چرا مردم به بازار سرمایه اعتماد ندارند؟

بورس24 : طی ماه های گذشته شاهد هجوم نقدینگی به سمت بازار طلا، سکه، ارز و مسکن بودیم. اما تقریبا می توان گفت بازار سرمایه در این میان مغفول ماند. موضوعی که یافتن علت و چرایی آن چندان دور از ذهن نیست. کافی است تا نگاهی به سبک و شیوه پس انداز از دوران کودکی داشته باشیم. کودکان تقریبا از همان زمان پس انداز را از انداختن پول ها و عیدی هایشان به قلک شروع می کنند و پس از مدتی نیز سپرده های قلک تحویل بانکی داده می شود تا هم سودی بلند مدت داشته باشد و هم اینکه در زمان جوانی پول پس انداز شده در بانک به کاری آید. روشی که در جامعه نهادینه شده و تغییر آن کمی دشوار به نظر می رسد. فرهنگ سرمایه گذاری در بورس میان مردم رایج نشده است و در حقیقت این ترس همواره با مردم بوده که چنانچه پس انداز خود را در بورس سرمایه گذاری کنند احتمال ضرر و زیان و یا حتی از بین رفتن پس اندازشان در این بازار بسیار زیاد است. حدود 50 سال از عمر بازار سرمایه در ایران می گذرد اما اغلب خانواده ها با ساز وکار آن آشنایی ندارند.

آنچه که باید مورد توجه ارکان بازار سرمایه قرار گیرد، فرهنگ سازی داد و ستد بر اساس تحلیل تخصصی است و این امر با تکیه بر رسانه های جمعی محقق خواهد شد. نقش رسانه ها در توسعه اقتصادی می تواند تحلیل مخاطبان را ارتقا دهد. اگر پایه داد و ستد در بازار سرمایه براساس تحلیل های عقلانی، علمی و منطقی باشد به طور قطع این بازار برای سرمایه گذاران سودآور خواهد بود. افت و خیزهای مقطعی بازار سرمایه بر این نگرانی ها دامن می زند اما چنانچه آموزش های مناسب از همان کودکی برنامه ریزی و اجرا شود، می تواند این اطمینان را در سرمایه گذاران ایجاد کند که اگر با منطق و آگاهی کامل سرمایه گذاری کنند سودآوری بالایی خواهند داشت.

باید از سهامداران حمایت لازم صورت گیرد

در همین خصوص یاسر فلاح مدیرعامل شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس در گفت وگو با خبرنگار بورس24 گفت: فرهنگ سازی یک مسئله همه جانبه و کلان است. اینطور نیست که تنها سازمان بورس یا نهادهای مالی بتوانند در مقوله فرهنگ سازی به درستی عمل کرده و آن را اجرا نمایند. فرهنگ سازی برای سرمایه گذاری در بازار سرمایه به عوامل متعددی باز می گردد از جمله مقوله کلان اقتصاد و همچنین نگرش دولت در بحث بازار سرمایه و چگونگی اجرای سیاست های اصل 44.

وی افزود: در حال حاضر تنها کمتر از 25 درصد تولید ناخالص ملی ما به بازار سرمایه و بورس اختصاص پیدا کرده است. در واقع از مجموعه اقتصاد ما یک چهارم اقتصاد در بورس حضور دارد و بازار سرمایه ای است. سه چهارم اقتصاد بورسی نیست. در واقع می توان گفت سه چهارم بنگاه های اقتصادی در بورس حضور ندارند. بنابر این ما باید تلاش کنیم در ابتدا عمق بازار سرمایه در اقتصاد بیشتر شود. این مهم نیز باز می گردد به دولت، سیاست های دولت و سیاست هایی که در اقتصاد کلان ما در حال پیگیری است و اجرا می شود.

فلاح تصریح کرد: بنابر این ما در مجموعه بازار سرمایه نمی توانیم مردم را بی مهابا به سمت بورس و بازار سرمایه سوق بدهیم و تبلیغاتی کنیم که بعد متاسفانه می بینیم که در بعضی از سیاست گذاری ها به گونه ای این سیاست گذاری ها انجام می شود که سهامدار مورد بی توجهی قرار می گیرد. ما نمی توانیم به مردم بگوییم به سمت بازار سرمایه بیایید در حالی که می بینیم سیاست گذاری به گونه ای انجام می شود که سهامدار در این میان ضرر می بیند. در حالی که سهامدار ما که خیلی شکیبا ومظلوم هم هست در اثر یکسری تصمیمات و سیاست گذاری ها متضرر می شود اما سپرده گذار هیچ زیانی را متقبل نشده و سودهای خوبی را دریافت می کند.

وی بیان داشت: بنابر این ما باید اتفاقا بیشتر از هر زمانی از سهامدار حمایت کنیم. سهامداری که آمده از تولید و اقتصاد حمایت کند و چرخ تولید را بچرخاند نباید له شود و زیان ببیند. هم اکنون در برخی قیمت گذاری ها هم ما شاهد این موضوع هستیم. یعنی قیمت گذاری ها خوب انجام نشده، ابهامات زیادی در قیمت گذاری محصولات وجود دارد در بسیاری ازبنگاه ها این مسئله دیده می شود و فرقی ندارد. در صنایعی که در بورس هستند ابهام درقیمت گذاری وجود دارد این ابهام در قیمت گذاری باعث می شود سهامدار ضرر کرده و آسیب ببیند. در چنین شرایطی چگونه می توانیم مردم را تشویق کنیم تا وارد بازار سرمایه شوند و از طرفی صدمه ببینند. این واقعا شایسته بازار سرمایه کشور نیست و صلاح نیست که این اتفاق رخ دهد.

مدیرعامل شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس گفت: اما به هر حال ما به این موضوع معتقد هستیم که سواد مالی در کشور بالا نیست. اگر سواد مالی بالا بود، هیچ وقت این تلاطم های اقتصادی را اینگونه شاهد نبودیم که رخ دهد اما در حال حاضر شاهدیم که این تلاطم های اقتصادی به وجود می آید. با همه این ها نسبت به گذشته شناخت مردم به بازار سرمایه بیشتر شده اما همچنان پایین است. مردم همچنان نسبت به بازار سرمایه آن آسودگی خاطر را ندارند. در واقع احساس می کنند که چنانچه وارد بازار سرمایه و بورس شوند دچار زیان می شوند. در حقیقت مردم به دنبال یک سرمایه گذاری مطمئن هستند. بنابر این ما باید تلاش کنیم که عمق بازار سرمایه در اقتصاد کشور بیشتر شده و بنگاه های بیشتری وارد بورس شوند. همچنین حمایت های لازم از سهامداران خرد انجام شود. دولت ها و آن بخش های اقتصادی باید از سهام دار به عنوان کسی که آمده به اقتصاد کشور کمک کند حمایت کنند و هم اینکه تصمیمات و سیاست گذاری ها به گونه ای تبیین و تدوین شود که جانب سهامدار نیز دیده شود.

یاسر فلاح افزود: همان گونه که جانب سپرده گذار یا جانب بخش مصرف کننده دیده می شود و تلاش می کنند که مصرف کننده هم منتفع باشد، سهامدار نیز باید دیده شود. فرهنگ سازی زمانی می تواند موفقیت آمیز باشد که سهامدار مورد انتفاع قرار گیرد. البته ما در حال حاضر از مردم و سرمایه گذارانی که غیر حرفه ای هستند و ممکن است ابزارهای متعدد مالی در بازار سرمایه را نشناخته و صرفا سهام را بشناسند از آن ها خواهش می کنیم که ورود غیر مستقیم به بازار سرمایه داشته باشند. غیر حرفه ای ها باید ورود غیر مستقیم داشته باشند و از ابزارهای صندوق های سرمایه گذاری استفاده کنند. صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت و صندوق های سرمایه گذاری مشترک ابزارهایی هستند که می توانند به مردم کمک کنند تا مردم از یک سود خوب منتفع شوند، این در حال حاضر روشی است که ما می توانیم به غیرحرفه ای ها پیشنهاد دهیم.

نهادهای دولتی باید ورود پیدا کنند

تبلیغ و ترویج سرمایه گذاری در رسانه های دیداری ونوشتاری قطعا می تواند گام موثر و رو به جلویی برای شناساندن هر چه بهتر این بازار برای مردم باشد. انتشارات بورس از سال 1390 افتتاح شده و قبل از آن نیز کتاب هایی با موضوعیت بورس توسط شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس منتشر می شده است. برای اطلاع از عملکرد این ناشر سری به انتشارات بازار سرمایه واقع در خیابان ملاصدرا و جنب ساختمان بورس و اوراق بهادار زدیم. یکی از مسئولان بخش انتشارات بورس در خصوص عملکرد چند ساله این انتشارات گفت: از سال 90 که افتتاح شده است تا هم اکنون حدود 150 عنوان کتاب به چاپ رسیده است. معمولا تیراژ کتاب ها 1000 است و مخاطبان ما نیز کسانی هستند که می خواهند به صورت علمی با ساز و کارهای بازار سرمایه آشنا شوند.

وی در خصوص اقدامات موثری که می توان درخصوص فرهنگ سازی در این حوزه انجام داد گفت: بهتر است نهادهای دولتی مانند آموزش و پرورش اقداماتی انجام دهند. به طور مثال اگر معلم ها را با بازار سرمایه آشنا کنیم و آن ها در این بازار سرمایه گذاری موفقی داشته باشند قطعا می توانند در شناساندن بورس به دانش آموزان و خانواده هایشان بسیار تاثیرگذار باشند. البته کتاب هایی را به صورت رایگان در اختیار برخی اداره ها ونهادها قرار می دهیم اما کافی نیست.

وی افزود: چند سالی می شود که رشته تحصیلی بورس در هنرستان ها و دانشگاه ها گنجانده شده است که روند رو به جلویی است. کتاب های حوزه بورس هم با توجه به وضعیت این روزهای بازار کتاب از قیمت های مناسبی برخوردار است. میانگین قیمت ها 15 تا 40 هزار تومان است که البته بیشتر کتاب های چند جلدی حدود 40 تا 60 هزار تومان قیمت دارند. از سویی حدود 2 سال است که کتاب های مختص کودکان برای آشنایی هر چه بیشتر با بورس منتشر کرده ایم که تحت عنوان مجموعه کندو شناخته می شوند. البته هفته نامه هایی نیز برایشان در نظر گرفته ایم که به صورت سرگرمی کودکان را بامفاهیم بورسی آشنا می کند که البته این هفته نامه ها به صورت رایگان در اختیار مدارس قرارمی گیرد.

از مجموعه کتاب های جالب این انتشارات می توان به کتاب تاریخ بازار سرمایه ایران اشاره کرد که به بررسی بورس وروند رشد آن از سال های 1315 تا 1367 می پردازد. مولف این کتاب شهلا کشاورز نژاد و علی سعیدی است و قیمت روی جلد آن نیز 120 هزار تومان عنوان شده است.

از دیگر کتاب های ترجمه شده این انتشارات نیز می توان به کتاب تحلیل تکنیکال دربازار سرمایه اشاره کرد که مولف آن جان. ج. مورفی است و توسط کامیارفرهانی فرد و رضا قاسمیان لنگرودی ترجمه شده و قیمت این کتاب نیز روی جلد 48 هزار تومان عنوان شده است.

ساختار اقتصاد ما بانک محور است

یکی از منتقدان نبود فرهنگ سازی مناسب برای هدایت نقدینگی ها به سمت بازار سرمایه سعید اسلامی بیدگلی است. وی در گفت وگو با خبرنگار بورس24 گفت: بخش عمده عدم تحقق این مهم بازمی گردد به ساختار اقتصادی ما که در حقیقت بانک محور است. از سویی نیز به اقتصاد کلان ما مربوط می شود، چرا که هر از گاهی اقتصاد کشور دچارنوسان شدیدی می شود و مردم ترجیح می دهند در بازارهایی سرمایه گذاری کنند که با توجه به این نوسانات سرمایه آن ها از ضرر و زیان کمتری بهره مند شود.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: زمانی که جهش ناگهانی در بخش بازار مسکن و ارز داریم مردم تصمیم می گیرند با سرمایه گذاری در این بخش هم از سود بیشتری برخوردار شوند و هم سرمایه آن ها مصون بماند. از سوی دیگر با توجه به پیچیده بودن بازارسرمایه از لحاظ قیمت گذاری و به طور کلی ساختار آن اطمینان لازم برای سرمایه گذاری در بورس وجود ندارد. همچنین عدم توسعه بازار سرمایه در این سال ها مزید بر علت شده است تا شاهد باشیم نقدینگی کمی وارد بازار سرمایه شود. این سه عامل در حقیقت عمده ترین عواملی محسوب می شوند که در خصوص عدم میل مردم به سهامداری نقش به سزایی دارند.