بفرمائید سکه بورسی!

بورس24 : چند هفته ای است که مسئولان بانک مرکزی از تبدیل سکه های پیش فروش شده در سررسید های سه ماهه ، 6 ماهه ، 9 ماهه ، 12 ماهه و دو ساله به اوراق صحبت می کنند.اما ماجرا چیست؟آیا تحویل فیزیکی این سکه ها منتفی شده؟

ظاهرا داستان از این قرار است که اوراق «سکه های پیش فروش شده» به دلیل امکان ایجاد فروش سکه ها قبل از سررسید و تحویل فیزیکی منتشر می شود و تحویل فیزیکی آن منتفی نیست.یعنی اگر شما در فروردین 97 برای دوره 6 ماهه سکه ثبت نام کرده باشید ، برای رسیدن به سکه خود باید تا مهر 97 صبر کنید و شاید تا آن موقع سکه نوسان های منفی و مثبتی داشته باشد ، حال شما می توانید با استفاده از این اوراق از طریق بورس کالا سکه های تحویل مهر خود را بفروشید آن هم با قیمت های نزدیک به بازار!

این طرح به طور کلی طرح مناسبی ارزیابی شده و تا حد زیادی می تواند از التهاب بازار سکه دست کم برای مدتی کوتاه بکاهد ، البته متغیرهایی همچون قیمت ، بازارگردانی و شرط تحویل فیزیکی به خریدار اوراق جزو علامت سوال هایی است که باید منتظر شفاف شدن آن ها بود.تا این لحظه هنوز مجوز انتشار این اوراق صادر نشده ، لکن نماد این اوراق تحت عنوان «عسکه» در تابلوی معاملات بورس کالا ایجاد شده و احتمالا در همین روزها شاهد رونمایی از این ابزار مالی جدید خواهیم بود.

حال سایت بورس کالای ایران در این زمینه اقدام به شفاف سازی و ارائه جزئیات نموده است...

فرق اوراق و سکه فیزیکی؟ مسئله این است!

در ابتدا باید بدانیم چه فرقی بین اوراق سلف استاندارد با سکه های پیش فروش شده وجود دارد؟ بر اساس قوانین و دستورالعمل های بورس کالای ایران اوراق سلف استاندارد سکه همان سکه های پیش فروش شده توسط بانک ملی هستند که در بورس پذیرش شده و تا سررسید قابل معامله هستند.

حال اگر فردی بخواهد قبل از موعد تحویل نسبت به فروش گواهی پیش فروش خود یعنی گواهی سلف استاندارد سکه فعلی و همچنین نسبت به دریافت اصل و سود پیش خرید اقدام کند لازم است تا اوراق پیش فروش را به سلف استاندارد سکه تبدیل نماید. اما پیش فروش سکه در خارج از بورس و توسط بانک ملی صورت گرفته و فاقد امکان معامله و انتقال به غیر هستند.

بنابراین به طور خلاصه می توان گفت که در واقع اوراق سلف استاندارد سکه همان سکه های پیش فروش شده همراه با امکان معاملات ثانویه و انتقال به غیر هستند اما از نظر کارکردی تفاوتی با هم ندارند.

پرسش مهم دیگری که شاید در ذهن پیش خرید کنندگان سکه به وجود آید این است که آیا تبدیل شدن گواهی پیش فروش سکه به سلف استاندارد سکه مشکلی در زمینه تحویل سکه های تحویلی ایجاد می کند یا خیر؟ پاسخ بورس کالا به این پرسش ایگونه است که تنها تفاوت گواهی های پیش فروش با اوراق سلف استاندارد این است که گواهی های پیش فروش قابل معامله نیستند اما اوراق سلف استاندارد قابل معامله هستند.

بنابراین دارندگان سلف استاندارد می توانند همان سکه های خود را از همان شعبی که پیش خرید کرده اند در همان زمان موعد تحویلی (به احتمال فراوان زودتر از موعد تعیین شده) تحویل بگیرند. مقرر است دارندگان اوراق سلف استاندارد بتوانند سکه های خود را در روز اول یا شانزدهم هر ماه دریافت کنند. کسانی که در نیمه اول هر ماه موعد تحویل آنان است روز اول و کسانی که نیمه دوم باید سکه های خود را تحویل بگیرند روز شانزدهم می توانند سکه ها را تحویل بگیرند. البته این امتیاز برای کسانی است که اوراق آنان تبدیل به اوراق سلف استاندارد در بورس می شود.

اما چگونه می توان نسبت به فروش گواهی های پیش فروش سکه اقدام کرد؟ کلیه افرادی که در طرح‌های پیش‌فروش سکه که توسط بانک ملی انجام شد، اقدام به پیش خرید کرده‌اند می توانند در صورت داشتن کد بورسی (کد سهام) به فروش گواهی های خود اقدام نمایند و وجه آن را ظرف مدت یک روز کاری در حسابی که به کارگزاری (از جمله شعب منتخب بانک ملی) اعلام می کنند دریافت دارند.

همچنین بانک مرکزی می تواند در صورت وجود ظرفیت تحویل سکه در هر کدام از سررسیدها، نسبت به فروش اوراق سلف که به منزله همان پیش فروش سکه در شکل جدید است اقدام نماید.

حال این پرسش مطرح می شود که افرادی که علاقمند به تبدیل گواهی های پیش فروش سکه به اوراق سلف استاندارد هستند چه اقداماتی را باید انجام دهند؟ کلیه افراد حقیقی و حقوقی می‌توانند با دارا بودن کد سهامداری و از طریق کارگزار خود یا درگاه معاملات برخط، اقدام به خرید این اوراق نمایند. اما اگر فردی کد سهامداری نداشته باشد می تواند با مراجعه به یک شرکت کارگزاری فعال در بورس کالای ایران اقدام به اخذ کد نمایند.

آیا می توان قبل از سررسید سکه ها را فروخت؟

پرسش مهم بعدی این است که آیا می توان قبل از سررسید سکه ها را فروخت؟ پاسخ بورس کالای ایران به این پرسش مثبت است. بر اساس توضیحات بورس کالای ایران ویژگی و امتیاز مهم تبدیل اوراق پیش فروش به اوراق سلف استاندارد همین امکان فروش قبل از سررسید است. همچنین کسانی که اقدام به خرید اوراق سلف استاندارد از پیش خریداران می نمایند نیز می‌توانند در ساعات معاملاتی اقدام به فروش اوراق نمایند.

نکته قابل توجه این است که اوراق سلف استاندارد امکان خرید و فروش چند باره را نیز دارند و از این نظر محدودیتی وجود ندارد. البته سکه ها در موعد تحویل به کسی تحویل می شود که دارند اوراق است. یعنی سکه ها به آخرین خریدار که اوراق در سررسید به نام وی باشد تحویل خواهد شد و وی می تواند به تعداد درج شده در اوراق سلف استاندارد خود نسبت به تحویل گرفتن سکه اقدام نماید. البته تحویل سکه در قالب اوراق گواهی سپرده سکه (تحویل یک روزه) است که در ادامه توضیح داده خواهد شد.

اما کسانی که نسبت به خرید و فروش اورق سلف خود اقدام ننمایند سکه های خود را از همان شعبه ای که در آن برای پیش خرید ثبت نام کرده اند تحویل می گیرند. تحویل سکه ها حداکثر در سررسید اعلام شده قبلی و در مواردی زودتر انجام خواهد شد.

اوراق سلف؟؟

اوراق سلف استاندارد در سررسید تبدیل به اوراقی به نام «گواهی سپرده سکه» خواهد شد. این اوراق همان کارکرد قبض انبار را دارد. دارنده اوراق گواهی سپرده سکه در صورت درخواست، می تواند در فردای روز درخواست، سکه خود را از انبار پذیرش شده در بورس تحویل بگیرد. کسانی که نسبت به خرید و فروش اوراق سلف اقدام ننموده اند لازم نیست اقدام خاصی برای تحویل در سررسید انجام دهند اما کسانی که نسبت به معامله اوراق اقدام نموده اند لازم است یک روز قبل از موعد تحویل از طریق کارگزاری خود درخواست تحویل را به انبار پذیرش شده بورس (خزانه بانک مرکزی با عاملیت خزانه و برخی شعب بانک ملی) اعلام نمایند تا تحویل سکه ها ظرف مدت یک روز کاری (برای مراکز استان و شهرستانها حداکثر تا سه روز کاری) انجام شود.

بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط بورس کالای ایران این اوراق روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت 8:30 الی 15:30 معامله می شوند .این اوراق در مجموع در 22 سررسید (معادل 22 نماد معاملاتی) که با عنوان "عسکه" شروع می‌شود، منتشر شده است. مشتریان می‌توانند نمادهای معاملاتی مربوطه از طریق سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (https://www.tsetmc.com ) در بخش بورس کالا، قسمت سلف استاندارد مشاهده نمایند.

برخط بخرید!

اگر مشتری به درگاه معاملات برخط دسترسی داشته باشد می‌تواند به صورت آنلاین اقدام به معامله نمایند. در صورت نداشتن دسترسی برخط، فرد می تواند با مراجعه به یک شرکت کارگزاری درخواست دسترسی برخط نماید.

سررسیدهای نمادهای معاملاتی در اطلاعیه عرضه این اوراق به صورت دقیق ذکر شده است. سررسیدهای این اوراق از تیر ماه سال 97 تا اردیبهشت ماه سال 99 را شامل می‌شود. اطلاعیه عرضه این اوراق در سایت بورس کالای ایران هم در قسمت «اطلاعات مشتقه» در سمت راست بالای صفحه و هم در منوی بازارها، زیرمنوی بازار مالی، تحت عنوان اوراق سلف استاندارد، در قسمت اوراق سلف موازی استاندارد سکه بهار آزادی قابل مشاهده است.

اما قیمت اوراق سلف استاندارد سکه چگونه تعیین می شود؟ قیمت بر مبنای عرضه و تقاضا و در هر لحظه از بازار از ساعت 9 تا 15:30 براساس معامله انجام شده، تعیین خواهد شد. از ساعت 8:30 تا 9 دوره پیش گشایش است که در این ساعت صرفا مظنه یابی و ورود سفارش ها انجام شده و معامله ای انجام نمی شود اما از ساعت 9 تا 15:30، هر فردی می تواند با نگاه به تابلوی معاملات نسبت به ورود به قیمت مد نظر خوداقدام نماید. در صورت قبول قیمت ورودی از سوی فرد دیگر، معامله انجام می شود. این نوع معامله به اصطلاح «حراج پیوسته» نام دارد و در طول هر روز معاملاتی قیمت های مختلفی بسته به عرضه و تقاضای بازار ثبت خواهد شد.

منظور از قیمت پایه، قیمت اعلام شده در هر یک از طرح‌های پیش فروش سکه توسط بانک ملی می‌باشد. این قیمت ارتباطی با قیمت کشف شده در روزهای معاملاتی در هر نمادهای معاملاتی ندارد. لازم به ذکر است این قیمت صرفاً مبنای اعلامی دارد و کاربردی ندارد و صرفاً قیمت های معامله شده در تابلوی معاملات مبنای خرید و فروش است و در صورت عدم معامله اوراق توسط پیش خریدار، سکه وی در سررسید به وی تحویل خواهد شد و این قیمت نقش خاصی در این فرآیند ندارد.

آیا افرادی که اوراق گواهی پیش فروش سکه را به اوراق سلف استاندارد سکه تبدیل می کنند باید هزینه ای بابت این تغییر پرداخت کنند؟ بر مبنای اطلاعات منتشر شده توسط بورس کالای ایران تبدیل گواهی های پیش فروش به اوراق سلف هیچ هزینه ای در بر ندارد. افزون بر این که اگر افراد نسبت به معامله این اوراق در بورس اقدام ننموده و قصد داشته باشند که در سررسید نسبت به تحویل گرفتن سکه خود اقدام نمایند، در این حالت نیز لازم نیست مبلغی بابت این موضوع بپردازید.

هر قرارداد چند سکه است؟

پرسش مهم بعدی این است که هر یک قرارداد اوراق سلف سکه شامل چند عدد سکه است؟بورس کالای ایران می گوید به دلیل برخی محدودیت های نرم افزاری، هر قرارداد سلف استاندارد سکه معادل یک دهم سکه می‌باشد. یعنی برای خرید یک سکه باید 10 قرارداد معامله شود. از آنجا که حداقل معامله 10 قرارداد معادل یک سکه بهار آزادی است در فرآیند معامله و تحویل سکه ها تغییر و یا ملاحظه خاصی وجود ندارد.

علاقمندان به تبدیل اوراق گواهی سکه به اوراق سلف استاندارد سکه می توانند اطلاعات مربوط به سکه های پیش فروش شده را در سایت بورس کالای ایران ملاحظه نمایند: https://ime.co.ir/sekke