چرا بازار سرمایه رشد نمی کند؟

در روزهای اخیر اینکه کدام کاندیدا با چه رویکردی نسبت به بازار سرمایه و اقتصاد ورود خواهد کرد چندان مشخص نیست. تا کنون هیچ یک از کاندیدا ها اقدام به ارائه برنامه دقیق و یا کلی در خصوص اقتصاد فعلی ایران و رکود حال حاضر با تمام رشدهای اقتصادی و کنترل های صورت گرفته در خصوص تورم نداشته است. بازار سرمایه در بازار مالی ایران بخش کوچکی است که توان رقابت با بازار پول را نداشته است اما بازار پول در این سال ها چه بر سر بازار سرمایه آورده است، و جایگاه این بازار در خصوص اشتغال زایی و توسعه صنایع چیست؟

اقتصاد ایران بانک محور است

رضا بختیاری قائم مقام مدیر عامل شرکت سر مایه گذاری ملی در تحلیلی اقتصادی، درباره بازار سرمایه و رویکرد دولت ها به توسعه بازار سرمایه به بورس24 گفت: رویکردها در کشور بانک محور است و به طور سنتی ساختار اقتصاد کشور، به دلیل دولتی بودن و ملی شدن بانک ها از گذشته تاکنون بر مبنای بانکداری بوده است و در موارد دیگر اساس تامین مالی در ایران بر اساس بانک ها بوده است.

اصل 44 برای خروج دولت از بنگاه داری اقدام می کند

وی ادامه داد : اصل 44 در راستای خروج دولت از بنگاه داری و کوچک کردن دولت در صدد به وجود آمدن حاکمیت شرکتی در شرکت ها برآمد تا شرکت ها دولتی اداره نشوند اداره آنها اگر به طور مستقیم به بخش خصوصی واگذار نمی شود حداقل بخش عمومی که بر اساس هیئت مدیره و خرد جمعی باشد اداره در اداره شرکت ها نقش داشته باشند، به دلیل وجود صندوق های بازنشستگی که عمدتا در دنیا هم سهامدار اصلی در بنگاه های بزرگ همین صندوق ها هستند این امر می توانست زمینه ای ایجاد کند تا نفوذ یازار سرمایه افزایش داشته باشد.

تقریبا همه مردم درگیر بازار سرمایه اند اما خبر ندارند

بختیاری گفت: در حال حاضر حجم زیادی از مردم درگیر بازار سرمایه هستند اما حسی نسبت به این موضوع ندارند. مردمی که حدودا 30 درصد از درآمدشان به صندوق تامین اجتماعی واریز می شود یا نیروهای مسلح و ... چندان با مقوله ای به نام بازار سرمایه واهمیت آن در اقتصاد آشنا نیستند. اما بخشی که مردم به طور مستقیم درگیر بازار سرمایه هستند فارغ از سهامداران سهام عدالت آنطور که باید شاهد رشدی که این بازار به آن احتیاج داشته نبودند.

چرا بازار سرمایه رشد نمی کند

قائم مقام مدیرعامل ونیکی گفت: سیاست های پولی دولت یعنی انتشار اوراق با نرخ سود بالا و رشد نرخ سود سپرده ها منجربه ذخیره منابع در سیستم بانکی شد. از طرفی توسعه ابزار بدهی مانند،انواع اخزا اوراق اجاره اوراق مشارکت، رقم بسیار بالایی را به خود اختصاص داد به طوری که شنیده ها از رقمی حدود 100 تا 140 هزار میلیارد تومان نقدینگی در این بخش خبر می دهد. بانک ها صندوق های با درآمد ثابت را راه اندازی کردند با ساختار بازار سرمایه اما این صندوق ها نهایتا منجر به جذب نقدینگی در سپرده های بانکی شدند. در اقتصاد حال حاضر کشور شاهد فاصله بسیار زیادی بین نرخ سپرده و تورم هستیم.این موضوع به راحتی سود خالص 10 تا 15 درصدی را برای سپرده گذاری در بانک ها به همراه دارد. نرخ های فعلی سود بانکی چیزی در حدود 22 تا 25 درصد است سودی بدون ریسک و هیچ فعالیت اقتصادی توان رقابت با این سود را ندارد.اقتصاد در حال حاضر شاید چاره ای جز ورود به بازار سرمایه ،سرمایه گذاری های بلند مدت،بازار اولیه،ایجاد سیاست های مالیاتی منصفانه( به طوری که بخش تولید باید 25 درصد مالیات بپردازد سرمایه گذاری در سهام و مسکن نهایتا باید مالیات پرداخت نمایداما سود سپرده بدون هر گونه ریسک و مالیات است) را می طلبد. تحول در سیاست های پولی و مالی باید عملیاتی شود تا منابع به سمت بازار سرمایه وارد شود.

ادامه روند سودهای بانک ها با صنعت و اقتصاد چه می کند

بختیاری گفت: ادامه این روند منجر به کاهش قیمت شرکت ها به زیر قیمت اسمی می شود. همانطور که برخی بانک ها به این مرحله رسیدند، بعد هلدینگ ها و شرکت های تولیدی و... با این معضل روبرو می شوند.با ادامه این رویه شرکت ها به شدت از ارزش جایگزینی فاصله می گیرند و شرکت کردن در بازار اولیه هم توجیه نخواهد داشت. زمانی که می توان با یک سوم هزینه ایجاد یک کارخانه سیمان یک کارخانه سیمان را در بورس خرید، نه می توان در شرکت ها افزایش سرمایه داد و نه در بازار اولیه می توان ورود کرد.

رشد بهره مالکانه و مواردی از این قسم دولت را با چالش های عدی روبرو می کند

وی ادامه داد: از دیگر مشکلات موجود وضع برخی تعرفه ها است. برای نمونه بهره مالکانه قیمت گاز و .. منجر به آسیب رساندن غیر مستقیم به صندوق های بازنشستگی می شود. چرا که صنایع وابسته به این موارد در پرتفوی این شرکت ها دارایی سرمایه ای است و زمانی که سرمایه گذاری ها با کاهش ارزش روبرو می شود دولت مجبور به تزریق نقدینگی برای جبران هزینه های این صندوق ها می شود.

سیستم اداره دولتی در شرکت های واگذار شده وجود دارد

بختیاری گفت: در شرایط فعلی هنوز سیستم اداره دولتی بر شرکت های بورسی حاکم است. برای مثال در حدود 50 درصد از نیروگاه ها واگذار شده است اما در حدود 3 درصد از برق تولیدی در بورس انرژی معامله می شود، چرا هنوز شرکت های بزرگ نمی توانند مستقیم از تولید کننده برق بخرند و وزارت نیرو رقیبی است برای نیروگاه های خصوصی، نگاه بنگاه داری دولت ها ضربه های بزرگی به بورس وارد می کند. برای نمونه در اینجا اقتصاد برق خصو صی نشده است و فقط نیمی از نیروگاه ها خصوصی شده است.

تورم اجتناب ناپذیر است

وی در خصوص ایجاد تورم برای دولت های بعدی گفت: با توجه به ادامه دار بودن مدیریت دولتی و فاصله گرفتن از خصوصی سازی خواه نا خواه دولت ها برای جبران کسری های خود باید به تورم تن دهند.

بورس در مسیر افزایش ریسک گام بر می دارد

بختیاری گفت: سیاست گذاری های بورس روند مناسبی را طی نمی کند. برای مثال دستور العمل های فعلی بازار پایه، بازاری بدون کنترل چندان قابل قبول شاهد این هستیم که برخی سهم ها رشد های بی منطق دارند از طرفی در بخش های دیگر بازار برخی سهم ها به قدری غیر عادی رشد کرده است که غیر قابل کنترل شده اند. برای مثال ارزش بازار شرکت کماسه روز شنبه به 90 میلیارد تومان رسید 4 برابر ارزش ذاتی این شرکت و علت آن واقعا مشخص نیست. اخیرا گروه هایی تشکیل شده اند که به سهام بنیادی توجهی ندارند و منابع را وارد سهام های کوچک می کنند و رشد قیمت سهم را شاهد هستیم. برای مثال کابل البرز نورد و آلومینیوم و سهام بسیاری از این قسم وجود دارد که وضعیت خطرناکی ایجاد می کنند. در این شرایط سهامداران عمده فروشنده هستند. برخی بانک ها هم سهام این شرکت ها را به دلیل بدهی هایشان می فروشند و بخش حقیقی سهام دار مدیریتی این شرکت ها می شوند که این امر حاکمیت شرکتی در این سهم ها را به مخاطره می اندازد و تا هماهنگی سهامداران جدید و ایجاد شرایط با ثبات قیمت سهم به شدت رشد می کند و سهام فاندامنتال هم در گوشه بازار نظاره گرند.

سهام ارزشمند بی ارزش و بی ارزش ها بی دلیل ارزشمند شدند

وی ادامه داد: برخی سهم ها اصلا ارزش اعداد فعلی را ندارند و هیچوقت هم چنین ارزش هایی را برای سهامداران خود بازنمی گرداند. این معضل به یک اپیدمی تبدیل خواهد شد. در دوره ای سهام کابل سازی در دوره ای سهام قندی و ادامه روند های هیجانی و بی دلیل این امر خطرناک است چرا که اعتماد عمومی را از بین می برد. در دوره ای شاهد بودیم که گاز لوله 4هزار تومانی شده 50 تومان این موضوع باز هم تکرار می شود با این شرایطکسی وارد سرمایه گذاری در بازار نمی شود. باید بازنگری کلی در اقتصاد اتفاق بیفتد با سود های فعلی و نرخ موثر بالای وام ها شرکت ها محکوم به ورشکستگی می شوند.