هر چند عدم پذیرش سخاب در بورس جهت تامین منافع ذینفعان فعلی بازار سهام و بدهی انجام شده، اما در عمل این اوراق با نرخ‌های بسیار فریبنده، به رقیبی برای ابزارهای رسمی تبدیل شده است.
به گزارش بورس24 ، در چند ماه اخیر دولت اقدام به عرضه نوع جدیدی از اسناد خزانه با عنوان اسناد خزانه بانکی (سخاب) نموده است. اولین عرضه این اوراق در اسفند ماه سال ۹۵ و در حجم محدود اتفاق افتاد و از تیر ماه سال جاری به صورت گسترده از طریق بانک ملی به پیمانکاران طلبکار از دولت واگذار گردید. تاکنون هفت سررسید مختلف از این اوراق به بازار عرضه شده است.
با این حال این اوراق به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارد از جهات مختلفی با اسناد خزانه اسلامی و سایر انواع صکوک که در بازار بورس ارائه می‌شود تفاوت دارد. اولا، این اوراق توسط سازمان بورس پذیرش نشده و به همین دلیل بازار ثانویه غیررسمی و غیرشفافی برای آن تشکیل شده است. در واقع در حال حاضر تبلیغات گسترده‌ای در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در رابطه با معاملات این ابزار انجام می‌شود که عمده آن مرتبط با دلالانی است که قصد کسب سودهای قابل توجه از این بازار غیررسمی را دارند.
ثانیا، بر خلاف اسناد خزانه اسلامی و سایر انواع صکوک که با نرخ‌های رقابتی و شفاف معامله می‌شوند، نرخ‌های سخاب بسیار قابل توجه است. به نحوی که برخی بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر این اوراق با نرخ‌های ۳۲ تا ۳۷ درصدی معامله می‌شوند. پرداخت سودهای غیررقابتی و بسیار بالاتر از سودهای متعارف شبکه بانکی و بازار سرمایه، سبب می‌گردد تا تعادل نرخ در بازارهای مالی کشور با چالش مواجه شود.
در نهایت وضعیت ریسک نکول این اوراق چندان روشن نیست. در واقع، سوال آن است که آیا دولت با این اوراق نیز مشابه سایر اسناد خزانه یا صکوک عرضه شده در فرابورس رفتار می‌کند و تاخیری در پرداخت ندارد و یا اینکه وضعیت این اوراق از این منظر شبیه اوراق مشارکت است؛ که با تجربه نامیمون تاخیرهای زیاد (بعضا ۱۰۰ روزه) در پرداخت مواجه شده است.
نکته مهمی که در آسیب‌شناسی سخاب می‌تواند مورد توجه قرار گیرد آن است که هر چند در ظاهر عدم پذیرش این اوراق در فرابورس در راستای تامین منافع ذینفعان فعلی بازار سهام و بدهی انجام شده، اما در عمل سخاب با نرخ‌های بسیار جذاب و فریبنده به رقیبی برای ابزارهای رسمی تبدیل شده است. در این شرایط منابعی که می‌توانست به صورت شفاف و رسمی در بازار بورس یا فرابورس وارد شود، در فضایی غیرشفاف در بین برخی دلالان تقسیم می‌گردد.
علاوه بر این، توسعه بازار اوراق سخاب با شرایط فعلی سبب می‌گردد که بخش غیررسمی یا اصطلاحا بازار سیاه مالی تقویت شود و این برای کل نظام مالی اقدامی هزینه‌بر محسوب می‌شود. توضیح آنکه یکی از مهمتری ویژگی‌های تعمیق و توسعه موفق بازار بدهی در هر کشوری، مسئله شفافیت است و اگر بازار بدهی بخواهد در فضایی غیرشفاف توسعه پیدا کند، قطعا مشکلات فراوانی برای اقتصاد ایجاد خواهد شد.
در کنار این مسئله، عرضه سخاب به شیوه فعلی باعث می‌شود تا پیمانکاران و طلبکاران از دولت در عمل با چالش مواجه شوند. زیرا مجبور هستند تا اوراق خود را با نرخ‌های بسیار غیرتعادلی و غیررقابتی به فروش رسانده و به نقدینگی دست یابند.
بر اساس آنچه مطرح شد، توصیه می‌شود سیاست‌گذاران بازار سرمایه کشور با در نظر گرفتن تدابیر مناسب از یک طرف اجازه انتشار اوراق جدید با وضعیت مشابه سخاب را ندهند و از طرف دیگر، تلاش کنند تا بازار ثانویه سخاب‌های فعلی را نیز به بازار متشکل و رسمی بدهی بازگردانند. زیرا عرضه سخاب به شیوه فعلی قطعا در میان‌مدت و بلندمدت به تعضیف بازار سرمایه و بازار نوپای بدهی در کشور می‌انجامد.
سیدمجید حسینی؛ صاحب‌نظر پولی و بانکی
منبع: ایبنا
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.