معمای بازار متشکل ارزی؛ آیا نرخ گذاری لفظی و دلالی به پایان می‌رسد؟

ابهامات و سوالات مختلفی در مورد بورس ارز مطرح است اما کارشناسان معتقدند این بازار با اتاق شیشه ای که بین صرافیها ایجاد می‌کند، خداحافظی با قیمتهای لفظی و دلالی ارز را به زودی ممکن می کند.

اولین بار نوید آغاز به کار بازار متشکل ارزی یا همان بورس ارز در دی ماه در جلسه شورای پول و اعتبار با موضوع تاسیس شرکت بازار متشکل ارزی تصویب شد.

بعد از آن بهمن ماه عبدالناصر همتی در گفت و گوی خبری اعلام کرد: بازار متشکل ارزی برای اسکناس است که به صورت نقد و الکترونیکی، برای خریدهای عمده و خرد صرافی و بانکها فعالیت خود را آغاز خواهد نمود و بانک مرکزی نیز از طریق بانک‌های عامل، بازیگردان اصلی این بازار خواهد بود.

اما همتی سپس اجرای این طرح را به تعویق انداخت و اواسط فروردین را موعد شروع تعیین کرد اما باز هم با امروز و فردا کردن تولد این بازار به تعویق افتاد و به آخر فروردین موکول شد. این موضوع در بد بینانه ترین حالت نشان از کم کاری بانک مرکزی است. در حالت خوش بینانه حجم سنگین و جامع بودن طرح را نشان می دهد.

بر اساس آخرین اطلاعات منتشر شده اعضای هیئت مدیره این شرکت متشکل از 5 شخص حقوقی شامل یکی از شرکت‌های فعال در زمینه خدمات انفورماتیک بانک مرکزی، فرابورس،‌کانون صرافان ایران، کانون بانک‌های خصوصی و کانون بانک‌های دولتی عنوان شده است.

در همین باره مجید شاکری کارشناس پولی و بانکی در گفت و گو باخبرنگار تسنیم گفت: این بازار در واقع برای ارز تسویه نقدی تهران طراحی شده است و نوعی اتاق مبادلات عمده فروشی ارز محسوب می شود. عملکرد عمده آن به صرافی ها معطوف می شود چراکه معمول است صرافها و بانکها با یکدیگر مبالغ کلان ارز تسویه و تهاتر می کنند تا حساب های ارزی خود را تنظیم کنند. بازار متشکل مزیتی که برای این بازار عمده فروشی به ارمغان خواهد آورد شفافیت است چراکه اگر همه این عمده فروشی ها در یک پنجره شیشه ای انجام شود و معاملات جمشید بسم اللهی و تلگرامی و لفظی که باعث افزایش قیمت بی پایه می شد از بین می رود و بنابراین بسیار بر کنترل جهش های هیجانی تاثیر گذار است.

شاکری ادامه داد: در این سازوکار صراف ها نقش کارگزاری بورسی را ایفا می کنند و تمام تسویه ها و معاملات آنها در بازاری شفاف رصد می شود. در اینجا معاملات فردایی و لفظی حذف می شود در حقیقت هر کس هر به هر لفظی تقاضای دلار کند در سیستم معاملاتی باید ثبت کند و مبلغش را پرداخت کند.

وی افزود: مزیت دیگر این بازار آن است که شانس تعیین نرخ در داخل کشور را افزایش می دهد. چراکه همان گونه که می دانید بخش قابل توجهی از نرخ گذاری داخلی وابسته به قیمت درهم دوبی است که خود را در معاملات فردایی سبزه میدان نشان می دهد. بنابراین شاهد بوده ایم آمریکا بارها به کانالهای درهم امارات فشار آورده تا دلار را در ایران افزایش دهد.

شاکری افزود: این بازار در حقیقت به نفع صراف ها است چراکه تسویه آنان به راحتی صورت میگیرد. وهمچنین این بازار ارتباطی با سامانه نیما که حواله ای است ندارد و بلکه فقط بازار نقد را پوشش می دهد. وی ادامه داد: پیش بینی می شود با آمدن این بازار با سه نرخ به ترتیب قیمتی (زیاد به کم): خرده فروشی، متشکل و نیما در بازار به وجود بیاید که اصلا این تعدد نرخ تاثیر منفی بر اقتصاد ندارد.

کنترل ارز مسافرتی با مستر کارت

دارابی کارشناس بورس هم ضمن بی اطلاعی از سازوکار دقیق آن گفت: فقط در حد اطلاع رسانی شده است که شرکتی با مشارکت فرابورس و بانک مرکزی راه اندازی می شود و جزئیات بیشتری از آن منتشر نشده است و اینکه در این سامانه ارز به صورت نقد یا حواله معامله می شود نیز واضح نیست.

وی افزود قطعا بازاری شفاف شکل بگیرد دیگر شاهد نرخ های متناقض نخواهیم بود. دارابی در پاسخ به این سوال که سازوکار بورس ارز در سایر کشورها چگونه است گفت: شرایط ارزی کشورما خاص است و قابل مقایسه با دنیا نیست. چراکه این حجم از بازار نقدی ارز هر کشوری را مشکل مواجه می کند.

وی افزود: در عمده کشورها اسکناس ارز زیادی در بازار وجود ندارد. عمده نیاز های تجاری با وجود فاینایس و یوزانس کاملا در بستر بانک است. ارز مسافرتی هم در دنیا به شکل مستر کارتهای اعتباری صورت میگرد به وسیله بانک مبدا و مقصد ارز تسویه می شود. یعنی فردی اروپایی که وارد دوبی می شود دیگر نیازی به خرید درهم ندارد بلکه با کارت اعتباری خود خرید میکند و بانک اروپایی تسویه یورویی با بانک دوبی انجام می دهد.

سوالات و ابهامات

غلامعلی پور معاون فرابورس نیز در گفت وگو با خبرنگار تسنیم از سازوکار بورس ارز اظهار بی اطلاعی کرد و اظهار کرد تمامی ساز و کار بورس ارز و بازار متشکل ارزی در اختیار بانک مرکزی و فرابورس اطلاعی از جزئیات آن ندارد.

بنابراین می توان گفت این بازار به علت در بسته بودن با ابهامات و سوالاتی رو به رو است. 1.اولین آن این است چه تدابیری برای بستن روزنه ها و راه در رو های صرافی ها و بانکها از دور زدن این بازار شفاف وجود دارد. چراکه سابقه نشان داده برخی بانکها با تجمیع دلارهای کلان و دلالی بعضا نرخ را بالا و پایین کرده و اخلال ایجاد کرده اند.

2.سقف خرده فروشی در این بازار چه میزان تعیین شده است آیا تصمیمی برای کنترل این بازار نیز اخذ شده است؟

3.آیا قراردادهای آپشن و آتی در این بازار وجود دارد؟ در تجربه بازار آتی طلا نشان داد که این بازار در افزایش قیمت طلا موثر بوده است.

4. بحث به کارگیری معافیت‌های مالیاتی و اعمال این معافیت‌ها در فرایند معاملات چگونه تعیین می شود؟

5. شرایط اخذ کد معاملاتی چگونه است؟ آیا اخذ آن برای افراد خارجی مقدور است؟

منبع: تسنیم