توسعه بازار بدهی سرعت گرفت

به گزارش بورس24 ؛ غلامرضا ابوترابی با بیان اینکه مهمترین گام پس از طراحی و پیاده سازی موفق هر ابزار مالی، فرهنگ سازی و آشنا کردن سرمایه گذاران و آحاد جامعه نسبت به ابزارهای مالی جدید و کارکرد آن است که به نوعی بازاریابی ابزارهای مالی محسوب می شود، گفت: یکی از اوراق بهاداری که در بازار مالی اسلامی پیشنهاد شده، اوراق بهادار منفعت است که می تواند با استفاده از قراردادهای مجاز شرعی، طراحی و در توسعه بخش خدمات و توسعه کمی و کیفی بازار سرمایه اسلامی کمک کند.

وی در خصوص ماهیت اوراق منفعت و کاربردهای آن در بازار سرمایه افزود: یکی از ابزارهای تامین مالی قابل استفاده در بازار سرمایه، اوراق بهادار منفعت است که به توسعه بخش خدمات و توسعه کمی و کیفی بازار سرمایه اسلامی کمک می کند.

ابوترابی افزود: این اوراق از نوع ابزارهای انتفاعی با سود معین است. در حقیقت، ورق منفعت سند مالی بهاداری است که بیانگر مالکیت دارنده آن بر مقدار معین خدمات یا منافع آینده از یک دارایی بادوام است که در ازای پرداخت مبلغ معینی به وی منتقل شده است؛ مانند گواهی حق اقامت در هتل معین برای روز معین، حق استفاده از خدمات آموزشی دانشگاه برای ترم یا سال معین، حق استفاده از یک ساعت پرواز برای مقصد معین و حق استفاده از خدمات حج یا عمره برای سال معین.

مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه خاطرنشان کرد: خریداران با خرید اوراق منفعت، به نهاد واسط وکالت بلاعزل می دهند تا نسبت به عقد قرارداد اجاره یا اجاره آتی با بانی جهت استفاده از منافع دارایی های موضوع قرارداد و نیز انعقاد حق العمل کاری با بانی جهت انجام عملیات اجرایی بهره برداری از دارایی و ارائه هرگونه خدمات تکمیلی متناسب با موضوع اجاره اقدام کند.

وی اظهار داشت: خرید اوراق منفعت در بازار اولیه یا ثانویه به منزله قبول وکالت نهاد واسط بوده و وکالت نهاد واسط تا سررسید و تسویه نهایی اوراق، معتبر و غیرقابل عزل است. ابوترابی ادامه داد: اوراق بهادار منفعت در دو بخش عمده "واگذاری منافع آینده دارایی های بادوام" و "واگذاری خدمات آینده" می تواند به کار گرفته شود.

وی با بیان اینکه صاحبان دارایی های بادوام گاهی احتیاج به نقدینگی دارند و حاضرند برای تامین آن، بخشی از منافع حاصل از دارایی های بادوام خود را جلوتر واگذار کنند، گفت: در این موارد اگر صاحبان دارایی دنبال استفاده کننده نهایی (کسی که بخواهد در روز معین از منافع دارایی معین استفاده کند) باشند، احتمال موفقیت خیلی پایین و در حد صفر است؛ لذا برای حل این مشکل می توان از اوراق منفعت استفاده کرد.

مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه افزود: به بیان دیگر صاحبان دارایی برای بخشی از منافع دارایی، اوراق منفعت استاندارد شده منتشر می کنند (اوراقی متحدالشکل با ارزش اسمی یکسان که هر یک از آنها حق استفاده از دارایی را برای مدت زمان معینی مشخص می کند)، سپس آنها را در مقابل مبلغ معینی به متقاضیان واگذار می کنند. یعنی دارندگان اوراق می توانند صبر کنند و در زمان معین از آن منافع استفاده کنند کما اینکه می توانند قبل از فرارسیدن مدت به دیگران واگذار کنند.

ابوترابی با اشاره به واگذاری خدمات آینده به عنوان کاربرد دوم اوراق منفعت نیز گفت: همانند صاحبان دارایی های بادوام، شرکت ها و موسسه های خدماتی هم گاهی برای تامین سرمایه در گردش یا توسعه فعالیت های اقتصادی، به منابع مالی نیاز پیدا می کنند و حاضرند بخشی از خدمات آینده خود را جلوتر واگذار کنند.

وی افزود: در این مورد نیز اگر شرکت های خدماتی به دنبال مشتری نهایی (استفاده کننده واقعی از خدمات) باشند، احتمال موفقیت در سطح پایین و نزدیک به صفر است؛ در حالی که استفاده از اوراق بهادار منفعت می تواند این مشکل را به آسانی حل کند.

ابوترابی درخصوص سازوکار اوراق منفعت به عنوان یکی از پرکاربردترین روش های تامین مالی از جمله در خریداری امتیاز بهره برداری از بزرگراه یا صندلی های هواپیما یا سوئیت های یک هتل برای یک دوره زمانی مشخص گفت: برای مثال، صاحب هتلی می خواهد حق استفاده از صد اتاق معین خود را از ابتدای سال معین تا هزار روز واگذار کند، برای این منظور تعداد صد هزار ورق بهادار که هریک بیانگر حق استفاده از اطاق خاص در تاریخ خاص است منتشر می کند.

وی افزود: سپس آنها را بر اساس ارزش فعلی منافع آینده به متقاضیان واگذار می کند. دارندگان اوراق، یا خودشان در زمان معین از آن اطاق ها استفاده می کنند یا تا آن زمان به اشخاص دیگر واگذار می کنند تا آنان از منافع مذکور استفاده کنند.

به گفته ابوترابی، واگذاری منافع آینده دارایی های بادوام از طریق اوراق منفعت، می تواند منافع ساعتی، روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه دارایی های با بازده مشخص چون منازل، ساختمان های تجاری و مسکونی، ورزشگاه ها، نمایشگاه ها، پارک ها، بزرگراه ها، اراضی زراعی، باغ ها، ویلاها را شامل شود.

وی در خصوص رویه اجرایی اوراق منفعت هم گفت: بانی (موسسه خدماتی)، طرح واگذاری منافع دارایی های بادوام یا محصولات خدماتی خود را شناسایی کرده و با مراجعه به امین (شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه) شرکت واسط مالی را تشکیل می دهد. سپس بانی (موسسه خدماتی)، طی قراردادی منافع دارایی های بادوام یا محصولات خدماتی خود را برای مدت زمان معینی به نهاد واسط مالی واگذار می کند.

مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه افزود: نهاد واسط مالی(ناشر)، بعد از کسب مجوزهای لازم از سازمان بورس و اوراق بهادار، به انتشار اوراق منفعت اقدام کرده، منافع و خدمات خریداری شده را به مردم (سرمایه گذاران مالی) واگذار کرده و وجوه سرمایه گذاران مالی را جمع آوری می کند. در آخر هم ناشر با استفاده از وجوه جمع آوری شده از واگذاری اوراق منفعت، بدهی خود به بانی از بابت خرید منافع و خدمات را می پردازد.

ابوترابی درپاسخ به این سوال که اوراق منفعت بیشتر برای چه صنایع و شرکت هایی مفید خواهد بود، گفت: شرکت های مختلف خدماتی همچون شرکت های سیاحتی، شرکت های حمل مسافر و بار اعم از زمینی، هوایی و دریایی، هتل ها، دانشگاه های دولتی، خصوصی، آموزشگاه ها، بیمارستان های تخصصی، رستوران ها و سالن های پذیرایی، می توانند از طریق انتشار اوراق منفعت، خدمات آینده خود را واگذار کنند.

ابوترابی خاطرنشان کرد: می توان گفت شرکت هایی که دارایی فیزیکی کمتری دارند و شرایط تامین مالی بر مبنای این نوع دارایی ها را بر اساس انواع اوراق قبلی طراحی شده (اجاره، مرابحه و...) ندارند و در عوض بواسطه نوع عملیات خود دارای مطالبات بلندمدت یا منافع بلندمدت هستند می توانند از اوراق منفعت برای تامین مالی استفاده کنند.

وی ادامه داد: به عنوان مثال پیمانکار ساخت یک بزرگراه بر اساس قرارداد تا چند سال مالک عواید بزرگراهی است که آن را تکمیل کرده و می تواند برای مدت مشخص از عوارض دریافت شده بهره برداری کند. پیمانکار به پشتوانه منافع آتی و حقوق عوارضی که در آینده دریافت خواهد کرد، می تواند برای تامین مالی پروژه اوراق منفعت منتشر کند.

ابوترابی با اشاره به نمونه هایی از اوراق منفععت از جمله اوراق خدمات پستی، اوراق الکتریسیته، اوراق پروازی و اوراق آموزش گفت: مثلا اوراق تلفن ممکن است در بردارنده ۱۰۰۰ واحد خدمات تلفن باشد. یعنی واحد خدمت تلفن ممکن است این چنین تعریف شود: ۱۰۰ مکالمه محلی یا معادل آن به تناسب مسافت راه یا مکالمات بین المللی. این اوراق می تواند توسط شرکت تلفن به منظور تامین مالی بانی یا سرمایه در گردش طراحی شود.

وی همچنین با اشاره به چالش های تامین مالی در صنعت هایی مانند لیزینگ و ظرفیت تامین مالی از طریق اوراق منفعت اظهارداشت: توسعه فعالیت های لیزینگ مستلزم تامین منابع مالی مناسب جهت تامین دارایی های مورد اجاره است.

ابوترابی با بیان اینکه شرکت های لیزینگ، دسترسی نامحدود به منابع مالی ندارند، گفت: ارائه روش های جدید تامین مالی برای خروج از این بن بست منجر به فرصت های جدیدی برای این صنعت خواهد شد و شرکت های لیزینگ از جمله شرکت هایی هستند که دارایی فیزیکی محدودی دارند. در عوض این شرکت ها به واسطه نوع عملیات خود دارای مطالبات بلندمدت یا منافع بلند مدت هستند و می توانند از اوراق منفعت و خرید دین برای تامین مالی استفاده کنند.

وی همچنین با اشاره به اینکه در حال حاضر دستورالعمل تامین مالی از طریق اوراق منفعت فراهم شده است، اظهار داشت: مدل دستورالعمل جدید تامین مالی از طریق اوراق منفعت، بر مبنای عوایدی است که از یک دارایی و یا خدمات حاصل می شود.

ابوترابی درخصوص راه های توسعه اوراق منفعت در بازار سرمایه و اینکه بازاریابی ابزارهای مالی جدید در بازار سرمایه از جمله اوراق منفعت در چه وضعیتی است، گفت: مهمترین گام پس از طراحی و پیاده سازی موفق هر ابزار مالی، فرهنگ سازی و آشنا کردن سرمایه گذاران و آحاد جامعه نسبت به ابزارهای مالی جدید و کارکرد آن است که به نوعی بازاریابی ابزارهای مالی محسوب می شود.

وی افزود: در صورتی که ابزار مالی طراحی شده متناسب با نیازهای طبیعی سرمایه گذاران و بازارهای مالی باشد، این امر خود سبب استقبال روزافزون سرمایه گذاران خواهد شد. فرهنگ سازی و اطلاع رسانی نقش مهمی در موفقیت یک ابزار در بازارهای مالی ایفا می کند.

مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه اظهار داشت: خوشبختانه در حال حاضر، شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس، تدابیر زیادی جهت جذب سرمایه گذاران و افزایش دانش مالی آنها برداشته که تلاش می شود این اقدامات افزایش یابد. علاوه بر این امروزه کلیه شرکت های فعال و مطرح در عرصه تجارت الکترونیک و نیز شرکت های وابسته بازرگانی/ بازاریابی و فروش که دارای جایگاه رسمی و سهم مشخصی از بازار شرکت های بزرگ هستند، می توانند از اوراق منفعت بهره مند شوند.

ابوترابی افزود: همچنین ورود ابزارهایی همچون اوراق رهنی مسکن نشان می‌دهد که بازار بدهی در ایران به سرعت در حال توسعه است. در عین حال گرایش بخش دولتی به سمت بازار سرمایه و تامین مالی از طریق اوراق بهادار، امیدواری را برای توسعه بازار سرمایه افزایش داده است.

منبع: سنا