«هسته» کار کردن بسه! آیا سامانه معاملات بورس ما به سن بازنشستگی رسیده...؟؟

بورس24 : قصه غصه دار اختلال در هسته معاملات بازار سرمایه، اتفاقی است که به شدت در تضاد با اظهارات اخیر مسئولان اقتصادی و تصمیم گیران سازمان بورس و اوراق بهادار مبنی بر افزایش عمق بازار و سوق دادن سرمایه های سرگردان به طرف بازار سرمایه است.

بازاری که هسته مرکزی آن با یک غوره سردی می کند و با یک مویز گرمی و دائما با هر نوسان مثبت و منفی هنگ می کند و به قول مدیران فناوری اطلاعات بورس باگ دارد ، آن هم باگی ناشناخته ؛ در منافات است با ایجاد فضایی امن برای سرمایه گذاری. ناسلامتی در بازار سرمایه دقیقه ها می تواند در سود و زیان یک فرد اثر گذار باشد آن هم در بازاری با شرایط نوسانی و هیجانی این روز ها ...

قصه از کجا شروع شد ...؟

نیمه دوم سال 86 بود که زمزمه ورود «اتوس» برند سیستم معاملاتی جدید بورس تهران داغ شد و سرآغازی بود بر جایگزینی «اتوس» به جای سیستم قدیمی که از آن به انقلابی در سیستم معاملاتی بورس یاد شد.

در آن زمان برای این دو سامانه مزایا و معایبی به این شرح بر شمرده شد:

«تعریف شدن کد ملی برای سهامداران حقیقی»، «تعیین محدودیت انجام معاملات برای کارگزاری‌های بانکی تا سقف 100میلیارد ریال و غیربانکی تا سقف 10میلیارد ریال»، «ممنوع‌المعامله‌ها با کد مخصوص درج می‌شوند»، «صدور کد کارگزاری تنها برای شرکت‌های اصلی کارگزاری»، «امکان مشاهده دارایی سهامداران از سوی کارگزاران»، «درج کد مخصوص برای سهامداران خارجی»، «الزام انتخاب کارگزار مخصوص از سوی سهامداران»، «درج نام شرکت‌های بورسی به شکل فارسی تا 18 حرف و لاتین تا 4حرف» و...
در کنار مزایای زیاد سیستم جدید معاملاتی، سیستمی که در آن زمان مستقر بود ضعف‌ها و محدودیت‌های عدیده‌ای داشت، از جمله «محدودیت در تعداد معاملات»، «محدودیت کنترلی»، «کنترل پایین‌ ناظر بر بازگشایی نماد شرکت‌ها»، «پذیرش محدود دستور خرید و فروش»، «ماندگاری پایین اطلاعات در سیستم معاملاتی» و... از جمله ایرادهای اصلی سیستم فعلی است که به اعتقاد کارشناسان بازار کارآیی و روان بودن بازار را تحت‌تاثیر قرار داده است.

در این دوران «هسته معاملاتی از سوی «اتوس» تجهیز شد اما پس از مدتی دوباره سهامداران و فعالان بازار سرمایه به دلیل وجود مشکلات و هنگ کردن های متعدد به این سیستم ایراد گرفتند و در سال 1395 مجدد بورس ها دست به کار شدند و پیگیر به روز رسانی هسته تلخ بازار سرمایه. در این دوران هسته معاملاتی بورس و فرابورس از هم جدا شد تا در صورت بروز مشکل در یکی ، دیگری بتواند به کار خود ادامه دهد مانند رخدادی که در روز گذشته اتفاق افتاد و معاملات فرابورس با اختلال روبرو بود و معاملات بورس در حال اجرا، اختلالی که داد سهامداران را بالا برد و منجر به افزایش فروش در بازار شد.البته مدیران خم به ابروی خود نیاوردند تا حداقل شفاف سازی در این خصوص داشته باشد و تنها مدیر فرابورس اقدام به عذرخواهی کرد.

سال 95 همه در صحنه بودند ، اما اکنون چه؟

پس از مشکلات موجود در هسته بورس مدیران تصمیم گرفتند تا این سامانه در سال 95 و با بهبود شرایط تحریمی ، آپدیت جدید و عملیاتی شود، اگر به آن دوران سری بزنیم مدیران یکی پس از دیگری از فتح الفتوحی که انجام داده بودند مدح ها سراییدند و از رفع کامل مشکلات و روان شدن سیستم ها و حل تمام مشکل ها سخن به میان آوردند اما روز گذشته همه ساکت بودند.

در زیر گزیده ای از گفت وگو های مدیران در آن زمان را می بینیم.

دیگر شاهد مشکلات فنی در زمان معاملات نخواهیم بود...

«علی صحرایی معاون وقت بازار بورس اوراق بهادار تهران از بازگشت دوباره شرکت فناوری اطلاعات فرانسوی Atos به ایران خبر داد و گفت: از این پس با به روز رسانی ماژول‌های هسته معاملات همه ایرادهای فنی این سامانه برطرف و به این ترتیب بازار سهام با مشکلات فنی در زمان انجام معاملات رسمی بازار مواجه نخواهد بود.»

«صحرایی افزود: با توجه به انعقاد قرارداد اتوس با شرکت بورس اوراق بهادار تهران و شرکت فرابورس ایران همه ماژول های هسته معاملات این دو بازار که از سال 2006 تاکنون به دلایلی همچون تحریم‌ها به روز رسانی نشده بود، بر اساس جدیدترین نسخه سال 2015 این شرکت به روز رسانی خواهد شد.»

دانش فنی سامانه معاملاتی را به داخل منتقل کردیم ...

«امیر هامونی مدیر عامل فرابورس هم در آن زمان گفته بود : انتقال دانش و فناوری در قرار داد به روز رسانی سامانه معاملاتی بورس ایران توسط شرکت فرانسوی اتوس یکی از مهمترین ویژگی های آن است.»

«وی همچنین گفته بود: فاصله حدود 2 ساله برای راه اندازی این سیستم به حدود 6 تا 8 ماه کاهش پیدا کرده، این نیز از دیگر ویژگی های بسیار مثبت قرارداد با شرکت آتوس فرانسه است. به نحوی که تا اواخر امسال نسخه آزمایشی سامانه معاملاتی بورس راه اندازی می شود و نهایتا تا آخر بهار آینده جایگزین نسخه قبلی می شود.»

«اتوس» متعهد شده تا سه سال از سیستم جدید پشتیبانی کند...

«حسن قالیباف اصل مدیرعامل وقت بورس تهران هم در آن زمان به پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا) گفته بود: از آنجا که بازار سرمایه ما با شرکت فرانسوی اتوس تجربه قبلی در نصب سامانه معاملاتی بورس ایران را داشت و زمان بسیار زیادی صرف بررسی ها و نصب سامانه اولیه شده بود، در سیستم جدید این بروزرسانی با سرعت بسیار بالا انجام می شود که رکوردی تازه به حساب می آید.»

«مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران همچنین از پشتیبانی سه ساله شرکت فرانسوی اتوس از سامانه معاملاتی بورس ایران خبر داده و گفته بود: بعد از آن که آتوس سیستم قبلی را نصب کرده بود، بحث تحریم ها مطرح شد و نتوانست در مراحل بعدی این سیستم را پشتیبانی کند ولی در قرارداد جدید متعهد شده است که سه سال از سیستم پشتیبانی کند و در جاهایی که مشکلی وجود داشته باشد آن را برطرف کند.»

«به گفته مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران، در سیستم جدید، باگ ها و نقص های نرم افزاری سیستم قبلیکاملا برطرف شده است و سرعت آن بسیار ارتقا یافته است.»

«وی همچنین اظهار داشت: این پروژه، پایداری سامانه معاملات را به دنبال خواهد داشت و داد و ستدها در بورس را تسهیل و تسریع می کند.»

«قالیباف اصل اطمینان داد: سیستم جدید، به ویژه در معاملات آنلاین که سفارش های زیادی در شروع معاملات اتفاق می افتد، مشکلات قبلی را برطرف خواهد کرد.»

در آخرین جستجوی بورس24 برای یافتن مدیران فناوری سازمان بورس پس از هماهنگی های بسیار مدیر مربوطه توضیحاتی درباره مشکل هسته داد که بازخوانی آن خالی از لطف نیست.

«باگ هسته معاملات چیزی نیست که مربوط به این ماه، ماه قبل یا امسال باشد،بحثی است که از زمانی که هسته معاملات «اتوس» را داشتیم بوده و از سال 89 هم این باگ وجود داشته است و تلاش سازمان و مدیریت فناوری این بوده که این باگ از زمانی که به وجود می آید رفع شود.

با توجه به بروزرسانی هسته معاملات در ابتدای امر تصور این بود که این باگ رفع شده و در کنار سایر دستاوردهایی که این بروزرسانی داشت مشکل حل شود اما این باگ مرتفع نشده و شرکت مدیریت فناوری و تصمیم گیران مطلع بودند که این باگ وجود دارد اما اتفاقی که افتاده این است که به محض این که این مشکل رخ می دهد سریعتر می توانیم مشکل را رفع کنیم و با لگ زمانی کمتری (5تا20 دقیقه )موضوع مرتفع شود.» این مشکل مسبوق به سابقه است اما هنوز حل نشده است ظاهرا «اتوس» هم در این امر ناتوان بوده است!!!

از طرفی اعلام شده بود که این مشکل به حجم معاملات ارتباطی ندارد و آماری نیز در این خصوص داده شد« یکسری سقف ها و پیک های خاصی را رد کردیم مثلا حداکثر معاملات در روز ما 260 هزار معامله بود و الان 700 هزار معامله در روز را رد کردیم و هسته این کار را انجام می دهد و نشان می دهد که باگ هسته به حجم معاملات مربوط نیست.یا مثلا حداکثر سفارش برای شروع بازار پیک 12 هزار بوده است و الان 70 هزار معامله را ما رد کرده ایم ، یعنی بیش از 5-6 برابر و بعد از بروز رسانی توانستیم پشتیبانی داشته باشیم» البته تمام فعالان بازار شاهد هستند که در زمان عرضه های اولیه سامانه های آن لاین معاملاتی به طور کامل از دسترس خارج می شوند و امکان سفارش گذاری و ثبت با موفقیت سفارش ها وجود ندارد، حال ارائه این آمار چه دردی از بازار دوا کرده است کسی نمی داند. ساده ترین راهکارمی تواند این باشد که از این هسته که هسته در نمی آید ، حداقل زمان عرضه اولیه را به ساعاتی خارج از ساعت معاملات موکول کنند.

هنوز مشخص نیست که چرا این هسته معاملات در هر دوره با مشکلاتی روبرو می شود حتی در این دوران که مدیران اعلام کردند سه سال پشتیبانی شرکت فرانسوی ادامه دار خواهد بود و «اتوس» راهبر اصلی این سیستم هم در کار خود مانده است ، به زعم مدیران مربوطه!

اما دیروز معاملات کل فرابورس به دلیل اختلال در هسته معاملات باطل شد و مدیرعامل فرابورس هم ناچار به عذرخواهی شد ، ولی حکایت هسته خسته و احتمالا دل شکسته معاملات بازار سهام ایران همچنان باقی است و بیستم آذر 97 بدون تردید آخرین روزی نبود که هسته معاملات بازار با اختلال مواجه شده... .هسته ای که از حال و روزش پیداست که خسته شده و دل شکسته... .