بازار سکه آتی مرداد ٩٧ تعطیل شد. آن زمان برخی فعالان بازار سنتی معترضانه عنوان می‌کردند که عملکرد سکه آتی باعث شده قیمت سکه بالا رود. در نتیجه بازار بورس آتی سکه بسته شد. اما از سال ٩٧ تا حالا نه‌تنها قیمت سکه ثابت نمانده و اصلاح‌نشده بلکه با شتاب بیشتری هم افزایش یافته است. آن زمان که بازار سکه آتی وجود داشت قیمت سکه سه میلیون و ٢٠٠ هزار تومان بود اما الان به هفت میلیون و ٣۵٠ هزار تومان رسیده، یعنی بیشتر از چهار میلیون تومان افزایش قیمت در کمتر از دو سال!
بورس24 : بازار سکه آتی مرداد 97 تعطیل شد. آن زمان برخی فعالان بازار سنتی معترضانه عنوان می‌کردند که عملکرد سکه آتی باعث شده قیمت سکه بالا رود. در نتیجه بازار بورس آتی سکه بسته شد. اما از سال 97 تا حالا نه‌تنها قیمت سکه ثابت نمانده و اصلاح‌نشده بلکه با شتاب بیشتری هم افزایش یافته است. آن زمان که بازار سکه آتی وجود داشت قیمت سکه سه میلیون و 200 هزار تومان بود اما الان به هفت میلیون و 350 هزار تومان رسیده، یعنی بیشتر از چهار میلیون تومان افزایش قیمت در کمتر از دو سال!
به عقیده کارشناسان از اساس دلیلی برای بستن این بازار با هدف جلوگیری از افزایش قیمت‌ها وجود نداشته است. برخی معتقدند تصمیم‌گیرندگان قصد داشتند از این طریق صورت‌مسئله را حذف کنند تا قیمت‌ها در مصاحبه‌ها تعیین شود نه براساس عرضه و تقاضا بر روی تابلوی معاملات و برخی دیگر علت اصلی تعطیلی این بازار را با توجه به امکان رصد قیمت‌های ارز در آینده در بازار آتی توسط تحلیلگران، ناتوانی بانک مرکزی در کنترل بازار ارز در سال 97 می‌دانند. به‌هرحال در حال حاضر بعضاً در یک روز افزایش قیمت یا کاهش قیمت چند صدهزارتومانی را در بازار شاهد هستیم. درحالی‌که هر روز سؤالات بی‌پاسخ زیادی دراین‌باره وجود دارد؛ مثل‌اینکه چه حجمی امروز معامله شد که منجر به این تغییر قیمت گردید؟ چه کسانی خریدند؟ چه کسانی فروختند؟ و صدها سؤال بی‌جوابی که پاسخ آن‌ها در بازارهای متشکل مانند بورس از ابتدایی‌ترین اطلاعات محسوب می‌شوند و امروز بازار و اساساً نظام اقتصادی از پاسخ آن‌ها بی‌بهره است. یکی از کارشناسان بازار سکه در گفت‌وگو با شرق پیشنهاد می‌دهد بار دیگر بازار آتی سکه بازگشایی شود. او می‌گوید: بانک مرکزی می‌تواند در جایگاه مدیریت بازار آتی سکه ورود پیدا کند حتی در مقطعی دست به پیش‌فروش سکه بزند و از این طریق هم بازار ارز را کنترل کند هم بخشی از کسری بودجه را جبران کند. اما کارشناس دیگری عنوان می‌کند: اگر مقامات تصمیم گیر و نظارتی بخواهند مانند قبل عمل کنند من با بازگشایی مجدداً این بازار موافق نیستم. زیرا نه‌تنها دستاوردی نخواهیم داشت بلکه با توجه به حضور خیل سرمایه‌گذاران جدید به بازار سرمایه و افزایش توجه عموم مردم به این بخش تصمیمات غیرکارشناسی از روی مصلحت می‌تواند خدشه بسیار جبران‌ناپذیری را به اعتماد عمومی وارد کند که جبران آن به سال‌ها زمان نیاز دارد.
*ناتوانی در کنترل بازار ارز؛ علت تعطیلی بازار آتی سکه
علیرضا سلیمانی، کارشناس بازار ارز و سکه، درباره تعطیلی بازار آتی سکه می‌گوید: با توجه به شناخت کاملی که از بازار سکه دارم باید واقع‌بینانه بگویم که علت تعطیلی بازار انتقاد فعالان بازار سنتی از افزایش قیمت سکه توسط این بازار نبود بلکه بازار آتی تقریباً آینده قیمت ارز را به‌طور شفاف نشان می‌داد و ما می‌توانستیم آینده ارز را به شکل تأییدشده در معاملات ببینیم. تحلیل‌ها و برآوردهای ما با اعدادی که در سکه آتی دیدیم همخوانی داشت و بازار آتی تنها بازاری بود که شفافیتی نسبت به آینده در اختیار ما قرار می‌داد. این را هم بگویم که همه این را نمی‌دانستند و تنها تحلیلگران حرفه‌ای و فعالان بازار از آن اطلاع داشتند. اما افرادی که سنتی‌تر به این بازار نگاه می‌کردند و معتقد بودند که بازار آتی در حال جهت‌دهی است درحالی‌که این بازار با مکانیزمی که داشت فقط قیمت‌های آینده ارز را شفاف می‌کرد. متأسفانه بخش اعظمی از قیمت در بازار سکه ما متأثر قیمت ارز است و قیمت جهانی اونس اگرچه در قیمت آن تأثیرگذار است اما تأثیر سه به یک اونس به ارز در محاسبه قیمت سکه تنها در فرمول خودش را نشان می‌دهد و در واقعیت این ماجرا برعکس است و تأثیر نرخ ارز بر بازار سکه بسیار بیشتر است.
او در توضیح نقش بازار سنتی در تعطیلی بازار آتی عنوان می‌کند: من معتقدم بحث انحصار بازار سنتی نبوده چراکه بازار سنتی در بسته شدن بازار آتی دخالتی نداشت و این عمل بیشتر از سوی مدیران دولتی و مدیران اقتصادی مطرح شد زیرا امکان کنترل بازار ارز را نداشتند. سال 97 با توجه به اینکه مشکلاتی در تأمین ارز داشتیم ارز برای ما غیرقابل‌کنترل شد و نتوانستند بازار ارز را کنترل کنند بنابراین چون نمی‌توانستند کنترل بازار ارز را در دست بگیرند ایده تعطیل کردن بازار آتی سکه را دارند. خود بازار آتی سکه مشکلی نداشت مسئله اصلی ناتوانی در مهار بازار ارز بود.
این کارشناس پیشنهاد می‌دهد: از نگاه من بانک مرکزی با سیاست‌هایی که اتخاذ کرده است و مدیریتی که روی به تقاضای ارز اعمال کرده توانسته تقاضای سفته‌بازی را تا حد بسیار زیادی کاهش دهد. تقاضای واقعی هم تا حدود زیادی بهتر شده است می‌شود گفت که بانک مرکزی الان اگر منابعی را در حد مشخص داشته باشد می‌تواند بازار ارز را کنترل کند و نگرانی از معاملات بازار آتی سکه نداشته باشد. حتی خود بانک مرکزی می‌تواند به‌عنوان بازارگردان به بازار آتی سکه ورود کند. به نظر می‌رسد بانک مرکزی می‌تواند در جایگاه مدیریت بازار آتی سکه ورود پیدا کند حتی در مقطعی دست به پیش‌فروش سکه بزند اما با اعداد بالا و در بازار آتی. پیش‌تر هم پیشنهاد ما برای فروش آتی سکه این بود که سکه را در اعداد بالا در خود بازار آتی عرضه کنند اما پیش‌فروش سکه را خارج از بازار آتی انجام دادند و همین موجب شد قیمت‌ها بالا برود و معادلات به هم بریزد. به نظر می‌رسد از دید کارشناسی با موقعیت فعلی این مسئله قابل انجام باشد و امکان عملی کردن حضور بازار آتی به‌عنوان حلقه وصل معاملات سکه وجود دارد چون هم می‌تواند شفافیت ایجاد کند هم چون مدیریت آن با بانک مرکزی است بازار ارز را هم هم‌زمان مدیریت می‌کند. پیشنهاد کلیه ما بازگشایی مجدد این بازار است و اینکه اجازه دهیم بازار به‌صورت متعادل فعالیت‌های خودش را انجام دهد و درعین‌حال اگر قیمت‌ها هم قرار است تغییری داشته باشد در آنجا بانک مرکزی می‌تواند با حجم کلان پیش‌فروش انجام دهد. حتی از این طریق می‌تواند بخشی از کسری بودجه دولت را جبران کند همان‌طور که اکنون بخشی از آن را از طریق بورس تأمین می‌کند اما باید پیش‌فروش با قیمت‌های مناسب‌تری انجام بگیرد
*تعیین قیمت در مصاحبه‌ها به‌جای تابلوی معاملات
آرش مرشد سلوک، کارشناس بازار سرمایه، درباره تعطیلی بازار آتی در سال 97 می‌گوید: بحث قراردادهای آتی سکه و بسته شدن آن در سال 97 یکی از اتفاقات ناخوشایند بازار سرمایه شاید در آن سال محسوب شود. آن زمان تصور می‌شد که قراردادهای آتی سکه بر روی قیمت نقدی سکه طلا اثرگذار بوده و سبب افزایش قیمت سکه طلا شده است. این در حالی بود که طی ماه‌های آخر که منجر به توقف این معاملات گردید، عملاً بورس کالای ایران انجام این معاملات را به حداقل حجم و جذابیت برای فعالین بازار رسانیده بود و این معاملات به شکل کاریکاتورگونه ای کوچک و بی‌اثر شده بود اما متأسفانه این قطار درنهایت در این ایستگاه توقف کرد و حرکت مجدد آن با توجه به خدشه‌ای که به اعتماد عمومی سرمایه‌گذاران وارد نمود انرژی زیادی می‌طلبد. باید توجه داشته باشیم که قراردادهای آتی خصوصاً در خصوص دارایی‌های سرمایه‌ای ازجمله سکه طلا صرفاً از نرخ بهره، قیمت نقد و زمان سررسید اثر می‌پذیرند. تعداد فعالین بازار نیز در اوج جذابیت در سال 97 کمتر از 2000 مشتری در هر سررسید تحویل در یک روز بوده است که با حجم سرمایه‌گذاران این دارایی سرمایه‌ای که به‌صورت سنتی همواره گزینه‌ای امن برای سرمایه‌گذاران ایرانی محسوب می‌شود و شاید میلیون‌ها نفر در ایران سکه طلا را به‌عنوان مامنی برای سرمایه‌های خود می‌دانند، به‌طور کل غیرقابل مقایسه است. بازار قراردادهای آتی در ابتدای مسیر حرکت خود بود و هنوز به بلوغ اولیه و دوران رشد خود نیز نزدیک هم نشده بود که متوقف گردید. این بحث که قراردادهای آتی سکه باعث افزایش قیمت نقدی سکه در آن دوران شده است از اساس با منطق این بازار و اندازه آن همخوانی ندارد.
او ادامه می‌دهد: قیمت قرارداد آتی سکه طلا با توجه به دارایی پایه آن قاعدتاً همواره از قیمت نقدی آن بالاتر است. و این فاصله قیمتی نیز به شکل منطقی در سررسیدهای تحویل در حال نوسان بود. این امر به معنای افزایش قیمت سکه توسط بازار آتی نیست. ذات قراردادهای آتی و نحوه ارزش‌گذاری آن به‌گونه‌ای است که در خصوص دارایی‌هایی که عواید نقدی ندارند و هزینه‌های نگهداری آن‌ها نسبت به ارزش آن‌ها اندک است همواره بیشتر از قیمت نقدی است. این فاصله قیمتی ربطی به کاهش یا افزایش قیمت‌ها ندارد همان‌گونه که این فاصله قیمتی را در بازار قراردادهای آتی سکه در طول مدت عمر این قراردادها چه در بازارهای صعودی و چه در بازارهای نزولی شاهد بودیم و حتی به دلیل هزینه‌های فرایند تحویل در برخی مواقع قیمت قراردادهای آتی با سررسید نزدیک و کمتر از یک ماه از قیمت نقدی کمتر بوده است. بنابراین من از اساس دلیلی برای بستن این بازار با هدف جلوگیری از افزایش قیمت‌ها ندیدم و تصور می‌کنم تصمیم‌گیرندگان قصد داشتند صورت‌مسئله را حذف کنند تا قیمت‌ها در مصاحبه‌ها تعیین شود نه بر اساس عرضه و تقاضا بر روی تابلوی معاملات.
این کارشناس در درباره بازگشایی مجدد بازار آتی سکه تأکید می‌کند: اگر مقامات تصمیم گیر و نظارتی بخواهند مانند قبل عمل کنند موافق بازگشایی مجدداً این بازار نیستم. زیرا نه‌تنها دستاوردی نخواهیم داشت بلکه با توجه به حضور خیل سرمایه‌گذاران جدید به بازار سرمایه و افزایش توجه عموم مردم به این بخش تصمیمات غیر کارشناسی از روی مصلحت می‌تواند خدشه بسیار جبران‌ناپذیری را به اعتماد عمومی وارد نماید که جبران آن به سال‌ها زمان نیاز دارد.
منبع: همشهری
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.