چشم‌انداز بهای طلا و نفت در سال ٢٠١٧

امیررضا حسنی، مدیریت موسسه اقتصاد ایرانیان/ در همین حال بسیارند سرمایه‌گذارانی که در بازارهای مختلف به خریدوفروش قراردادهای آتی این کالاها دست می‌زنند. به جهت اهمیت بالای این دو کالای استراتژیک سعی می‌کنیم در این مطلب به بررسی روند جاری و نیز چشم‌انداز مورد انتظار نفت و طلا بپردازیم.

دورنمای طلا در سال 2017:

طلا سال 2016 را در مسیری پرفراز و نشیب سپری کرد. در 6 ماهه نخست سال بازار این فلز به شدت داغ بود و تقریباً اغلب تحلیلگران انتظار داشتند این روند تا پایان سال حفظ شود و قیمت طلا مسیر رو به بالا را به طور مداوم طی کند. اما درست زمانی که سرمایه‌گذاران در مورد ادامه صعودهای طلا به شدت هیجان زده بودند و چشم به منافع بیشتر برای این فلز داشتند حرکت رو به بالای آن متوقف شد. تقریباً در میانه فصل تابستان بسیاری به این باور رسانده بودند که روند طلا در سال 2017 نیز صعودی خواهد بود.

کافی است به تیتر مقالات منتشر شده از سوی برخی مؤسسات خبره تحلیل و پیش‌بینی اقتصادی نگاهی گذرا کنیم تا متوجه احساس بازار در مورد طلا بشویم:

• کردیت سوییس: در اوایل 2017 رقم 1500 دلار در اونس را برای طلا پیش‌بینی می‌کنیم (30 ژوئن)
• موسسه RBC: برای سال‌های 2017 و 2018 طلا را بالاتر از 1500 دلار در اونس می‌بینیم (15 جولای)
• موسسه فوربس: آیا طلا برای رقم 1500 دلار در اونس آماده می‌شود؟ (21 جولای)
• بر اساس گزارش بلومبرگ موسسه مک ایون قیمت طلا در پایان سال را 1900 دلار در اونس می‌بیند ( 20 سپتامبر )

اما شرایط برای طلا در ادامه چندان مساعد نبود. با بالا رفتن انتظار برای افزایش نرخ بهره آمریکا در بین فعالان بازار و نیز رشد ارزش شاخص دلار فشارها بر روی طلا مضاعف شد تا این فلز هر چه به پایان سال نزدیک‌تر می‌شدیم روزهای تلخ‌تری را سپری کند و سطوح حمایتی را یکی پس از دیگری از دست دهد.

اما روند طلا در ادامه و با ورود به سال جدید میلادی چگونه رقم خواهد خورد؟

بهتر آن است که برای ترسیم چشم‌انداز طلا به همه برگ خریدهای مؤثر بر روی این فلز توجه کرد. تغییرات نموداری، احساس خریداران فیزیکی، تحولات ژئوپلیتیک و بسیاری عوامل دیگر.

در ادامه به چشم‌انداز چند موسسه سرمایه‌گذاری برای طلا در سال 2017 نگاه می‌کنیم:

اینوستینگ هیون :

در شرایط حاضر از نگاه ما در بحث نمودار، تحولات روندی نگران‌کننده‌ای وجود دارد. در نمودار زیر منطقه‌هایی که با دایره سبز مشخص شده است مناطق کمیابی هستند که دوره‌های ثبات قیمتی را نشان می‌دهد. طلا یک سرمایه پر نوسان است و وقتی که شاهد ثبات قیمتی در این فلز هستیم یعنی اتفاق مهمی را ملاحظه نکرده‌ایم. به عنوان مثال دسامبر 2015 منطقه شکل‌گیری ثبات قیمتی برای طلا بوده است. در شرایط حاضر شاهد یک اتفاق مشابه هستیم و سطوح حمایتی و مقاومتی به هم نزدیک شده‌اند. یعنی می‌توان به این نتیجه رسید که طلا از همین مناطق روند آتی خود را انتخاب می‌کند صعود یا نزول...

پس از آنکه فدرال رزرو در نشست ماه جاری (دسامبر 2016) تصمیم به افزایش نرخ بهره گرفت نگاه‌ها به طلا تا حدودی عوض شده است. از متن بیانیه و سخنان اعضای این نهاد این طور برمی‌آید که جریان عادی‌سازی نرخ بهره در ادامه با سرعت و جدیت بیشتری از سوی این نهاد پیگیری شود به خصوص آن که با حضور ترامپ بر مسند کار از نگرانی‌های تورمی فدرال رزرو تا حدود زیادی کاسته خواهد شد. واکنش ابتدایی بازارها به نشست فدرال رزرو تسریع فروش طلا از سوی سرمایه‌گذاران بود. اینک تقریباً واضح است که طلا در کانال نزولی خود به سمت سطوح پایین‌تر در حرکت است که حتی می‌تواند پایین‌تر از 1000 دلار در اونس باشد.

سیتی گروپ:

از نگاه این نهاد سرمایه‌گذاری نیز طلا سال 2017 را با فشارهای نزولی مهمی ادامه خواهد داد. پیروزی جمهوری خواهان به رهبری ترامپ در آمریکا هم به بالاتر رفتن پیش‌بینی ارزش دلار منجر شده است و هم انتظارات را برای افزایش نرخ بهره بالاتر برده است و این برای طلا معنایی جز نزول ندارد.

اما این همه ماجرا نیست، تنش‌های ژئوپلیتیک که شامل نگرانی‌ها درباره ادامه حیات حوزه یورو می‌شود در سال 2017 و با انتخابات در فرانسه، هلند و آلمان وارد فاز تازه‌ای خواهد شد. به نظر می‌رسد روند ناموفق بازیابی اقتصادی در همین منطقه بانک مرکزی اروپا را ناگزیر به ادامه اجرای سیاست‌های انبساطی کند که حمایت‌هایی را برای طلا به دنبال خواهد داشت. بر همین اساس سیتی انتظار دارد طلا در سه ماهه دوم سال تا رقم 1135 دلار در اونس در نوسان باشد و در طول سال بتواند سطح 1100 دلار هر اونس را حفظ کند.

کردیت سوییس و دفاع از چشم‌انداز رو به بالای طلا:

تحلیلگران کردیت سوییس نیز پیش‌بینی سابق خود درباره قیمت طلا در سال 2017 را کاهش داده‌اند و اینک پیش‌بینی می‌کنند بهای طلا در این سال به 1338 دلار برسد در حالی که پیش‌بینی قبلی بر روی 1438 دلار قرار داشت.

از 8 نوامبر تاکنون میزان خرید و فروش طلا در بازارهای ETFچیزی نزدیک به 7 درصد کاهش داشته است.

تحلیل طلا در سال 2017:

همان‌طور که ملاحظه می‌کنید دیدگاه‌ها در مورد طلا بسیار متفاوت است و شرایط مبهم سیاسی و اقتصادی باعث شکل‌گیری محدوده وسیع قیمتی در پیش‌بینی نهادهای مختلف شده است.

اما از نگاه ما اوضاع برای طلا چندان هم بد نخواهد بود. از نگاه ما تحولات ژئوپلیتیک و کندی رشد اقتصادی در جهان فدرال رزرو را برای تصمیم‌گیری جهت افزایش سه مرتبه‌ای نرخ بهره مردد خواهد کرد. از نگاه ما این نهاد در سال 2017 حداکثر برای دومرتبه دست به افزایش نرخ بهره خواهد زد. در سوی دیگر تحولات ژئوپلیتیک در اروپا، تنش‌های جاری در منطقه خاورمیانه می‌تواند حمایت‌هایی به طلا ببخشد. در این میان پتانسیل تنش‌آفرینی ترامپ را فراموش نکنید.

در انتها باید بگوییم از نگاه ما طلا در ابتدای سال و در طول سه ماهه نخست با فشارهای نزولی روبرو خواهد بود و با گذر زمان خواهد توانست از زیر این فشارها خارج شده و به خصوص در سه ماهه سوم بتواند به جایگاه مناسب‌تری برای خود دست پیدا کند. ازاین‌رو و مطابق با ارزیاب ما طلا باقابلیت افت تا 1060 دلار و سپس بازگشت به سطوح 1250 تا 1280 دلار، سال 2017 را سپری خواهد کرد.

طلای سیاه، نفت:

دقیقاً از دو سال پیش بود که بهای نفت روند نزولی سریع خود را آغاز کرد و در نهایت در سقوطی که نمونه‌اش در تاریخ دیده نشده بود چیزی در حدود 75 درصد از ارزش خود را از دست داد اما سال 2016 را در مسیری به پایان رساند که امیدهای بالایی برای ادامه رشد قیمت این کالا در ادامه زنده شده است. در شرایطی که در اواخر 2015 و اوایل 2016 پایین‌ترین بهای نفت در 13 سال گذشته را مشاهده کردیم با حرکت به سمت نیمه سال 2016 نفت تغییر جهت داد و در مسیر روبه بالا قرار گرفت. زمزمه تمایل کشورهای تولیدکننده برای دستیابی به توافق کاهش تولیدات باعث شد تا خوش‌بینی‌ها به کاهش عرضه نفت مسیر را برای رشد بهای نفت هموار کند. در نهایت و با فرا رسیدن ماه نوامبر و توافق کشورهای اوپک و سپس غیر اوپک برای کاهش تولیدات ارزش نفت منافع مناسبی را تجربه کرد تا سال 2016 را با رقمی بیش از 50 دلار در هر بشکه به پایان برساند.

با این حال این پایان کار برای نفت نیست. نگرانی‌ها از کندی رشد اقتصادی در کشورهای نوظهور که ممکن است بازار تقاضا برای نفت را تحت تأثیر قرار دهد از یک‌سو و نیز احتمال بازگشت تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا به چرخه تولید با توجه به بالا رفتن بهای نفت از سوی دیگر می‌توانند به مهمی در مقابل روند صعودی بهای نفت بدل گردند.

حال که بهای نفت به ثبات نسبی رسیده است سؤال این است که چشم‌انداز قیمت در سال 2017 به چه شکل خواهد بود؟

خالی از لطف نیست که نظر برخی از مؤسسات مهم پیش‌بینی اقتصادی در سال 2014 یعنی دقیقاً دوره‌ای که نفت پیش از شروع افت‌هایش در اوج قرار داشت را بررسی کنیم

• بیزینس اینسایدر مقاله‌ای منتشر کرد که روند نفت را صعودی می‌دانست
• مارکت واچ در گزارشی که در سال 2014 منتشر شد پیش‌بینی رشد بیشتری برای بهای نفت داشت
• فوربس اعلام کرد شاهد افت بهای نفت خواهیم بود
• گزارش دیگری از فوربس منتشر شد که در آن اعلام شد بهای نفت به سقف قیمتی رسیده است
• سی ان بی سی چشم‌انداز افت بهای نفت را ترسیم کرد
• رویترز بهای نفت را نزولی پیش‌بینی کرد

می‌بینید که در هر زمان پیش‌بینی‌های متفاوتی حتی از سوی مؤسسات معتبر ارائه می‌گردد که هر کدام بر منطقی قابل تأمل و قابل دفاع استوار است و از این جهت مسیر برای سرمایه‌گذارانی که چشم‌انداز خود را بر مبنای این پیش‌بینی‌ها تبیین می‌کنند چندان هموار نیست.

ما سعی می‌کنیم در ارائه چشم‌انداز، به مؤلفه‌های مختلف بازار توجه داشته باشیم با این همه هیچ چشم‌اندازی نمی‌تواند به‌طور 100 درصد به واقعیت بدل گردد.

پیش‌بینی بهای نفت از پیچیدگی‌های خاصی برخوردار است. نوسانات بالای نفت و نیز تأثیرپذیری از عوامل زیاد کار را برای درک روند آتی آن دشوار کرده است. ازاین‌رو سعی می‌کنیم ابتدا به بررسی الگوهای نمودار نفت بپردازیم.

سه الگو در نمودار نفت قابل مشاهده است:

1. منطقه اول: کانالی که بهای نفت در طول سال‌های 1985 تا 2004 بیشتر در آن معامله شده است. پس از سال 2004 بهای نفت تنها یک‌بار به این منطقه وارد شده است. اواخر سال آتی و اوایل سال جاری.
2. منطقه دوم: نمودار به خوبی نشان می‌دهد منطقه دو شاخصه‌ای گذراست چرا که قیمت نفت تنها برای دوره کوتاهی از رشد یا سقوط به آن وارد شده است. بهای نفت هیچ‌گاه در این منطقه ثبات نیافته است.
3. منطقه سوم: بین سال‌های 2005 تا 2014 قیمت نفت بیشترین زمان را در این منطقه سپری کرده است.

ما انتظار داریم در سال 2017 بهای نفت نه به منطقه یک نزول کند و نه با حرکت انفجاری وارد منطقه سه شود. چندان دشوار نیست که بگوییم بهای نفت سال 2017 را در محدوده دو سپری خواهد کرد.

سطوح 35 تا 40 دلار در این چشم‌انداز نقش حمایتی قدرتمندی را بازی خواهند کرد. نفت می‌تواند مسیر رو به بالای خود را ادامه دهد اما در این راه با سطح مقاومتی مهم 75 دلار روبروست که گذر از آن چندان ساده نیست و دقیقاً همان‌جایی است که شکاف سال 2014 به سمت پایین از آنجا آغاز شد.

اما در بعد فاندامنتال روزهای سرنوشت سازی در انتظار نفت خواهد بود. آژانس بین‌المللی انرژی نیز هفته‌های پیش رو را از آن جهت پراهمیت می‌داند که باید روند اجرای تعهدات الزام‌آور در توافق اخیر آزموده شود . این که کشورهای عضو و غیر عضو اوپک تا چه میزان برای اجرای توافق کاهش تولید ثابت‌قدم هستند موضوع حساسی است که می‌تواند روند حرکت بهای نفت در ادامه سال را مشخص کند. بر اساس توافق حاصل شده بین کشورهای عضو و غیر عضو اوپک کاهش 1.9 میلیون بشکه نفت در روز از یکم ژانویه اجرایی خواهد شد.

بنا بر دلایل قراردادی و لجستیکی نمی‌توان انتظار داشت که کاهش تولیدات نفتی به‌طور تمام و کمال و از روز نخست اجرایی شود.

آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید " این توافق برای 6 ماه است و ما پیش از آنکه چشم‌انداز خود را به روز کنیم باید زمان بدهیم تا روند اجرایی شدن آن به کمال برسد. موفقیت در اجرا به این معناست که پس از دو سال سخت، بهای نفت و درآمد حاصل از آن برای تولیدکنندگان تقویت خواهد شد. اما شکست اجرای این طرح نیز نتیجه دردناکی به دنبال دارد، رشد ذخائر نفتی و احتمال کاهش دوباره بهای نفت برای چهارمین سال متوالی".

با این همه می‌دانیم که اوضاع مالی برای بسیاری از کشورهای تولیدکننده نفت مناسب نیست و فضا برای قدرت‌نمایی و ماجراجویی‌های منطقه‌ای محدود شده است کشورهای بزرگ تولیدکننده که بین آن‌ها اختلافات سیاسی و اقتصادی ریشه‌داری نیز وجود دارد می‌دانند که حتی اگر با شرایط فعلی تولید وارد سال 2017 شویم هنوز مازاد عرضه به نسبت تقاضا وجود خواهد داشت.

بنا بر آمار آژانس بین‌المللی انرژی در ماه نوامبر که توافق برای کاهش تولیدات به دست آمده بود میزان تولیدات نفت خام اوپک به روزانه 34.2 میلیون بشکه رسیده بود که بالاترین رکورد به حساب می‌آمد و به نسبت ماه اکتبر 300 هزار بشکه بیشتر بود. این نهاد با اصلاح میزان تقاضای چین و روسیه پیش‌بینی خود از بازار تقاضا در سال 2017 را به روز کرد و میزان تقاضای نفت برای 2017 را 110 هزار بشکه در روز افزایش داد.

موسسه گلد من سچ نیز در این هفته چشم‌انداز بهای نفت در سال 2017 را بالاتر برد. بر این اساس این نهاد انتظار دارد در نیمه دوم سال 2017 بهای نفت خام وست تگزاست اینتر مدیییت از 55 دلار در پیش‌بینی قبلی به 57.5 دلار در بشکه برسد. گلد من سچ چشم‌انداز بهای نفت در نیمه نخست سال را از 55 دلار تغییر نداد.

نفت در سال 2017:

از نگاه ما نفت خام در ابتدای سال 2017 و با اجرایی شدن توافقات روند رو به بالای خود را با شیب کم ادامه خواهد داد و بهای نفت خام برنت تا اواخر سه‌ماهه نخست به 60 دلار در هر اونس خواهد رسید. اما مصائب نفت در محدوده 60 تا 70 دلار آغاز شده و با توجه به‌ احتمال بازگشت شرکت‌های تولیدکننده نفت شیل در آمریکا به بازار و افزایش عرضه شاهد واکنش منفی بازار به این تحول خواهیم بود. از همین رو ما انتظار نداریم به این زودی‌ها ارقامی مثل 80 دلار در بشکه را برای نفت خام مشاهده کنیم. با این همه چشم‌انداز ما برای رشد بهای نفت روشن است و انتظار داریم سال 2017 نفت را میانگین در محدوده 50 دلار در هر بشکه ببینیم.

دغدغه‌های فعالان اقتصادی در خصوص چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال آینده و همچنین تأثیرات رشد اقتصادی بر حوزه‌های گوناگون کسب‌وکار ما را بر آن داشت تا به منوال سال‌های گذشته، اسفندماه امسال میزبان صاحب‌نظران و متخصصان اقتصادی در همایش «دورنمای اقتصاد ایران در سال 1396» خواهند بود. در این گرد هم‌آیی باشکوه، جمعی از دست‌اندرکاران و مدیرانِ بخش خصوصی و دولتی در کنار تحلیلگران خبره اقتصاد ایران گرد هم می‌نشینند و آرا و دیدگاه‌های خود را با مخاطبان به اشتراک می‌گذارند.

هدف ما از برگزاری همایش آن است که با انعکاس تحلیل‌های موشکافانه بتوانیم پازل‌های گوناگون را کنار هم بگذاریم و نمایی کامل‌تر از اقتصاد ایران و جهان در سال آینده را به پیشگاه مخاطبان فرهیخته‌مان تقدیم کنیم.

فعالان اقتصادی و علاقه‌مندان به حضور در همایش «دورنمای اقتصاد ایران در سال 1396» می‌توانند از طریق شماره تلفن 02188611819 داخلی 139 یا پورتال همایش به آدرس eventiranian.ir برای رزرو اقدام فرمایند.