عملیات بازار باز می‌تواند اهداف متفاوتی را دنبال کند. در بسیاری کشورها مهم‌ترین وظیفه بانک مرکزی کنترل نرخ تورم است که این کنترل از طریق عملیات بازار باز صورت می‌گیرد و در کشورهایی که نرخ برابری ارز را کنترل می‌کنند، عملیات بازار باز با هدف کنترل نرخ ارز صورت می‌گیرد.
بورس24 : عملیات بازار باز چیست؟ این بازار چه تاثیری در روند اقتصاد بانک ها و بورس ها دارد؟ نسخه ایرانی عملیات بازار باز چگونه اجرا خواهد شد؟ آیا موفق به اجرا و نهایی کردن عملیاتی آن خواهیم بود؟ این پرونده همانطور که در دنیا موفق بوده، در ایران نیز موفقیت آمیز است؟
فرآیند عملیات بازار باز به این صورت است که در مواقع افزایش (کاهش) تقاضای ذخایر بانک‌ها که احتمال انحراف نرخ سود بازار بین بانکی (قیمت ذخایر) از میزان هدف‌گذاری وجود دارد، بانک مرکزی از طریق خرید (فروش) اوراق بهادار و عرضه (جمع‌آوری) ذخایر، نرخ سود بازار را به حول و حوش نرخ سیاستی هدف‌گذاری شده هدایت میکند. براساس سازوکار طراحی شده، بانک مرکزی برای ایجاد دامنه مجاز نرخ سود بازار (کریدور نرخ سود)، کف نرخ کریدور را به عنوان نرخ پذیرش ذخایر مازاد بانک‌ها (سپرده‌گیری از بانک‌ها) و سقف نرخ کریدور را به عنوان نرخ تزریق نقدینگی (وام‌دهی در قبال اخذ وثایق نقدشونده به بانک‌ها) تعیین میکند. فرآیند راهبری نرخ‌های بازار از طریق عملیات بازار باز، در نهایت از طریق سازوکار اشاعه سیاست پولی به تغییرات در سایر نرخ‌های بهره در اقتصاد منجر شده و سطوح قیمت‌ها و فعالیت‌های واقعی اقتصادی را تحت تاثیر قرار می دهد.
عملیات بازار باز بانکی در واقع به بانک مرکزی کشورها این اجازه را می‌دهد تا با خرید و فروش اوراق قرضه دولتی در بازار آزاد، برای گسترش یا انقباض میزان پول در سیستم بانکی اقدام کنند، به طوریکه خرید اوراق به سیستم بانکی پول تزریق میکند و رشد اقتصادی را افزایش می‌دهد، در حالی که فروش آن عکس این کار را انجام می‌دهد و در واقع با کاهش تزریق پول سبب کنترل نرخ تورم می‌شود.
عملیات بازار باز می‌تواند اهداف متفاوتی را دنبال کند. در بسیاری کشورها مهم‌ترین وظیفه بانک مرکزی کنترل نرخ تورم است که این کنترل از طریق عملیات بازار باز صورت می‌گیرد و در کشورهایی که نرخ برابری ارز را کنترل می‌کنند، عملیات بازار باز با هدف کنترل نرخ ارز صورت می‌گیرد.
سعید اسلامی بیدگلی، عضو شورای عالی بورس در خصوص وضعیت عملیات بازار باز و تاثیر آن در بازار های پول و سرمایه به خبرنگار بورس24 گفت: این موضوع در مورد اقتصادهای توسعه یافته جهان سال ها است که مورد استفاده قرار گرفته است. آنچه که ما امروز به نام عملیات بازار باز راه اندازی می کنیم، فقط برخی از خصوصیات اصلی را دارد. دقت کنید که ما گفته ایم بانک های محدودی در مقدار محدودی می توانند آن جا نقش ایفا کنند. از این جهت عملا فقط مسیری برای تعیین نرخ بهره تعیین می شود و شاید تاثیری که در کشورهای توسعه یافته داشته، برای این عملیات در ایران رخ ندهد.
وی گفت: بنابراین آنچه که الان در مورد آن صحبت می کنم، در حقیقت کمی ایده آل گرایانه است که بتوان نرخ بهره را از طریق عملیات تنظیم میزان فعالیت بانک ها در بازار باز، تعیین کرد و عملا بازاری برای تعیین نرخ بهره در کشور تعیین شود و از سال ها تعیین دستوری نرخ بهره رهایی پیدا کرد.
اسلامی بیدگلی گفت: موضوع دوم مسئله شفافیت در مورد این نرخ است که فعلا بانک مرکزی در مورد شفافیت دیتاها مقاوت خیلی جدی می کند. از این جهت علی رغم اینکه راه اندازی همین بازار را غنیمت می شماریم و فکر می کنیم که ممکن است کمک کننده باشد؛ اما انتظار این که احتمالا بتواند همه تاثیراتی که ما در ادبیات برای OMO یا open market operation ببینیم در اقتصاد ایران بگذارد، تصور یا خیال خامی خواهد بود .
نرخ بهره دستوری برداشته شود؛ شاید
وی گفت: به هر حال این سیستم باید راه اندازی شود که ببینیم چه اتفاقی خواهد افتاد؛ همچنان اختلاف نظر در حوزه سیاست گذاری بین بانک مرکزی و بورس در مورد OMO هم وجود دارد، یعنی علی رغم اینکه بورس فکر می کرد برای این اقدام بهتراست که از پلتفرم های بورسی استفاده شود و شفافیت هم تقریبا در حد بازار سرمایه باشد، بانک مرکزی در این موارد مخالفت می کند.
او ادامه داد: در مورد بازار های مالی، اگر اجازه دهند که نهادهای مالی هم بتوانند معامله کنند، ابزاری به نهادهای مالی اضافه می کنیم. مسئله کلیدی و مهم این است که نرخ بهره از این مسئله نرخ گذاری و دستوری بودن در شرایط ایده ال، خارج خواهد شد. یعنی بازاری در مورد تعیین نرخ بهره ایجاد شود که آنجا می توانند بخشی از سیاست های تنظیم گری دولت هم از طریق OMO تاثیر بگذارد.
اسلامی بیدگلی با تاکید بر رفع دستوری بودن نرخ گذاری ها گفت: اگر موضوع نرخ گذاری دستوری درست شود، خود به خود روی سایر بازارها به طور مستقیم نه به طور غیر مستقیم، تاثیر می گذارد.یعنی تنظیم نرخ از طریق بازار رخ خواهد داد .
وی در پاسخ به این سوال که عملیات بازار باز الان در چه مرحله ای از نظر اجرا است؟ گفت: برخی موضوعات کلی مصوب شده است و در مرحله ای است که سامانه چگونه افشای اطلاعات کند. البته فرابورس و بانک مرکزی در مورد پلت فرم و سایر موارد همکاری هایی را با هم انجام داده اند.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.