل دستگاه سال هاست که یک پارامتر تاثیر گذار در ارزشگذاری است. شرکت های سازنده تلاش میکنند تا بتوانند دستگاه هایی را ارائه دهند که در ظرفیت یکسان باربرداری، نسبت به مدل های پیشین خود به تریلی و کمرشکن های کمری نیاز داشته باشند. از دیگر سو امکان مانورپذیری دستگاه به ویژه برای عملیات های طرح های توسعه ای (که محل پروژه محدودیت های بیشتری برای تحرک دستگاه دارد) عمال دیگری است که فعالان صنعت در ارزشگذاری مدنظر قرار میدهند.  

ویژگی های ایمنی و فناوری

ویژگی های ایمنی پیشرفته و کمک کننده اپراتور دستگاه از ریزه کاری های ارزش گذاری محسوب میشود. سیستم های توقف خودکار، سیستم های مانیتورینگ نظارت بر بار، قطع کن های خودکار در شرایط اضطراری اعم از زاویه بیش از حد بوم و سایر عملکردهای کمکی اپراتور، می توانند ارزش جرثقیل را به میزان قابل توجهی افزایش دهند. این ویژگی ها ایمنی، کارایی و بهره وری را در طول عملیات جرثقیل بهبود می بخشد.

هنگام ارزیابی ارزش جرثقیل ها، در نظر گرفتن ترکیبی این عوامل ضروری است. هرچند عوامل دیگری همچون سرعت عمل و بهره وری، کاربری آسان تر برای اپراتور، هزینه ای تعمیرات، ضریب پیچیدگی سیستم های برقی و هیدرولیکی دستگاه (عامل تاثیرگذار در امکان و هزینه های نگهداری به ویژه در شرایط کنونی که دسترسی به نمایندگی های اصلی بین المللی میسر نیست)، جدول بار دستگاه و ... نیز در قیمت اثر گذار است؛ لیکن باید دانست که ارزشگذاری دستگاه های فوق سنگین همواره موضوعی پیچیده در جهان است که در کشور عزیزمان به دلیل تازگی آن، کمتر به آن پرداخته شده است.