رانت پنهان برای صنایع شوینده

*سید علیرضا ناجی: روز پنج شنبه در مصاحبه ای رییس انجمن صنایع شوینده با روزنامه همشهری از شوک جدید به بازار شوینده ها صحبت به میان آورد و عدم عرضه آلکیل بنزن خطی در بورس کالا توسط دو شرکت LAB ساز کشور یعنی سرمایه گذاری صنایع شیمیایی ایران و پتروشیمی بیستون کرمانشاه در روز چهارشنبه را بهانه ای برای افزایش قیمت مواد شوینده و کاهش تولید و عرضه این محصولات در بازار به مردم دانست.

اما برای بررسی بیشتر لازم است به نحوه قیمت گذاری محصولات پتروشیمی در کشور نگاهی بیندازیم. دفتر توسعه صنایع پایین دستی شرکت ملی پتروشیمی متولی امر قیمت گذاری این محصولات بر مبنای "دستورالعمل تنظیم بازار محصولات پتروشمی" در کشور است.

مطابق با ماده 5 این دستورالعمل، قیمت پایه =۹۵٪ x قیمت FOB ایران در نشریات اعلام قیمت جهانی به میانگین ماهانه نرخ خرید و فروش ارز نیمایی اعلامی از سوی بانک مرکزی (در سامانه sanarate) است و تبصره یک ذیل این ماده در موارد خاص و باهدف تأمین گریدهای مورد نیاز و ایجاد ثبات در بازار تا ۵ درصد (+-) مجاز به ایجاد نوسان در قیمت‌های پایه است.

ابتدا نگاهی به میزان عرضه و تقاضای LAB در دو ماه گذشته می اندازیم. بر اساس اطلاعات سایت بورس کالای ایران شرکت سرمایه گذاری صنایع شیمیایی ایران در این مدت 12400 تن این محصول را عرضه کرده است که در نهایت در معاملات نقدی و مچینگ 10975 تن معامله شده است. پتروشیمی بیستون نیز 9700 تن در مدت مشابه عرضه داشته است که 8675 تن آن معامله شده است.

این میزان از عرضه و تقاضا نشان دهنده این موضوع است که نیاز بازار به آلکیل بنزن خطی توسط این دو شرکت به طور کامل پوشش داده شده است و حتی نیازی به کاهش یا افزایش بازه 5 درصدی نسبت به 95 درصد قیمت فوب نیز نیاز نیست. با نگاهی به قیمت جهانی این محصول در خلیج فارس که در بازه 1660 دلار تا 1750 دلار است به میانگین  1705 دلاری برای این محصول می رسیم و با احتساب 5 درصد تخفیف مبنای قیمت گذاری باید حدوداً 1620 دلار و بر مبنای نرخ ارز 234416 ریالی باید نرخ این محصول 379754 ریال باشد. در حالی که در آخرین نرخ اعلامی 341727 ریال اعلام شده است که ده درصد پایین تر از قیمت واقعی است و در حالیکه بازار این محصول در بورس کالا در تعادل است دلایل این کاهش قیمت توسط دفتر توسعه صنایع پایین دستی جای سوال دارد.

هر دو شرکت LAB ساز از خوراک نفت سفید و بنزن استفاده می کنند که اولی توسط انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت و دومی توسط دفتر توسعه صنایع پایین دستی شرکت ملی پتروشیمی بر مبنای همان فرمول 95 درصد قیمت فوب، قیمت گذاری می شود.

در چهار نمودار زیر قیمت های جهانی نفت سفید بر مبنای نشریه platts ، قیمت اعلامی انجمن برای نفت سفید، قیمت جهانی بنزن مطابق با نشریه ICIS و قیمت LAB تعیین شده برای دو شرکت سرمایه گذاری صنایع شیمیایی ایران و پتروشیمی بیستون را ملاحظه می کنید.

همانگونه که مشاهده می کنید قیمت نفت در این دو ماه بشدت صعودی و قیمت بنزن نیز تقریبا ثابت بوده، اما نرخ LAB دستخوش 15 درصد کاهش شده است و منطبق با قیمت جهانی نیست. این دو شرکت در طول این مدت به احترام به مصرف کنندگان نهایی محصولات شوینده، به این کاهش قیمت احترام و به عرضه محصول اهتمام ورزید. اما به جهت صیانت از حقوق سهامداران خود خواستار آن شده بود که قیمت خوراک این دو شرکت یعنی نفت سفید و بنزن نیز به تناسب اصلاح شود و پیرو دعوت دفتر صنایع پایین دستی در اول آذر ماه برای تشکیل جلسه در این خصوص در محل آن دفتر حضور بهم رسانده لیکن در اقدامی عجیب نمایندگان وزارت صمت ، سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان و انجمن صنایع شوینده در این جلسه حاضر نشدند.

در آخر نکته جالب دیگری را برای علاقمندان به این صنعت باید گوشزد کرد که ماکزیمم میزان مصرف LAB در یک شوینده نهایتا 12 الی 13 درصد است و سه بار افزایش قیمت محصولات شوینده در سال 1399 و افزایش 25 درصدی قیمت این محصولات در خرداد 1400 آن هم به بهانه افزایش قیمت LAB بیشتر گمراه کردن و دادن آدرس غلط به مردم است تا بیان حقیقت. باید دید آیا همه شرکت های شوینده در کشور تمام LAB خرید شده خود را صرفا برای تولید شوینده داخلی خرج می کنند یا دنبال تولید و صادرات LABSA و منتفع شدن از این موضوع هم هستند که گران شدن LAB آن هم دقیقا منطبق با قیمت های جهانی، این شرکت ها را نگران حاشیه سود خود کرده است و یا به عبارت دیگر  کاهش غیر کارشناسی قیمت محصول lab یک  رانت پنهان به صنایع شوینده است که در هفت ماهه اول سال بیش از ۱۳۰۰۰ تن labsa به خارج از کشور صادر کرده اند.

*کارشناس بازار سرمایه