مروری بر اقدامات شستا در جهت شفاف‌سازی حساب‌ها و اخذ گزارشات مقبول حسابرسی

بورس24 : جلال بهارستان*: شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی به عنوان بزرگترین هلدینگ چندرشته‌ای کشور، مدیریت 166 شرکت در حوزه‌های مختلف صنعت را بر عهده داشته و از این طریق نقش بسزایی در رشد و توسعه اقتصادی کشور ایفا می‌کند.

بدون شک یکی از مولفه‌های اساسی در مدیریت و کنترل بهینه شرکت‌های تابعه در این نوع هلدینگ‌ها، ارتقاء شفافیت از طریق شفاف‌سازی حساب‌های مالی در آنهاست. همین جاست که اخذ گزارش مقبول از حسابرس و بازرس قانونی اهمیت پیدا کرده و این امر موید شفافیت در حساب‌های مالی است.

در همین راستا، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) با استقرار مدیریت جدید از آذر ماه سال 1397، ایجاد شفافیت در حساب‌های مالی شرکت‌های تابعه از طریق تبدیل گزارشات مشروط به مقبول را در دستور کار خود قرار داد که هم‌اکنون پس از گذشت قریب به سه سال نتایج مطلوبی در این خصوص حاصل شده است؛ به‌طوری که می‌توان ادعا کرد در حال حاضر شستا با اخذ بالغ بر 92 درصد از گزارشات حسابرسی شرکت‌های تابعه به صورت مقبول، شفاف‌ترین بنگاه اقتصادی کشور است. گزارشات سازمان حسابرسی و نیم‌نگاهی به آمار گزارشات شرکت‌های بورسی و فرابورسی موید این ادعاست.

این در حالی است که بالغ بر 70 درصد از شرکت‌های تابعه شستا از منظر فروش توسط سازمان حسابرسی مورد حسابرسی واقع شده اند. ذکر این نکته نیز ضروری است که به استثنای یک موسسه حسابرسی، هیچ موسسه حسابرسی تا پیش از دوره چهارساله حسابرسی در شرکت‌های تابعه تغییر نکرده است. در ادامه اهمیت اخذ گزارش مقبول حسابرسی، اقدامات شستا در جهت تبدیل گزارشات مشروط به مقبول طی سه سال اخیر و نیز نتایج حاصله در این خصوص ارائه می‌گردد:

اهمیت اخذ گزارش مقبول حسابرسی

1. جلوگیری از ایجاد و تقسیم منافع موهوم
2. کنترل مدیریت در عدم هموارسازی سود
3. پاسخگو بودن مدیریت در مقابل عملکرد و اتفاقات زمان مدیریت خویش
4. تقویت کنترل‌های داخلی با توجه به ارائه حداکثر مستندات جهت قانع کردن حسابرسان به‌منظور صدور گزارش مقبول
5. بهبود مستمر سیستم‌های مالی و غیرمالی جهت کاهش بندهای شرط
6. افزایش قابلیت اتکاء ذینفعان به داده‌های مالی و سهولت تحلیل آنها
7. جلوگیری از تحمیل زیان به سهامداران حال و آتی به واسطه عدم وجود بند بااهمیت در صورت‌های مالی
8. اطمینان از رعایت تمامی استانداردهای حسابداری

شایان ذکر است پیرامون هرکدام از موارد فوق‌الذکر مطالعات علمی گوناگونی در داخل و خارج از کشور صورت پذیرفته و بحث و بررسی در مورد هر یک از آنها نیازمند صرف زمان بوده که جای بحث آن در این مجال نیست.

حال این سوال مطرح می‌شود که در سنوات اخیر چه اقداماتی در مجموعه شستا جهت تبدیل گزارشات مشروط به مقبول انجام شده است؛ ابتدا اعلام می‌دارد طی سه سال اخیر تعداد 126 بند شرط از صورت‌های مالی شرکت‌های زیرمجموعه شستا حذف شده که این اقدام منجر به تبدیل 41 گزارش مشروط به گزارش مقبول شده است. در ذیل به مهمترین اقدامات انجام شده جهت تبدیل گزارشات مشروط به مقبول می‌پردازیم:

اخذ ذخایر ضروری که عمدتاً مربوط به سنوات قبل از سال 97 بوده است (شایان ذکر است در این خصوص نظر حسابرسان محترم اخذ شده است): از 126 بند مزبور، 15 بند با اخذ ذخیره حذف شده است.

همچنین در خصوص گرفتن ذخائر ذکر این نکته ضروری است که اخذ ذخیره در حساب‌ها به معنای گذشتن از حق و حقوق شرکت نبوده و مصادیق متعددی وجود دارد که شرکت در سنوات بعد از اخذ ذخیره با پیگیری قانونی، موفق به وصول مطالبات یا ایجاد درآمدهایی شده که قبلا به دلایل حسابداری شناسایی نشده یا ذخیره اخذ کرده است که اهل فن در حوزه مالی و حسابداری به خوبی به این موضوع واقف‌اند.

ثبت برخی هزینه‌ها که در گذشته ثبت نشده بودند: از 126 بند مزبور، 43 بند با ثبت هزینه‌های مربوطه در حساب‌های مرتبط حذف شده است.

اصلاح روش‌های حسابداری و رعایت استاندارهای حسابداری: از 126 بند مزبور، 16 بند با رعایت استانداردهای حسابداری مربوطه و تعدیل حساب‌ها متناسب با استانداردهای مرتبط حذف شده است.

پیگیری، تعیین تکلیف و اخذ مدارک و مستندات و نیز اخذ تاییدیه از مبادی درون و برون‌گروه: از 126 بند مزبور، 52 بند با اخذ تاییدیه و ... حذف شده است.

نتیجه اقدامات فوق حصول دستاوردهای مطلوبی است که در بین بنگاه‌های مشابه و حتی مجموع شرکت‌های بورسی و فرابورسی یک دستاورد بی‌نظیر محسوب شده و مصداق عملی ارتقاء شفافیت به حساب می‌آید. درصد گزارشات مقبول در بین شرکت‌های مدیریتی شستا (166 شرکت) از 64 درصد در سال 1397، به 81 درصد در سال 1398 و نهایتاً 92 درصد در سال 1399 رسیده است. این در حالی است که درصد مزبور در شرکت‌های بورسی و فرابورس برای سال 1398 رقمی معادل 50 درصد و برای سال 1399 رقمی معادل 59 درصد می‌باشد. در بین شرکت‌هایی که سازمان حسابرسی عهده‌دار حسابرسی آنهاست نیز این نسبت تقریباً معادل 50 درصد است.

با مقایسه این اعداد و ارقام، عملکرد مطلوب شستا در این حوزه به وضوح قابل مشاهده است. قضاوت با اهل فن!!!

*معاون برنامه و توسعه شستا