اگر همچنان به خرید پالایشی ها فکر می کنید بخوانید

بورس24 : صنعت پالایشگاه همواره یکی از صنایع پیچیده و پرابهام بوده به طوریکه تحلیل شرکت های این گروه نسبت به بسیاری از شرکت ها متفاوت و دشوارتر است. برای بررسی گروه پالایشی تعدادی از متغیرها را باید مدنظر قرار دهیم. محمود کلانتری کارشناس بازاری است که در سال های اخیر تحقیقات زیادی در زمینه صنعت پالایشگاه انجام داده است. او در گفت و گو با بورس24 مهمترین نکاتی که لازم است سهامداران برای خرید سهام پالایشگاهی بدانند را بیان کرده است:

خوراک

نوع خوراک پالایشگاه ها یکی از مهمترین نکات موثر بر روی وضعیت آن هاست. نفت خام سبک حدود 1.5 تا 2.5 دلار گران تر از نفت خام سنگین است. بنابراین این که پالایشگاه ها چه نوع نفت خامی استفاده کنند در زمره متغیرهای اصلی تحلیل و بررسی این صنعت به شمار می رود.

مثلا پالایش نفت اصفهان نفت خام سبک استفاده می کند اما ماده اولیه پالایش نفت بندرعباس نفت خام فوق سنگین است.

به طور کلی شرکت های پالایشی نفت خام مورد نیاز خود را مستقیما از پالایش و پخش (وزارت نفت) دریافت می کنند و محصولات تولید شده خود را نیز به پالایش و پخش می فروشند و برخی از محصولات ویژه را در بورس کالا عرضه می کنند. این شرکت ها 5 فرآورده اصلی خود را به پالایش و پخش می دهند اما مجازند که سایر محصولات خود را در بورس کالا نیز به فروش برسانند. شرکت های پالایشی نفت خام مورد نیاز خود را با 5 درصد تخفیف از وزارت نفت دریافت می کنند و در مقابل 2 درصد کارمزد فروش محصولات اصلی را به شرکت پالایش و پخش پرداخت می کنند.

قیمت گذاری محصولات

نحوه قیمت گذاری محصولات این صنعت بر اساس کیفیت محصولاتشان می باشد. در سال های اخیر گروه پالایشگاهی طرحی را دنبال می کنند به نام طرح کیفی سازی که با این طرح نفتای شرکت ها به بنزین تبدیل می شود. این شرکت ها نفتا را با ضریب میانگین 85 درصد به بنزین تبدیل می کنند و 15 درصد مابقی به گوگرد و هیدروژن و غیره تبدیل می شود.

همان طور که نفت سبک گرانتر از نفت سنگین است محصولات سبک نیز نسبت به محصولات سنگین حاشیه سود بیشتری دارند. محصول سبک مانند بنزین و محصول سنگین مانند نفت کوره (مازوت). در برخی موارد نفت کوره حتی حاشیه سود منفی به همراه دارد اما چون در فرایند تولید بخشی از محصولات قرار دارد نمی توان آن را از چرخه تولید حذف کرد.

ضریب نلسون

یکی دیگر از متغیرهای بااهمیت در تحیل و بررسی صنعت پالایشگاه ضریب نلسون یا پیچیدگی است. به این معنی که اگر به دو پالایشگاه خوراک یکسان دهیم آن شرکتی که توانسته محصولات سبک بیشتری را تولید کند ضریب نلسون بالاتری دارد. در این صورت ارزش جایگزینی (ساخت) شرکت نیز بالاتر خواهد بود. شرکتی که ضریب نلسون بالاتری دارد در مقابل افزایش یا کاهش قیمت جهانی نفت تغییرات مثبت تری دارد. به این معنی که با کاهش قیمت نفت سود آن ها با شیب کمتری کاهش می یابد.

کرک اسپرد

متغیر بعدی کرک اسپرد نام دارد. در مناطق مختلف دنیا تعدادی از محصولات مانند نفت، گاز، بنزین و نفتا را بعنوان سبد محصولات در نظر می گیرند. از قیمت این محصولات میانگین می گیرند و با قیمت یک بشکه نفت در فصول مختلف با سال های مختلف بررسی می شود تا ببینند چه تغییراتی می کند. در واقع کرک اسپرد نشاندهنده اختلاف یک سبد محصولاتی انتخابی نسبت به قیمت نفت است.

به طور مثال اگر کرک اسپرد 20 باشد به طور میانگین قیمت یک بشکه از این سبد محصولی 20 دلار بیشتر از یک بشکه نفت است. این ضریب هر چه بالاتر باشد نشاندهنده وضعیت بهتر حاشیه سود محصولات به قیمت نفت خام می باشد.

محصولات پالایشگاهی از نظر کیفی دارای گریدها و درجات مختلفی هستند که بر اساس شرایط فروش و بازار تقاضا و همچنین استراتژی های شرکت و در نظر گرفتن شرایط بازار مواد اولیه برنامه ریزی می شود.

تاثیر قیمت نفت بر پالایشگاه ها

برای اینکه بدانیم تغییرات قیمت نفت چه تاثیری بر این گروه دارد باید سبد محصولات شرکت بررسی گردد. باید دید درصد وزن محصولات سبک در کل وزن سبد محصولات کدام شرکت بیشتر است. هر چقدر وزن محصولات سبک شرکتی بیشتر باشد افزایش قیمت نفت نسبت به شرکتی که محصولات سنگین بیشتری دارد تاثیر قابل توجه تری بر افزایش سودآوری خواهد داشت.

نرخ دلار

درباره تاثیرپذیری پالایشی از از نرخ دلار باید گفت که همه شرکت های پالایشی هم خرید مواد اولیه و هم فروش محصولات خود را بر اساس دلار مبادلاتی انجام می دهند. هر چه قیمت دلار مبادلاتی افزایش یابد فروش ریالی پالایشگاه ها نیز بیشتر خواهد شد. با رشد فروش ریالی سود خالص بیشتری می تواند عاید شرکت های پالایشی شود. با توجه به اینکه بخشی از بهای تمام شده این شرکت ها شامل سربار، دستمزد و هزینه های ثابت است بنابراین با رشد فروش ریالی به مقدار سود خالص بیشتری دست پیدا می کنند.

تحریم ها

تا قبل از تحریم ها پیشرفت طرح های کیفی سازی شرکت های پالایشگاهی زیاد بود که با اعمال تحریم ها ورود یکسری از تجهیزات مورد نیاز با مشکل مواجه شد. اما با رفع تحریم ها می توانند این تجهیزات را وارد نمایند. به نظر می رسد در حال حاضر مشکلی برای طرح کیفی سازی پالایش نفت بندرعباس وجود نداشته باشد. با توجه به اینکه شرکت پالایشگاه نزدیک به بندرعباس یعنی ستاره خلیج فارس در حال راه اندازی است طرح کیفی سازی شبندر نیز در سال جاری دور از ذهن به نظر نمی رسد.

با این طرح توسعه نفتای شبندر به بنزین تبدیل می شود و در واقع نوعی بهینه سازی محصول به شمار می رود و اتفاقی مبنی بر افزایش حجم تولید در شرکت رخ نخواهد داد. به هر رو طرح کیفی سازی استهلاک و هزینه های مالی را بر شرکت تحمیل می کند و باید دید سود بهینه کردن محصول برای این شرکت بیشتر است یا هزینه های مالی و استهلاک.

نفتا و بنزین

نکته دیگری که باید برای تحلیل و بررسی صنعت پالایشگاه مورد توجه قرار داد میانگین قیمت نفتا و بنزین است. به طور میانگین قیمت نفتا و بنزین حدود 15 تا 20 درصد با هم اختلاف دارند. با توجه به ضریب 80 تا 85 درصدی تبدیل نفتا به بنزین باید محاسبه کرد و دید اگر قیمت نفت و بنزین اختلافشان 15 درصد باشد طرح کیفی سازی شبندر ممکن است حاشیه سود بالاتری نداشته باشد اما اگر بیشتر از این مقدار در حدود 20 تا 30 درصد بود می تواند حاشیه سود بیشتری را برای شبندر رقم بزند.

سهم صندوق توسعه ملی و مالیات بر ارزش افزوده

یکی از مواردی که در سال های اخیر بعنوان مولفه ای موثر بر پالایشگاه ها نام برده می شد سهم صندوق توسعه ملی از پالایشگاه ها بود که در حال حاضر این سهم حذف شده و تهدیدی برای این صنعت به شمار نمی رود.

مورد بعدی مالیات بر ارزش افزوده شرکت هاست که گفته شده برگشت این مالیات بر روی پالایشی ها تاثیرگذار است اما واقعیت این است که هیچ تاثیری بر سود و زیان این شرکت ها ندارد.

پرت تولید

نکته بعدی پرت تولید است. همواره درصدی از مواد اولیه در فرایند تولید پرت شده و یا به عنوان سود خود پالایشگاه استفاده می شود. هر چه پرت مواد اولیه بیشتر باشد حاشیه سود شرکت می تواند کمتر باشد.

میانگین پرت مواد اولیه پالایشگاه ها در دنیا بین 0.5 تا 0.7 درصد است اما این رقم در اکثر پالایشگاه های کشور ما بین 2 تا 4 درصد است و در برخی حتی 5 درصد هم گزارش شده است. در حال حاضر شپنا و شبریز کمترین پرت مواد اولیه را دارند.

چشم انداز صنعت

با توجه به اینکه قیمت نفت حدود 45 تا 60 دلار در نوسان است و در همین محدوده نیز تثبیت شده، محصول و نفت خام تقریبا ثبات مشخصی را پیدا کرده اند. از طرفی دلار مبادلاتی باعث افزایش سود ریالی شرکت ها خواهد شد. برای پیش بینی وضعیت پالایشگاه ها باید در نظر گرفت که تاثیری که افزایش قیمت دلار مبادلاتی و نوسانات قیمت نفت بر این شرکتها دارد با قیمت سهم و P/E فعلی آن ها منطقی است یا خیر. افزون بر این باید توجه داشت که این تغییرات در بودجه شرکت ها پیش بینی شده یا خیر.

به طور کلی ورود به گروه پالایشی منوط به این است که همواره پیگیر قیمت نفت و محصولات و نرخ دلار مبادلاتی باشیم و آن ها را رصد کنیم.