معامله اوراق در بازار سهام الزاما به معنای خروج پول از بورس نیست/ جزئیاتی درباره عملیات بازار باز که معاملات آن در فرابورس انجام می شود

بورس24 : عملیات بازار باز به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای غیرمستقیم اجرای سیاست‌های پولی، بیانگر چارچوب نهادی خرید و فروش اوراق بهادار پذیرفته شده توسط بانک مرکزی با هدف تاثیرگذاری بر نرخ سود کوتاه‌مدت در بازار بین‌بانکی است و از این طریق تاثیرگذاری بر نرخ‌‌های سود در بازار پول و نهایتاً علامت‌دهی به سایر فعالیت‌های اقتصادی داده می شود.

در سال گذشته، موضوع فروش و پذیره‌نویسی اوراق مرابحه عام دولت در فرابورس و انجام عملیات بازار باز توسط بانک مرکزی و بانک‌ها برخی سهامداران را نگران کرده بود که با این عرضه‌ها بازار سرمایه تحت تاثیر قرار گرفته و موجب افت شاخص بورس می‌شود. اما آنچه در واقعیت جریان دارد نشان می‌دهد که بازار سرمایه به هیچ عنوان تحت تاثیر عملیات بازار باز توسط بانک مرکزی قرار نمی‌گیرد و این معاملات در تابلو چهار انجام می‌شود.

بورس24 با محمد صادق غزنوی، مدیر عملیات بازار فرابورس ایران در این خصوص گفت و گویی داشت تا جزییات بیشتری از سازوکار عملیات بازار باز را جویا شویم.

*موضوع معاملات و فروش اوراق در فرابورس چه میزان به دولت مربوط می‌شود و چه میزان خروج نقدینگی از بازار را به دنبال دارد؟

همواره بین بانک مرکزی و بانک‌ها مراوداتی وجود دارد. این موضوع در تمام دنیا امری رایج و بدیهی تلقی می شود. بخشی از این مراودات که با هدف عملیات بازار باز و به شکل ریپو و از طریق خرید یا فروش اوراق بهادار انجام می گیرد در بستر بازار سرمایه رخ می دهد. در حال حاضر در بازار سرمایه ما نیز این اتفاق در حال وقوع است که اکثرا این معاملات در نماد مشخصی انجام می‌شود که به معاملات بین بانک مرکزی و بانک ها اختصاص دارد. ولی الزاما پولی از بازار سرمایه جذب بانک مرکزی و بانک‌ها نمی‌شود، فقط برخی از معاملات طی عملیات بازار باز انجام می‌شود.

*در مورد این عملیات توضیح می‌دهید؟

هدف از عملیات بازار باز تحت تاثیر قرار دادن نرخ بهره بین بانکی است که در نهایت مسلما نرخ های بهره دیگر را نیز تحت الشعاع قرار می دهد. یکی از روش های انجام عملیات بازار باز از طریق عملیات ریپو (قرارداد بازخرید) است.

این قرارداد بازخرید به معنی قرض گرفتن و قرض دادن کوتاه‌مدت است که بین بانک مرکزی و بانک‌ها انجام می‌شود. معاملاتی که روز یکشنبه ۸ فروردین‌ماه هم انجام شد و ارزش معاملاتی حدود ۴۲ هزار میلیارد تومان داشت بین بانک مرکزی و چند بانک به صورت قرارداد ریپو صورت گرفت.

*یعنی منابع مالی از بازار خارج نشده است؟

نکته مهم این است که انجام این معاملات الزاما هیچ منبعی را از بازار سرمایه خارج نمی‌کند. فقط برخی از معاملات بین بانک مرکزی و بانک‌ها انجام شده است. بنابراین صحبت‌هایی مبنی بر اینکه نتیجه این ارزش معاملات خروج منابع از بازار سرمایه است، صحت ندارد و در واقع این که گفته می‌شود در نتیجه این معاملات منابع بازار سرمایه به جای اینکه صرف خود بازار سرمایه شود وارد بازار پول می‌شود، صحیح نیست.

*این عملیات فقط ارزش معاملات فرابورس را بالا می‌برد؟

از آنجایی که معاملات مربوط به عملیات بازار باز در تابلو اوراق دولتی انجام می‌شود و اوراق دولتی هم در بازار بدهی فرابورس مورد معامله و پذیره نویسی قرار می گیرند، ارزش این معاملات نیز در سرجمع ارزش معاملات بازارهای فرابورس نشان داده می‌شود.

*چرا معاملات بازار را از اینگونه معاملات جدا نمی‌کنند که بازار متوجه شود چقدر از این معامله سهم دولت بوده و چقدر سهم بازار بوده است؟

این نکته حائز اهمیت است که الزاما دولت(وزارت اقتصاد) در معاملات عملیات بازار باز نقش کلیدی ندارد و این نقش را بانک مرکزی ایفا می‌کند. لازم به ذکر است که تفکیک مدنظر قابل انجام است، به نحوی که اکثرا نمادهایی که این معاملات روی آن انجام می‌شود نماد ۴ هر نماد معاملاتی است. به عنوان نمونه معاملاتی که روز یکشنبه ۸ فروردین ۱۴۰۰ بر روی نمادهای اخزا، در نماد ۴ که مربوط به معاملات عمده است انجام شده، مربوط به معاملات بانک مرکزی و سایر بانک ها بوده است.

*در حال حاضر ۵۰ هزار میلیارد تومانی که در فرابورس معامله شده است، چه یکشنبه و چه روزهای گذشته کلا در نماد ۴ انجام شده است؟

معاملاتی که به عملیات بازار باز مربوط می‌شود، در نماد ۴ انجام شده است.