نیاز بازار به آزادسازی تعادلی قیمت ارز

بورس24 ؛ یکی از مسائلی که از سال 1357 تا به امروز فارغ از هرگونه دولت و رئیس جمهوری در اقتصاد کشور رخ داده، روند صعودی انواع محصولات خوراکی و غیرخوراکی بوده است. البته با بررسی روند قیمتی برخی محصولات متوجه خواهیم شد که برخی محصولات شاهد رشد بالا و برخی تاحدودی منطقی تر بوده است.

به طور مثال در سال 57 یک خودکار بیک در ایران 5 ریال، یک کیلو پیاز 5 ریال و یک کیلو نخود 37 ریال بود؛ امروز بعد از حدود 38 سال خودکار بیک هزار برابر، پیاز 1800 برابر، نخود 1430 برابر و دلار 70 ریالی با رشد 565 برابر شده است. این مساله که نرخ دلار برطبق باقی محصولات افزایش پیدا نکرده، عملا باعث شده تا اقتصاد داخلی ناتوان شده و اغلب به واردات روی بیاوریم.

از سوی دیگر نکته ای که در این میان حائز اهمیت است، اینکه میزان دستمزد نیز در این سال‌ها عادلانه اضافه نشده است. به همین دلیل است که در این روزها مردم معتقدند قدرت خریدشان ضعیف شده و بنابراین ترجیح می‌دهند محصولات را با قیمت کمتر حتی به شرط کیفیت پایین تر بخرند. نرخ دلار اگر امروز بیشتر از این مقدار و بالای 4 هزار و 500 تومان بود، شاید وضعیت اقتصادی و تولید داخل بهتر از الان بود.

علی مزیکی که دکترای اقتصاد از دانشگاه گوته فرانکفورت آلمان دارد، با تشریح و موافقت این موضوع به بورس24 گفت: در این مبحث باید به شاخص برابری قدرت خرید (Purchasing power parity) اشاره کرد که نوعی شاخص اقتصادی است که به عنوان تکنیکی برای تعیین ارزش پول‌های مختلف به کار می‌رود. برای بررسی نرخ دلار و در واقع ارز، گاها به نرخ تورم جهانی بستگی دارد. به طور مثال اگر همان خودکار در سال 57 دارای ارزش 5 ریال بود ابتدا باید دید در امریکا نیز آن خودکار همان قیمت را داشت یا خیر.

مزیکی اضافه کرد: قدرت برابری خرید لزوما در کوتاه مدت نمی‌تواند برقرار باشد. یکی از دلایلی که ما از اقتصاد جهانی جا ماندیم، این است که جزو کشورهای صادرکننده نفت هستیم و دسترسی به منابع خارجی داریم؛ بنابراین وقتی دولت مشاهده می‌کند که اگر محصولی را به کشور وارد کند، به قیمت تمام شده کمتری دست خواهد یافت، بنابراین با اینکه در بسیاری از محصولات شاهد خودکفایی هستیم اما باز هم میزان واردات بالایی را در کشور داریم.

وی سیاست‌های اینچنینی را غلط و به ضرر کشور دانست و گفت: کشوری مانند چین که بزرگترین واردکننده نفت دنیاست، سیاست‌های پولی خود را بر کاهش ارزش پول خود گذاشته تا نرخ ارز را کنترل کند. اما دولت ایران به دلیل وابستگی به درآمدهای نفتی، ارزش پول خود را ثابت نگه داشته و به همین دلیل است که در برخی زمان‌ها شاهد افت یا جهش ناگهانی قیمت دلار هستیم. این سیاست در ایران، شاید در کوتاه مدت پاسخگوی وضعیت روز باشد اما در بلندمدت مردم را تحت فشار قرار می‌دهد.

این اقتصاددان راه اصلی برای کنترل نرخ ارز را آزادسازی دانست و گفت: سیاست کشوری مانند عربستان که همچون ایران نفت محور است، حکومت متمرکز است؛ به این معنا که رقابت آنچنانی بین مردم نبوده و در واقع احزاب خاصی در کشور فعالیت نمی‌کنند. منطقی ترین راه برای کنترل نرخ ارز این است که قیمت‌ها را تعادلی انتخاب کنیم. در آن موقع قضایای مربوط به رفاه نیز در بلندمدت حل خواهد شد. بازار بورس نیز یکی از این موارد است، زمانی که بسته مناسبی برای مکانیزم رقابتی طراحی شود، قیمت خرید نیز تعادلی خواهد شد.

مزیکی در پایان با اشاره به اینکه قیمت دلار در حال حاضر می‌توانست بیشتر از 4 هزار تومان باشد تاکید کرد: زمانی می‌توان به آزادسازی نرخ ارز فکر کنیم که بانک مرکزی در این بین دخالتی نداشته باشد. یعنی نسبت به میزان عرضه و تقاضا باید رقم مورد نظر ارز مشخص شود. بنابراین شاید بتوان گفت براساس میزان تقاضا و نرخ تورم کنونی، ارز نیز تک نرخی شود.