طی سال‌های اخیر، تولید و حمایت از آن کلیدواژه اصلی در نامگذاری سال‌ها بوده است، اما شرایط اقتصاد ایران نشان می‌دهد که در این زمینه توفیق چندانی نداشته‌ایم. دولت‌ها برای حمایت از تولیدکنندگان، محصولات اساسی را با قیمت کمتری به آن‌ها عرضه می‌کنند که از یک‌سو، به زیان شرکت‌های تولیدکننده این محصولات منجر می‌شود و از طرف دیگر با ایجاد رانت کلان فاصله قیمت با بازار به فساد دامن می‌زند. اما به‌راستی، راه واقعی حمایت از تولید و برداشتن موانع از پیش روی آن چیست و کشورهای مختلف دنیا چگونه مسیر رشد و توسعه اقتصادی را در پیش گرفته اند؟
بورس24 : طی سال‌های اخیر، تولید و حمایت از آن کلیدواژه اصلی در نامگذاری سال‌ها بوده است، اما شرایط اقتصاد ایران نشان می‌دهد که در این زمینه توفیق چندانی نداشته‌ایم. دولت‌ها برای حمایت از تولیدکنندگان، محصولات اساسی را با قیمت کمتری به آن‌ها عرضه می‌کنند که از یک‌سو، به زیان شرکت‌های تولیدکننده این محصولات منجر می‌شود و از طرف دیگر با ایجاد رانت کلان فاصله قیمت با بازار به فساد دامن می‌زند. اما به‌راستی، راه واقعی حمایت از تولید و برداشتن موانع از پیش روی آن چیست و کشورهای مختلف دنیا چگونه مسیر رشد و توسعه اقتصادی را در پیش گرفته اند؟
دبیرکل انجمن اقتصاددانان ایران، با تأکید بر اینکه ارزان‌فروشی دستوری مواد اولیه آدرس انحرافی در حمایت از تولید است، تن دادن مسئولان به حاکمیت سازوکار عرضه و تقاضا در بازار را ضروری دانسته و گفت: درحالی‌که از حمایت تولید و مصرف‌کننده سخن می‌گوییم، رویکردهای اقتصادی مانند قیمت‌گذاری دستوری محصولات، بیشترین آسیب را به تولیدکننده و مصرف‌کننده وارد می‌کند. هم‌اکنون، اقتصاد ایران، کاملاً دستوری شده و از مرغ تا فولاد و سنگ‌آهن با قیمت‌هایی پایین‌تر از نرخ واقعی قیمت‌گذاری می‌شود که در نهایت به حمایت از بخش تولید نیز منجر نمی‌شود؛ این در شرایطی است که تجربه جهانی نشان می‌دهد که این رویکرد موفق نیست.
پیمان مولوی تصریح کرد: به دلیل نوع نگاهی که وجود دارد، اقتصاد ایران به یک توپ چهل‌تکه تبدیل‌شده که هر تکه آن متعلق به یک گروه ذینفع است و گروه‌های بسیاری در آن دخیل هستند و برهمین اساس برای عبور از این شرایط نه اصلاح، بلکه به یک چرخش اساسی نیاز داریم. در این زمینه نباید با کلمات بازی کنیم و باید به‌صورت واقعی به سمت مکانیزم بازار حرکت کنیم. البته عملیاتی کردن این مکانیزم با مدیرانی که سال‌ها تفکر دولتی دارند نیز امکان‌پذیر نیست.
این اقتصاددان ضمن اشاره به اینکه برای موفقیت و عبور از تنگناهای اقتصادی هیچ راه گریزی از مکانیزم بازار وجود ندارد، گفت: البته همچنان کشورهایی هستند که به این رویکرد پشت کرده‌اند و وضعیت اقتصادی بحرانی دارند.
مکانیزم بازار رمز توسعه کشورها
مولوی با طرح این پرسش که چرا در بورس اوراق بهادار برای متعادل کردن بازار به سمت بکارگیری دامنه نوسان نامتقارن و در بورس کالا به سمت قیمت‌گذاری محصولاتی مانند فولاد می‌رویم؟، افزود: علت اصلی این است که از تجربه جهانی درس نمی‌گیریم. ۷۰ سال است که در اقتصاد جهان، مکانیزم بازار تعیین‌کننده است، به‌طوری‌که این مکانیزم پایه و اساس رشد بسیاری از کشورها از جمله سنگاپور، هنگ‌کنگ، بوتسوانا، امارات و.. است که در ۳۰ سال اخیر رشد اقتصادی بیش از ۷ درصدی داشته‌اند.
این اقتصاددان تأکید کرد: درصورتی‌که اقتصاد براساس عرضه و تقاضا اداره شود، دیگر به قیمت‌گذاری غیرواقعی و ارزان‌فروشی دستوری مواد اولیه به تولیدکنندگان که بنیان‌های اقتصاد را متزلزل کرده و فساد را گسترش داده، هیچ نیازی نیست. در این صورت، بازار سرمایه و بورس کالا مجبور نیستند که در برابر قیمت‌گذاری‌ها ایستادگی کنند، چراکه محصولات با نرخ واقعی و شفاف عرضه می‌شود که ضمن تأمین منافع تولیدکننده درنهایت به نفع مصرف‌کننده نیز خواهد بود. این در شرایطی است که هم‌اکنون برای حمایت از تولید به تولیدکنندگان فشار می‌آوریم که قیمت محصول خود را کاهش دهند.
به گفته وی برخلاف تصور برخی در مکانیزم بازار امکان برنامه‌ریزی نیز به‌صورت کامل وجود دارد و از آنجاکه فعالیت‌های اقتصادی براساس عرضه و تقاضا، صرفه پیدا می‌کند و بهره‌وری رشد می‌یابد در عمل تولید نیز مورد حمایت قرار می‌گیرد.
چین با مکانیزم بازار به ابرقدرت اقتصادی مبدل شد
وی با بیان اینکه مکانیزم بازار به افزایش کارایی و بهره‌وری می‌انجامد، توضیح داد: در سال ۱۹۸۰ بیش از نیمی از شرکت‌های دولتی چین زیان ده بودند، اما پس از چرخش اقتصادی شرایط در این کشور تغییر کرده است. هرچند همچنان حزب کمونیست در این کشور حاکم است و در اقتصاد رویکرد کاپیتالیستی دارند.
دبیر انجمن اقتصاددانان ایران تأکید کرد: در سال ۱۹۸۰ میلادی چینی‌ها متوجه شدند که رویکرد سوسیالیستی برای اداره اقتصاد باعث شده است تا این کشور در ضعیف‌ترین جایگاه خود قرار گیرد. چین پس از مرگ مائو متوجه شد که با روش‌های قبل به‌هیچ‌عنوان در مقابله با بحران‌ها به‌ویژه، فقر گسترده، موفق نخواهد شد.
وی اضافه کرد: برهمین اساس، حکمرانی این کشور در حوزه اقتصاد با یک چرخش کامل مواجه و موجب شد تا پس از ۱۲ سال و البته باوجود تمام موانع و فشارهایی که از سوی گروه‌های ذینفع وجود داشت در سال ۱۹۹۲ مکانیزم بازار را بدون تغییر الگوی جهانی آن، اجرایی کند؛ همان مکانیزمی که هم‌اکنون چین را به ابرقدرت اقتصادی جهان امروز بدل کرده است.
مولوی با بیان اینکه در سال ۱۹۸۸ در چین اقتصاددان بازار آزاد وجود نداشت، تأکید کرد: برهمین اساس با کمک مشاوران بین‌المللی مانند «داگلاس نورث» برنامه‌های جدید اقتصادی خود را اجرایی کردند، اما اکنون تعداد اساتید اقتصادی مکتب سوسیالیستی در انگلستان از چین بیشتر است.
وی یادآور شد: تنها موضوعی که اقتصاد ایران را از آن دوره چین متمایز می‌کند، این است که در ایران با ذینفعان به‌مراتب بیشتری مواجه هستیم که در چین به دلیل نوع حکومت متمرکز، گستردگی چندانی نداشت.
راه گریز از مکانیزم بازار وجود ندارد
این اقتصاددان در بخش پایانی گفت و گو با کالاخبر اظهار داشت: آیا در مقایسه با ۶۰ کشوری که رویکرد اقتصادی خود را برای دستیابی به موفقیت به مکانیزم بازار تغییر داده‌اند، تفاوت دارد و تافته جدا بافته‌ای است؟ درواقع باید گفت، هیچ راه گریزی از مکانیزم بازار وجود ندارد. برای اینکه اقتصاد ایران بتواند مشکلات خود را برطرف و به سمت توسعه حرکت کند، باید رویکرد خود را تغییر دهد و به سمت مکانیزم بازار سوق یابد.
به گفته وی، مکانیزم بازار باعث می‌شود تا اقتصاد پیش‌بینی پذیر باشد. این درحالی است که هم‌اکنون اقتصاد ایران هیچ رویکرد مشخصی ندارد و به‌طور عمده براساس اقتصاد ذینفعان اداره می‌شود.
دبیرکل انجمن اقتصاددانان ایران در پایان یادآور شد: برای عملیاتی کردن مکانیزم بازار به‌صورت واقعی به یک خواست و عزم بسیار قوی در میان مردم و فعالان اقتصادی نیاز داریم. البته حتی اگر این مکانیزم را در اقتصاد عملیاتی کنیم، ولی به حلقه اقتصاد جهانی متصل نباشیم آنطور که باید موفق نخواهیم شد، چراکه این مکانیزم در زنجیره اقتصاد جهانی تبیین می‌شود.
منبع: کالاخبر
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.