افزایش نرخ سود بانکی در وضعیت فعلی اقتصاد ایران راهگشاست؟

بورس24 :کامران ندری کارشناس اقتصادی در گفت وگو با خبرنگار بورس24 در رابطه با پایین بودن نرخ سود بانکی و اینکه آیا افزایش آن با توجه به تورمی که در اقتصاد ما وجود دارد راهگشا خواهد بود یا خیر گفت: با توجه به شرایط فعلی افزایش نرخ بهره به طور قطع ضرورت خواهد داشت. همواره در ادبیات اقتصاد پولی افزایش نرخ بهره کمک کننده برای کنترل و مهار نقدینگی بوده است. البته در این میان مباحث تکنیکی و فنی بسیاری وجود دارد که بانک مرکزی کدام نرخ بهره را می تواند هدف گیری و در رابطه با آن اعمال سیاست کند. معمولا زمانی که صحبت از افزایش نرخ بهره از سوی بانک مرکزی مطرح می شود، منشور افزایش نرخ بهره بین بانکی بوده است. در حقیقت بانک مرکزی با توجه به کنترلی که در تولید و عرضه ذخایر خود دارد، می تواند روی نرخ بهره در بازار بین بانکی تاثیرگذار باشد.

او در ادامه تصریح کرد: ذخایر بانک مرکزی برای تسویه بین بانکی مورد استفاده قرار می گیرد. چنانچه بانک مرکزی میزان این ذخایر را با سیاست های انقباضی کم کند، قیمت این ذخایر یا همان نرخ بهره در بازار بین بانکی افزایش می یابد. یا در صورتی که بانک مرکزی میزان این ذخایر را از طریق سیاست های انبساطی افزایش دهد قیمت این ذخایر یا نرخ بهره بین بانکی کاهش پیدا می کند. در شرایط تورمی بانک های مرکزی نرخ های بهره را در بازار بین بانکی افزایش می دهند؛ در حقیقت سیاست انقباضی اتخاذ می کنند تا فرایند خلق پول در بانک ها محدود و کنترل شود.

این کارشناس اقتصادی همچنین گفت: اگر بانک ها در پولی که در حال خلق کردن آن هستند با کسری ذخایر مواجه شوند زمانیکه نرخ بهره در بازار بین بانکی افزایش یافته باشد باید هزینه بیشتری را برای تامین ذخایر پرداخت کنند و این می تواند باعث شود که بانک ها در خلق پول محتاطانه تر و محافظه کارانه تر عمل کنند و خلق پول یا همان رشد نقدینگی که یکی از معضلات فعلی اقتصاد ما است با افزایش نرخ بهره در بازار بین بانکی کاهش پیدا می کند. همواره این مباحث مطرح می شود که چرا رشد نقدینگی در اقتصاد ما بالا بوده و بانک مرکزی این مهم را مهار نمی کند. در دنیای امروز بانک های مرکزی با افزایش نرخ بهره در بازار بین بانکی این رشد نقدینگی را مهار می کنند. زمانی که برخی ذی نفعان به بانک مرکزی فشار می آورند تا این افزایش نرخ بهره بین بانکی صورت نگیرد چگونه می توان رشد نقدینگی را کنترل و مهار کرد.

کامران ندری خاطرنشان کرد: در صورتی که نرخ بهره در بازار بانکی افزایش یابد قطعا به ضرر تسهیلات گیرندگان خواهد بود که عمدتا هم شرکت های بزرگ هستند. در حقیقت در کشور ما معمولا خانواده ها از خوان گسترده اعتبارات بانکی سهم بسیار بالایی ندارند. شرکت های وام گیرنده هم ضرورتا شرکت های تولیدی نیستند. به عنوان مثال کارگزاری ها که در بازار سرمایه فعالیت دارند به صورت گسترده ای از این تسهیلات بانکی استفاده می کنند. افزایش نرخ بهره ممکن است منافع این گروه ها را تحت الشعاع قرار دهد. چرا که می توانند پولی که بانک ها خلق کرده اند را با قیمت پایین دریافت کرده و در بازار سهام سرمایه گذاری کنند. مشکلی که وجود دارد این است که پول جدیدی که در حال خلق شدن است با واقعیت های اقتصاد و شرایط تولید همخوانی ندارد. از سویی سبب تورمی شده است که برای تمامی افراد قابل مشاهده و درک است.

او با بیان اینکه بهتر است نرخ بهره افزایش پیدا کند تا پول جدید کمتر خلق شود افزود: در این صورت تورم مهار و کنترل خواهد شد. بنابر این یکی از دلایل قوی توجیه کننده افزایش نرخ بهره این است که باعث کنترل رشد نقدینگی در اقتصاد می شود که در حال حاضر مهم ترین معضل و مشکل اقتصاد ما است. معتقدم موثرترین ابزار رشد نقدینگی، افزایش نرخ بهره در بازار بین بانکی است. زمانی که نرخ بهره بین بانکی افزایش می یابد بانک ها به طور طبیعی باید نرخ سود یا نرخ بهره سپرده گذاری بانکی را نیز افزایش دهند. در شرایط فعلی این اتفاق به اقتصاد کمک کننده خواهد بود. در این صورت تمایل مردم به نگه داری سپرده های بانکی که همان پول و نقدینگی است افزایش پیدا می کند و دیگر به سراغ خرید کالاهای دیگر نمی روند. زیرا همین نقدینگی می تواند بازدهی قابل ملاحظه ای برایشان ایجاد کند.

این کارشناس اقتصادی در ادامه بیان کرد: زمانی که مردم به سراغ خرید دارایی ها و سایر کالاها نروند تورم در اقتصاد کنترل خواهد شد. بنابر این در شرایط فعلی افزایش نرخ بهره نه تنها سیاست نادرستی نیست که یک سیاست ضروری در اقتصاد ما خواهد بود. کسانی که با این سیاست مخالفت می کنند افرادی هستند که از این رشد نقدینگی منتفع می شوند اعتبار بانکی را با نرخ پایین می گیرند و در بازار خودرو، مسکن و... سرمایه گذاری می کنند. در شرایط تورمی این اعتبارات نصیب تولیدکنندگان نمی شود و در جهت سفته بازی در کالاها و دارایی ها مورد استفاده قرار می گیرد.

او افزود: در حال حاضر هزینه پایین بودن نرخ بهره و بالا بودن رشد نقدینگی را مردم پرداخت می کنند. نرخ بهره در نظام بانکی کشور به شدت منفی است همین نیز سبب شده تا مردم تمایلی به نگه داری نقدینگی یا ریال نداشته باشند. از سویی زمانی که نرخ بهره پایین باشد بانک ها راحت تر پول خلق می کنند بنابر این پایین بودن نرخ بهره باعث رشد بالای نقدینگی نیز می شود. بانک مرکزی متوجه این موضوع شده است اما به علت فشارهایی که وجود دارد نمی تواند کاری را از پیش ببرد.