آخرین خبر از سرنوشت بازار پایه

بورس24 : فرابورس ایران در ۲۸ اردیبهشت ماه یکی از تحولات بزرگ چند سال اخیر خود را رقم زد؛ که طی آن بازار پایه فرابورس در قالب تابلوهای «پایه زرد»، «پایه نارنجی» و «پایه قرمز» تقسیم بندی شدند.

داستان از جایی آغاز می شود که به قول گفتنی (آدم دستپاچه، کار را دوبار می کند) این مسئله روایت ماجرای شیرین تقسیم بندی تابلوهای بازار پایه است که با وجود تلاش‌ها و بررسی‌های زیاد ظاهراً آنقدر هیجان زده و دستپاچه شده اند که باید برای بهبود برخی قسمت‌های آن دوباره و از نوع بازنویسی کنند.

حال برویم آن سوی ماجرا، از زمانی که فرابورس ایران تصمیم گرفته که با اجرای سیاست فوق مشکلات بازار را کمتر و نحوه معاملات را شفاف تر نماید برخی سفته بازان و نوسان گیران با هر روشی از جمله درخواست استفتاء از مراجع تا پیام های مختلف در فضای مجازی ، سعی در سنگ اندازی داشتند. به نظر می رسد آن ها حاضر نیستند همه چیز در یک جای خود قرار بگیرد( شاید نان شان آجر شود) از همه این موارد که بگذریم نکته مهم این جا شروع می شود که اساساً این بازار و رنگبندی آن چه خاصیتی دارد و چه کار می کند؟

مکانیزم عملکرد سه تابلوی «قرمز» ،«زرد » و «نارنجی» برای معاملات سهام در بازار پایه این گونه بود که در تابلوهای فعلی یعنی «الف»،« ب» و «ج» در واقع شاهد حضور بورس‌ها و سمات در الف و پراکندگی سایر ناشران بین تابلوهای ب و ج بودیم.

در شرایط جدید عملاً تابلوی «الف» حذف شده و تابلوی مربوط به بورس‌ها و سمات نخواهیم داشت. از سویی دیگر تابلوهای «قرمز» ،«زرد » و «نارنجی» جایگزین تابلو «ب» و «ج »می‌شوند با این تفاوت که یک تابلوی جدید به نام تابلوی «قرمز» به این بازار اضافه می‌شود.

تابلو «ب» به تابلو «زرد» و تابلو «ج» به تابلو «نارنجی» و در نهایت تابلو «قرمز» نیز بازار معاملات سهام شرکت‌هایی است که احکام ورشکستگی آن‌ها از سوی مقام قضایی صادر و یا در حال انحلال و تسویه هستند و همچنین ناشرانی که وضعیت فعالیت آن‌ها نامعلوم است ، تقسیم می‌شود.به این ترتیب سایر ناشران که غیر از وضعیت «قرمز» دارند بر اساس میزان شفافیت اطلاعاتی بین تابلو زرد و نارنجی تقسیم می‌شوند.

با این توضیحات ، آنچه که در سازوکار معامله سهام بازار پایه جدید موجب بازنگری شده در برخی موارد از جمله دامنه نوسان یک ریالی در بازار پایه جدید، فرایندکشف قیمت یا آکشن (دربازار پایه «زرد» طی دو روز در هفته،«نارنجی »یک روز درهفته و«قرمز» یک روز در ماه خواهد بود) و حجم‌های سفارش مخفی (HIDDEN) بوده است. به همین دلیل امروز از نمایندگان سهامداران حقیقی دعوت شد تا طی نشستی در کانون کارگزاران در خصوص راهکارهای لازم در این باره گرد هم بیایند. به همین بهانه با یکی از این سهامداران حقیقی بازار ، محسن تقی نژاد که به نمایندگی از حقیقی ها در این جلسه حضور داشته ، گپ و گفتی داشته ایم.

محسن تقی نژاد فعال حقیقی بازار سرمایه در خصوص جلسه امروز به خبرنگار بورس24 گفت: همه می دانیم که در تمام بازار های مالی از جمله بازار سرمایه مانند بورس و فرابورس سفته‌بازی انجام می‌شود. اما به دلیل دامنه نوسان ۱۰ درصدی در بازار پایه فرابورس این سفته بازی در آن بیشتر انجام می‌شود .

همه مخالف سفته بازی هستیم

وی گفت: ما در این جلسه مفید اعلام کردیم که همه ما مخالف سفته‌بازی هستیم و با قوانین جدید بازار پایه و اعمال شفافیت جدید و رنگ بندی بازار « زرد، نارنجی وقرمز» کاملا موافق هستیم. چرا که همه سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی وخرد و کلان باید بدانند که در چه بازاری معامله انجام می دهند.به طور مثال من سهامدار که در این بازار معامله می کنم، با رنگ بندی بازارها بیشتر متوجه می‌شوم که درحال حاضر شرکت ورشکسته و یا درحال ورشکستگی و یا شرکت سودده به چه صورت تقسیم بندی شده است.

سهامدار مقصر نیست، شرکت ها باید اصلاح شوند

تقی نژاد گفت: ما اعلام کردیم که از طرفی سرمایه گذار با قبول بیانیه ریسک در بازار پایه، در جریان است که بازار پایه ب و ج ریسک های بالاتری دارد. اما به این نکته هم باید توجه داشت که در برخی مواقع خود شرکت به درخواست سهامداران هم توجه نداشته، که در برخی مواقع به درخواست سهامدار مجمع تشکیل نمی‌دهد.به طور کلی اعمال فشاری که از سوی فرابورس برای سهامدار بوده ، باید بر شرکت ها اعمال شود. در حال حاضر 182 شرکت بازار پایه ای وجود دارد آیا همه این شرکت ها با سفته بازی رشد کردند ؟ خیر؛ اینطور نیست بلکه ممکن است حدود ۳۰ شرکت با سفته‌بازی رشد کرده باشند.

وی اضافه کرد: ما در این نشست متذکر شدیم البته در خود بورس هم شاهد سفته بازی در سهام بوده ایم به طور مثال، «آکنتور» از ۶۰۰ و۷۰۰ تومان به قیمت ۱۳ هزار تومان هم رسید.

مشکلات حل می شوند، کمی دیر تر

تقی نژاد گفت: در جلسه امروز مقرر شد با توجه به قوانین اخیر برخی موارد پیگیری و بازنگری شود، در مورد قیمت خرید ، با توجه به استفتائات از مراجع و همچنین صحبت های مدیران حاضر موضوع تعیین قیمت حل شده است .

دامنه نوسان؛ عامل سفته بازی

به گفته وی، ما در این جلسه گفتیم که در خصوص سفارشات ، همانطور که در همه جای دنیا نهادها به دنبال شفافیت هستند ما نباید خلاف جهت حرکت کرده و در جهت عدم شفافیت گام برداریم. بازار پایه ۲۵ درصد بازار سهام ( از نظر تعداد) و 6 درصد بازار ( از نظر ارزش معاملات)را به خود اختصاص داده است و یکی دیگر از دلایل سفته بازی همانطور که اشاره شد، دامنه نوسان ۱۰ درصدی است.

این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: اگر دامنه نوسان را به ۷یا ۴ درصد کاهش دهیم ، در این صورت سفته‌بازی کمتری صورت می گیرد و سهامدارن طی مدت کوتاهی به سودهای کلان نمی رسند( البته ممکن است در برخی مواقع نیز با افت شدید قیمتی همراه شوند).از طرفی با مخفی شدن سفارشات ممکن است برای ناظرین بازار و یا در (صورت نمایش) برای کارگزاران رانت ایجاد شود که مغایر با شفاف سازی است.

نوسان یک ریالی؟ یعنی چه؟

تقی نژاد گفت در جلسه امروز در خصوص دامنه نوسان یک ریالی هم بحث های زیادی وجود داشت، به هر حال یک ریال روی یک سهم هزار ریالی برابر یک دهم درصد است و روی یک سهم ۱۰ هزار ریالی برابر یک صدم درصد است . این نوع دامنه نوسان موجب کاهش نقد شوندگی سهام خواهد شد که به دنبال آن فرار سرمایه ایجاد می‌شود و ممکن است نقدینگی از بازار سرمایه به طور کلی خارج گردد.

وی افزود: به هر حال در جلسه دوشنبه ( نشست مدیران کانون کارگزاران با سازمان بورس و فرابورس) بسیاری از موارد را شفاف خواهد کرد نکته مهم دیگر این است که این قوانین همچنان پابرجا است و ما به عنوان سهامداران حقیقی از سفته‌بازی شکایت داریم، اما این که نحوه اجرای این قوانین به چه صورت باشد باید بیش از پیش بررسی های لازم انجام شود . از همه مهمتر این که اهرم اعمال فشار نباید بر روی سهامدار قرار بگیرد ؛ بلکه شرکت‌ها باید تلاش بیشتری برای شفاف سازی انجام دهند.

گفتنی است ، به دنبال نشست امروز اعضای کانون کارگزاران با حقیقی های صاحب نظر ، فردا در نشستی با حضور مقامات نظارتی بورس و مدیران اجرایی فرابورس و هیات مدیره کانون کارگزاران در خصوص تغییرات بازارپایه جمع بندی نهایی انجام خواهد شد.احتمال دارد این جمع بندی با توجه به حساسیت های موجود به تصویب نهایی شورای عالی بورس نیاز داشته باشد.