اینجا بورس ؛ ٢٠ روز مانده به انتخابات...

عصر ایران؛ علیرضا باغانی - اینجا بازار سهام است و 20 روز مانده به انتخابات ریاست جمهوری امیدها به آینده اقتصاد ایران و به حرکت درآمدن بخش تولید و به تبع آن بازارهای سرمایه گذاری افزایش پیدا کرده است.

شنبه گذشته بازار سهام در نخستین واکنش به احراز نشدن صلاحیت رئیس جمهور سابق افزایش امیدواری ها به ماندن دولت فعلی رشد قابل اعتنایی را تجربه کرد اما متاسفانه دو عامل شامل خبرسازی رسانه های منتقد دولت در کنار اقداماتی از داخل بازار سهام که می توان از آن به عنوان «گل به خودی» یاد کرد سبب شد تا احتیاط و کمی هم ترس دوباره به تابلوی بورس برگردد.

در این هفته با رشد قیمت سهام برخی رسانه ها تیتر زدند که دولت در بازار سرمایه مداخله می کند و در سهام خودرویی معاملات ضربدری انجام می شود!جولان سفته بازی در بازار پایه هم از جمله تیترهایی بود که اداره کنندگان بازار سهام را تحریک کرد تا خودشان با دست خودشان ترمز رشد بورس را بکشن.

درباره دستکاری دولت ها در بورس در آستانه انتخابات ها همیشه حرف و حدیث های زیادی وجود داشته است.جالب است بدانید که دولت در بورس تنها نمایندگانی همچون تامین اجتماعی (سرمایه گذاری صبا تامین)،تامین اجتماعی نیروهای مسلح(ساتا)،سهام عدالت و چند صندوق بازنشستگی دارد که در هفته های گذشته تحرکات قابل اعتنایی در بازار سهام نداشته اند حال آن که بورس بازیگرانی همچون آستان قدس رضوی ، بنیاد مستضعفان ، بنیاد شهید و امور ایثارگران ( سرمایه گذاری شاهد و چند شرکت دیگر ) ، بنیاد تعاون بسیج ( موسسه مالی مهر و سرمایه گذاری مهر اقتصاد)،بنیاد تعاون سپاه(بانک انصار و زیرمجموعه های سرمایه گذاری) ،بنیاد تعاون ناجا (مالک بانک قوامین) و سایر موسسات اقتصادی وابسته به نهادهای انقلابی و حاکمیتی هم دارد لذا شائبه دستکاری در بورس توسط دولت نادرست است و اگر به فرض محال هم درست باشد ، دولت در این کار تنها نیست!

نگارنده منکر برخی تحرکات انتخاباتی در بورس نبوده و نیست اما این تحرکات مربوط به اشخاص حقوقی نیست و اساسا با نظارت های شدیدی که روی اقدامات اقتصادی دولت یا سایر نهادها وجود دارد تزریق نقدینگی انتخاباتی مستقیما توسط آن ها به بورس بعید است.

تزریق پول به بورس؟

اما تزریق نقدینگی به بورس در آستانه انتخابات ها چه دلایلی می تواند داشته باشد؟

1.مهم ترین دلیل آن به زعم نگارنده جور کردن هزینه های تبلیغاتی کاندیداهاست،چرا که دامنه نوسان روزانه سهام در بورس 5 درصد است و در هیچ بازاری نمی توان روزانه 5 درصد بازدهی گرفت.

2.قدرت نمایی و خوب جلوه دادن اقدامات دولت ها یا گروه های خاص.ممکن است برخی دولت ها برای این که تاثیر مخالفان خود را کم رنگ جلوه دهند یا این که اثر مثبت حرف ها و اقدامات خود را پر رنگ جلوه دهند با استفاده از امکانات خود یا توصیه به سازمان ها و ارگان های تحت نظر خود بورس را دستخوش نوسانات مثبت بکنند.

به اعتقاد نگارنده این دولت راهکار دوم را بلد نیست اجرا کند چرا که اگر بلد بود در 4 سال گذشته دستی روی سر بازار سهام می کشید تا این قدر سود کردن در آن سخت نباشد!

اما راهکار اول یعنی جور کردن هزینه های انتخاباتی از راه بورس بعید نیست اما نه از جیب دولت.به نظر می رسد برخی اشخاص حقیقی که صاحب منابع هستند و براحتی می توانند سهام کوچک را دستخوش نوسان کنند،با سرمایه گذاری در بورس به کاندیداهای مورد علاقه خود کمک می کنند.در واقع تحرکات انتخاباتی بورس توسط حقیقی ها بعید نیست و می تواند برای تامین هزینه های انتخاباتی صورت بگیرد و البته چندان قابل پیگرد هم نیست و حقوقی ها هرگز نمی توانند وارد چنین بازی خطرناکی شوند ،آن هم در این شرایط که بازهم بازار «بگم» و «بگم» های انتخاباتی و «سندش هم هست» در مناظره های انتخاباتی داغ شده است.

گل به خودی در بورس

اما در این قیل و قال های انتخاباتی در داخل بازار سهام هم تصمیم گیری هایی انجام می شود که جای تامل زیادی دارد و به خودی خود ریسک های سیستماتیک بازار سرمایه را بالا برده است.

یکی از دلایل رونق بازار سهام دسته بندی خوبی بود که در زمستان 95 در خصوص سهم های حاضر در بازار پایه انجام شد.بازار پایه فرابورس به دنبال الزامات قانون برنامه پنجم توسعه ایجاد شد.قانون برنامه پنجم تکلیف کرده بود که معامله سهام شرکت های سهامی عام فقط در بازار سرمایه باید انجام شود حال آن که بسیاری از این شرکت های سهامی عام شرایط لازم برای پذیرش در بورس و فرابورس را نداشتند.براین اساس مسئولان بازار سهام در فرابورس ایران بازاری را موسوم به پایه راه اندازی کردند تا سهام شرکت های سهامی عام در این بازار به صورت توافقی قابل معامله باشند.پس از گذشت حدود دو سال ضرورت تغییرات در بازار پایه ایجاد شد و سهام برخی از شرکت ها عملا نه شرایط پذیش در بورس و فرابورس را داشتند و نه این که در بازار توافقی شان آن ها رعایت می شد.در نهایت بازار پایه به سه تابلوی الف که سهام نهادهای اجرایی بازار مثل بورس ،فرابورس،بورس کالا و بورس انرژی در آن حضور داشتند و تابلوهای ب و ج تفکیک شدند.برای تابلوی ب به جای معامله به صورت توافقی دامنه نوسان 10 درصدی تعیین شد تا نمادها زودتر به تعادل برسند و ایضا معامله گران آنلاین هم بتوانند سهام این شرکت های را دارای شفافیت نسبی را خریداری کنند.

این بازار در حدود دو ماه از فعالیت خود شاهد رشد روزافزون قیمت سهم ها بوده است .اما در همین مدت فرابورس دو مرتبه شوک نسبی به بازاری که خودش ایجاد کرده وارد کرده است.یک بار در ایام نوروز 96 که با رشد قیمت سهام در این بازار در اطلاعیه ای اعلام شد که این شرکت ها فقط تا آخر مردادماه فرصت دارند برای ماندن در این تابلو و یا ارتقا اقدام کنند در غیر این صورت به تابوی ج یا همان توافقی سابق منتقل می شوند.

اما این تذکر کافی نبود و معامله گران بر اساس تحلیل خود بازهم اقدام به خرید سهم در بازار پایه کردند و رشد سهام در این بازار را رقم زدند.

دومین اقدام شوک آور فرابورس در بازار پایه هفته پیش رخ داد که در میانه تایم معاملات از لزوم امضای بیانیه ریسک توسط معامله گران جهت معامله در این بازار خبر دادند.این اطلاعیه که در وسط ساعت معاملاتی منتشر شد سبب شد تا بیشتر سهم های حاضر در تابلوی ب صف فروش شوند و 10 درصد افت کنند چرا که در این اطلاعیه تصریح شده بود در صورت عدم امضای بیانیه ریسک دسترسی معامله گران آنلاین به این تابلو مسدود می شود!

این اقدام به نظر می رسد با هدف کنترل بازار پایه و البته افت قیمت سهم در این بازار صورت گرفته باشد که این هدف هم محقق شد چراکه سهام حاضر در بازار پایه ب سه روز متوالی افت کردند!

اما دامنه این تصمیم گریبان کل بازار سرمایه را گرفت و جو مثبت بازار هفته نخست اردیبهشت به جو منفی تغییر کرد.

متاسفانه در یک طول یک دهه گذشته بازار سهام شاهد چنین مداخلاتی از سوی ناظران و مجریان بوده ،اقداماتی که موجب جا به جا شدن میلیارد ها تومان پول و زیان سنگین عده زیادی شده است.اقداماتی همچون اعمال محدودیت فروش سهام در زمستان 92 ، حذف ناگهانی معاملات گروهی و ... در سال های گذشته شوک های مقطعی به بازار وارد کرده است و واقعا مشخص نیست آیا مسئولان امر نمی دانند هر تصمیمی در بازار سهام میلیارد تومان نقدینگی را جا به جا می کند و موجب زیان عده ای از مردم می شود.واقعا الان که بازار از رخوت 4 سال گذشته خود کمی فاصله گرفته چه نیازی به ایجاد شوک به بازار است؟مگر به درستی تصمیم خود برای ایجاد بازار پایه ب و اعمال دامنه نوسان 10 درصدی مطمئن نبوده اید؟پس چرا اسیر جوسازی های رسانه هایی می شود که در این ایام هدف تخریب دولت را دارند؟چرا به بازار شوک می دهید!؟

به وزیر اقتصاد و دارایی به عنوان رئیس شورای بورس پیشنهاد می کنم محدودیت خرید و فروش سهام برای مدیران اجرایی و نظارتی بازار سهام را بردارد تا آن ها بتوانند حداقل به میزان یک ماه حقوق خود سهم در بورس و فرابورس داشته باشند تا بفهمند 30 درصد زیان در سه روز آن هم فقط به خاطر اطلاعیه ای که خودشان زیر آن را امضا زده اند ، چه طعم تلخی می تواند برایشان داشته باشد.آن وقت شاید موقع تصمیم گیری به فکر سرمایه مردمی هم باشند که پس از 4 سال زیان پی در پی به امید جبران زیان های گذشته بازهم در بورس ما فعال شده اند.

بهانه ای که به منتقدان داده ایم...

متاسفانه همین تصمیم اخیر سبب تاخت و تاز برخی رسانه های منتقد به دولت شده آن هم در همین شرایط حساس!

سید علیرضا ناجی در گفت و گو با خبرنگار تسنیم با اشاره به اطلاعیه هفته گذشته فرابورس ایران در خصوص مسدود شدن دسترسی معامله گران آنلاین بازار پایه و تغییرات و اعلامیه های مکرر فرابورس ایران در این خصوص گفت: از اواخر سال گذشته بازار پایه فرابورس ایران به بازارهای الف، ب و ج بر اساس میزان شفافیت و گزارش دهی و وضعیت سودآوری تقسیم بندی شد و در تصمیمی منطقی برای ایجاد تعادل در بازار ب دامنه نوسان روزانه 10 درصد در نظر گرفته شد و معامله گران آنلاین هم در این بازار امکان معامله برخط را به دست آوردند، حال آن که در همان زمان در اطلاعیه‎هایی مکرر به فعالان بازار پایه و سهامداران اعلام شد که این شرکت ها دارای ریسک های به مراتب بالاتری نسبت به سهم های حاضر در بازار های اول و دوم فرابورس هستند و در صفحه ویژه معاملاتی این شرکت ها هم از این واژه استفاده شد که «پذیرش نشده در فرابورس ایران، واجد شرایط تابلوی "پایه ب"، در صورت احراز شرایط لازم قابل ابقا در تابلوی "پایه ب".»

این کارشناس بازار سرمایه افزود: پس از اعمال شرایط جدید سهم های این بازارها که پیش‌تر حاشیه نشین بودند بر مبنای خرد سهامداران مورد توجه قرار گرفتند، حال آن که با رشد سهام حاضر در این بازار برخی رشد این بازار را سفته بازانه تلقی کردند که البته راجع به برخی از این شرکت ها درست است.

وی اضافه کرد: با وجود این اما نکته قابل تامل اینجاست که متاسفانه این گونه تصور می‌شود که نهادهای اجرایی و نظارتی تحمل سود سهامداران را ندارند و بلافاصله با رشد سهام غیر از شفاف سازی، اخیرا به تغییر مقررات و اطلاع رسانی های شوک آور هم روی آورده اند و تاسف‌بارتر این که در فضای انتخاباتی کنونی اینگونه اقدامات سبب شده تا بورس هم درگیر انتخابات شود و حتی سود سهامداران در بورس هم به اشتباه به تحرکات انتخاباتی دولت یا مخالفان دولت نسبت داده شود ولی این گونه نیست.

این کارشناس بازار سرمایه با طرح این پرسش که اگر برای شرکت ها مقرراتی در خصوص خروج از بازار پایه در نظر گرفته شده و پیش‌تر هم اعلام شده چرا دائما این مقررات تغییر می کند گفت: قبلا آخر مردادماه به عنوان آخرین مهلت شرکت های بازار پایه ب برای رعایت مقررات جهت ماندن یا ارتقا در بازارهای بالاتر اعلام شده بود اما هفته گذشته با مشاهده سود سهام داران الزام امضای بیانیه ریسک تا آخر اردیبهشت به معامله گران ابلاغ شد.همچنین در ساعت معاملات اعلام شد که دسترسی معامله گران برخط به این بازار محدود می شود و این شرایط جدید در کنار نوع اطلاع رسانی آن وحشت را به بازار سهام برگرداند.

این کارشناس بازار سرمایه اذعان داشت: بهتر بود این اطلاعیه بعد از ساعت بازار منتشر می شد تا اهالی بازار سهام فرصت تجزیه و تحلیل آن را داشته باشند و این گونه واکنش هیجانی نشان ندهند.

ناجی از اداره کنندگان بازار سهام خواست تا در وضع مقررات و دستور العمل ها و نوع اطلاع رسانی آن دقت لازم را داشته باشند در غیر این صورت در آینده ای نه چندان دور باید پاسخگوی زیان مردمی باشند که در 4 سال گذشته در این بازار فقط زیان کرده اند.

در بازار چه خبر بود؟

شاخص بورس در هفته نخست اردیبهشت ماه از 78.651 تا 79.597 واحد حرکت کرد و 1.20 درصد رشد کرد.

جدول زیر هم متغیر رشد ارزش معاملات سهام را در هفته های سپری شده از سال 1396 روایت کرده است:

*روزنامه نگار اقتصادی و تحلیل گر بورس