مس روی صادرات متمرکز می شود...

مس از جمله فلزاتی است که در طول سالیان دراز بسیار مورد استفاده قرار گرفته است. حدود 90 درصد از مس مصرفی در دنیا از طریق استخراج معادن مس حاصل می شود.

در کشور ما شرکت ملی صنایع مس ایران دربرگیرنده کلیه فعالیت های معادن مس کشور است. از وظایف این شرکت، استخراج و بهره برداری از معادن مس، تولید محصولات پر عیار سنگ معدن و محصولات مسی نظیر کاتد، اسلب، بیلت و مفتول هشت میلیمتری می‫باشد. معادن مس سرچشمه و میدوک در کرمان و معدن مس سونگون در آذریایجان شرقی از مهمترین معادن مس کشور به شمار می رود.

در حال حاضر تولید کاتد شرکت مس بیش از نیازهای داخلی کشور است و استراتژی مناسب در چنین شرایطی صادرات آن است اما باید دید آیا زمینه های لازم برای صادرات محصولات داخلی به خارج از کشور مهیاست یا خیر؟

بیش از 65 درصد از مصرف کنندگان کاتد مشتریان داخلی هستند

محسن بازارنوی معاون مالی و اقتصادی شرکت ملی صنایع مس ایران درخصوص میزان مصرف فعلی مس کاتد در داخل کشور به نشریه داخلی این شرکت گفت: در سال 94 مصرف ظاهری مس تصفیه شده در کشور حدود 110 تا 120 هزار تن بود که حدود 80 هزار تن از این مقدار توسط مشتریان داخلی مصرف شد و مابقی برای تولید مفتول به مس مورد مصرف شرکت ملی صنایع مس قرار گرفت.

وی افزود: انتظار می رود رکود بازار موجب شده باشد تا مصرف واقعی فعلی از این رقم نیز کمتر باشد. زیرا با توجه به آمار گمرک، چند هزار تن محصول کار نشده مس از کشور صادر می شود که احتمالا به صادرات غیرمتعارف کاتد توسط برخی از شرکت ها یا شمش های ذوب ریزی شده از کاتد اختصاص داشته باشد.

مازاد تولید، مازاد عرضه

او در مقابل این پرسش که آیا در حال حاضر نیاز به ایجاد کارخانه های جدید ذوب و پالایش جهت افزایش کاتد وجود دارد اذعان کرد: با توجه به مازاد ظرفیت عرضه نسبت به تقاضا و همچنین مازاد تولید نسبت به ظرفیت آتی واحدهای سرچشمه و خاتون آباد،‌ توسعه ذوب و پالایش مس در کشور تنها در شرایطی صرفه اقتصادی خواهد داشت که یا بازار مصرف مس داخلی به نحو چشمگیری توسعه یابد یا حاشیه سود ذوب و پالایش کاتد افزایش یابد.

معاون مالی و اقتصادی شرکت ملی صنایع مس ایران تصریح کرد: در حال حاضر ساز و کار مناسبی برای رسیدن به این هدف وجود ندارد. با تحمیل نیروی انسانی و فشار بر شرکت ها مبنی بر افزایش تعداد شاغلان در شرایطی که شرایط تامین مالی مناسب در نظام بانکی وجود ندارد و همچنین با در نظر گرفتن ریسک های متعدد نقل و انتقال پول در فضای بین المللی، عدم امکان تامین مواد،‌‌ قطعات و تجهیرات از تامین کننده اصلی و با قیمت مناسب در فضای بین الملل که همگی موجب افزایش قیمت تمام شده و هزینه های شرکت می شوند به نظر می رسد امکان ایجاد حاشیه سود مناسب وجود نداشته باشد.

او در همین باره ادامه داد: در شرایط کنونی، تقاضای محدود مس در بازار داخلی موجب شده عملا احداث واحدهای ذوب و پالایش به افزایش مازاد کاتد داخلی منجر شود.

تولید محصولات نیمه ساخته صرفه اقتصادی دارد؟

بازارنوی درباره اینکه آیا تاسیس واحدهای جدید تولید محصولات نیمه ساخته به صرفه است گفت: تاسیس واحدهای جدید تولید محصولات نیمه ساخته نیز در شرایط فعلی صرفه اقتصادی ندارد زیرا حتی فروش تخفیف دار کاتد توسط شرکت ملی مس نیز منجر به فعال شدن ظرفیت های مازاد در این بخش نمی شود. بر اساس آخرین آمارها در سال 94 تنها نیمی از کاتد عرضه شده در بورس توسط شرکت ها خریداری شده است.

وی افزود: تجربه چندین ساله نشان داده که در اتخاذ تصمیمات مدیریتی در کشور، مبانی و اصول فنی، اقتصادی کمتر لحاظ می شود و همواره شرکت ها به دلیل مواجهه با تصمیمات خاص و به دور از همه جانبه نگری یا دچار زیان زیادی می شوند یا در بهترین شرایط بخش زیادی از سودشان را از دست می دهند. بنابراین همواره توسعه هایی از این قبیل بحث برانگیزند.

بررسی تجارب دو تولید کننده بزرگ مس در دنیا

معاون مالی و اقتصادی شرکت ملی صنایع مس ایران با اشاره به وضعیت صنعت مس در کشورهای خارجی اظهار داشت: با بررسی و مطالعه صنعت مس در دو کشور شیلی و چین می توان به نکات جالب و مهمی پی برد. کشور شیلی بزرگترین تولیدکننده معدنی مس است. در سال 2015 حدود 5.72 میلیون تن مس معدنی در این کشور تولید شده که بالغ بر 70 درصد آن به صورت کنسانتره بوده است. کل کاتد تولیدی شیلی در سال یاد شده 2.60 میلیون تن بوده است و قسمت اعظم این کنسانتره تولیدی صادر شده و درآمد هنگفتی را نصیب این کشور کرده است.

وی اضافه کرد: حالا سوالی که پیش می آید این است که آیا بهتر نبود که این کشور با احداث کارخانه های ذوب و پالایش، تمام آن را تبدیل به کاتد می کرد تا بدین ترتیب به خام فروشی نیز متهم نشوند؟ قطعا کارشناسان و متخصصان فنی و اقتصادی شیلی پتانسیل های مختلف معادن و صنایع کشور و بازار های داخلی و خارجی خود را بررسی کرده اند و به این نتیجه رسیده اند که سود این عمل بیشتر است.

او در ادامه به کشور چین اشاره کرد و ابراز داشت: در مقابل، کشور چین که در سال 2015 جمعا حدود 1.73 میلیون تن مس محتوای مواد معدنی تولید کرده و حدود 7.28 میلیون تن تولید کاتد داشته است. کارخانه های متعدد ذوب و پالایش در این کشور احداث شده که با واردات تناژ بسیار زیادی کنسانتره و ‌مس کاتدی تولید کرده و سپس آن را به محصولات پایین دست تبدیل و بازار وسیعی را در داخل و خارج از چین پوشش می دهند.

وی افزود: باید به این نکته توجه داشت که مصرف مس تصفیه شده چین در سال 2015 حدود 10 میلیون تن بوده و این بدان معناست که بیش از 2 میلیون تن مس کاتدی به این کشور وارد شده است.

استفاده از استراتژی های چینی و شیلیایی

بازارنوی درباره استفاده از استراتژی های کشورهای موفق در زمینه تولید و فروش مس گفت: به لحاظ عملی امکان اجرای هر دو استراتژی شیلیایی و چینی وجود دارد که اولی توسعه معادن و فروش کنسانتره و دومی توسعه ذوب و پالایش و فروش کاتد را مد نظر قرار داده است. اما موفقیت این استراتژی ها به عوامل گوناگونی بستگی دارد. عواملی مانند اتخاذ تصمیمات کلان بر پایه اصول فنی و اقتصادی، برقراری شرایط اقتصادی آزاد، شفاف و غیردستوری بر پایه مکانیزم عرضه و تقاضا در کشور، ایجاد بستری آرام، امن و اطمینان بخش برای برقراری روابط تجاری- اقتصادی سازنده و بلندمدت در فضای بین الملل، رعایت قواعد بازی های تجاری بین المللی، پرهیز از مداخلات سیاسی در مباحث فنی- اقتصادی، اصلاح قوانین و مقررات، همه جانبه نگری و بسیاری از فاکتورهای دیگر.

باید از سایر صنایع کشور درس گرفت

وی افزود: اگر اداره کشور با چنین شرایطی میسر شود قطعا با توجه به منابع و نعمت های متنوعی که خداوند در کشور ما قرار داده و با توجه به موقعیت جغرافیایی بسیار مناسب به راحتی می توان توسعه های مختلفی را انجام داد و در سایه خداوند هم صنایع داخلی را رونق بخشید و هم صادرات را توسعه داد.

او در ادامه با تاکید بر اهمیت همبستگی و اتحاد در کشور اذعان کرد: همه ما مردم ایران و به ویژه مسئولان و تصمیم گیران ارشد کشور باید به معادن و صنایعمان نگاه ملی داشته باشیم و از ایجاد تفرقه و تقابلات قومی و منطقه ای پرهیز کنیم زیرا نتیجه آن فقط ضرر است. باید توجه کنیم که یک شرکت ملی صنایع مس ایران وجود دارد و تمام معادن و کارخانه های زیرمجموعه آن باید به صورت یک پیکره واحد تلاش کنند تا شرکت رشد روزافزون داشته باشد.

وی تصریح کرد: در کشور ما امکان انجام توسعه های ذوب و پالایش وجود دارد و حتی می تواند اقتصادی و سودآور نیز باشد و باعث رونق صنایع داخلی و توسعه صادرات کشور گردد اما شرایط لازم که به آن اشاره شد می بایست رعایت و اجرا شود. در غیر این صورت شرکتی بسیار بزرگ تر و متورم از نیروی انسانی و بدون بازده اقتصادی روی دست سهامداران می ماند که عاقبتی جز ورشکستگی نخواهد داشت.

بازارنوی در پایان مروری بر وضعیت نامناسب برخی از صنایع کشور داشت و گفت: بد نیست نگاهی به وضعیت صنایع فولاد یا آلومینیوم کشور داشته باشیم. شرکت ذوب آهن اصفهان با فولاد خوزستان یا آلومینیوم اراک و امثال این شرکت ها الان در چه وضعیتی هستند؟ چه فاکتورهایی آن ها را به این شرایط رسانده است؟ چه تضمینی وجود دارد که آن فاکتورها یا عوامل مشکل ساز حذف یا مهار شده باشند؟