سیگنال های ضد و نقیض تورمی ؛ بانک مرکزی پول پخش می کند یا برعکس؟

بورس24 : در روزهای اخیر خبرهایی در برخی از کانال های بورسی و سایت های اقتصادی منتشر شده که از آغاز تغییر سیاست های پولی بانک مرکزی از انقباضی به انبساطی حکایت می کند. در این خبرها آمده که بانک مرکزی در هفته ای که گذشت، کل تقاضای ریپوی بانک ها را پاسخ داده و در واقع حجم عرضه های بانک مرکزی برابر با کل تقاضای بانک ها بوده و این عامل موجب شده تا کسری تراز بانک ها صفر شود.

این مطالب از این استراتژی بانک مرکزی چنین برداشت کرده بود که سیاست های انقباضی بانک مرکزی به انبساطی تغییر پیدا کرده است. حتی برخی از آن ها رشد دوباره نرخ دلار را نیز ناشی از همین سیاست جدید بانک مرکزی اعلام کرده بودند.

اما آماری که هر هفته تحت عنوان سیاست های پولی بانک مرکزی در سایت بانک مرکزی منتشر می شود، این خبرها را تائید نمی کند.

بر اساس آخرین اطلاعات و داده هایی که بانک مرکزی منتشر کرده که مربوط به هفته منتهی به 26 دی ماه 1401 است، ارزش سفارش های ارسالی از سوی بانک ها 119,4 همت بوده، در حالی که 111,9 همت از این سفارش ها از سوی بانک مرکزی پذیرفته شده است. یعنی نه تنها کل تقاضای ریپوی بانک ها پذیرفته نشده بلکه 7,5 همت از آن نیز بدون پاسخ باقی مانده است.

در واقع از دو هفته پایانی اردیبهشت سال جاری که اختلافی بین عرضه های بانک مرکزی و تقاضای ریپوی بانک ها وجود نداشت و به صفر رسیده بود، تا کنون همواره میزان تقاضای ریپوی بانک ها از سفارش هایی که بانک مرکزی پذیرفته، بالاتر بوده است. پیش از آن هم از هفته دوم آذر 1400 تا ابتدای اسفند 1400 این اختلاف برای 14 هفته پیاپی صفر بوده اما بعد از اردیبهشت 1401 تا کنون دیگر چنین اتفاقی نیفتاده است.

فقط در تاریخ 23 آذر ماه که در جدول زیر نیز مشخص است، این اختلاف به صفر رسیده که این عرضه به صورت موردی انجام شده و در برنامه سیاست های هفتگی بانک مرکزی قرار نداشته است.

بانک مرکزی نقدینگی در بازار ریپو نریخته، بلکه آن را جمع کرده است

علیرضا کدیور کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه در این خصوص به خبرنگار بورس24 گفت: اگر سیاست های بانک مرکزی به نحوی باشد که پایه پولی (به زبان ساده نقدینگی) افزایش یابد، به این سیاست انبساطی گفته می شود. اما برخلاف سیاست انبساطی که در آن بانک مرکزی نسبت به تزریق پول در بازار اقدام می کند، اگر سیاست بانک مرکزی جمع آوری پول از بازار باشد، به این سیاست انقباضی گویند. اما نکته ای که در این خصوص باید به آن توجه داشت مدت زمان دوره ایست که بانک مرکزی هر یک از این سیاست ها را در پیش می گیرد. بسته به این که هر یک از این سیاست ها برای چه مدتی در نظر گرفته شده، اثرات متفاوتی نیز دارد.

او در خصوص اثرات هر یک از این سیاست ها بر وضعیت کلی اقتصاد کشور ابراز داشت: به صورت کلی سیاست انقباضی به معنای رکود است. در این نوع سیاست، بانک مرکزی با هدف کنترل تورم و کنترل یا کاهش قیمت ها در برخی از بازارها، نقدینگی را در بازار جمع می کند. این سیاست انقباضی است و خاصیت آن ضدتورمی و رکودی است. زیرا در این شرایط دست بانک ها برای پرداخت تسهیلات بسته یا محدود می شود. اما برعکس این شرایط، سیاست انبساطی است.

او اضافه کرد: سیاست انبساطی ضدرکودی است و باعث رونق می شود اما در مقابل می تواند آثار تورمی داشته باشد. باید توجه داشت که سیاست انبساطی تنها از این طریق صورت نمی گیرد. بلکه بانک مرکزی می تواند با بالا و پایین کردن نرخ سپرده قانونی بانک ها یا استقراض به دولت هم سیاست انبساطی را عملیاتی کند.

کدیور در ادامه به خبرهایی که طی روزهای اخیر در خصوص چرخش سیاست بانک مرکزی از انقباضی به انبساطی منتشر شد اشاره و تصریح کرد: این خبرها صحت ندارد. بررسی آمارهای منتشر شده از سوی بانک مرکزی نشان می دهد که نه تنها در هفته اخیر بانک مرکزی به اندازه یا بیشتر از تقاضای بانک ها نقدینگی در بازار ریپو نریخته بلکه کاملا برعکس، نقدینگی را از این بازار جمع کرده است.

وی در همین خصوص اظهار داشت: موضوعی که موجب شده اخیرا بانک ها نرخ بهره خود را افزایش دهند همین سیاست های انقباضی بانک مرکزی است. با توجه به این که تسهیلاتی که بانک ها پرداخت کرده اند عمدتا به آن ها برنمی گردد، مجبور شدند برای اینکه مانع از خروج منابع شوند و بتوانند سود سپرده گذاران قبلی را پرداخت کنند، در قالب سپرده های جدید اقدام به جذب نقدینگی کنند. برای این کار مجبور هستند که نرخ های بهره بالاتری را پیشنهاد دهند. در واقع بانک ها برای بقای خود وارد یک رقابت منفی با یکدیگر شدند و هر یک از آن ها سعی دارند با پیشنهاد نرخ سودهای بالاتر، سپرده های بیشتری را جذب کنند. رقابتی که پای اعتبار بانک ها در آن به میان آمده است. زیرا اگر هر یک از این بانک ها حتی یک روز قادر به پرداخت نرخ بهره ای که به سپرده گذار پیشنهاد داده، نباشند، با بدنامی و خروج سرمایه مواجه خواهند شد.