از ابتدا گفته‌ام که توافق هسته ای بین ایران و گروه ۵+۱ به خاطر مسایل ژئوپلیتیک و عمر این توافق نیز به عمر پایداری موازنه...
سعید لیلاز - کارشناس اقتصاد سیاسی؛ از ابتدا گفته‌ام که توافق هسته ای بین ایران و گروه ۵+۱ به خاطر مسایل ژئوپلیتیک و عمر این توافق نیز به عمر پایداری موازنه ژئوپلیتیک بین ایران و آمریکا خواهد بود، بنابراین مباحث حقوقی که اکنون مطرح می شوند فاقد اهمیت هستند و به نظر من بی ارزش بوده و اصالت ندارد.
ولی اگر در آینده موازنه ژئوپلیتیک و توازن قوای ایران و آمریکا و همین طور محدودیت های متقابل آنها به نفع هر یک از دو طرف به هم بخورد، این توافق هم به هم خواهد خورد، بنابراین من ترجیح می دهم به جای اینکه اکنون و در هیاهوی این روزها به مصوبات کنگره و... توجه کنم به آنچه که در صحنه عمل رخ می دهد توجه کنم.
به نظر من در صحنه عمل آنچه واقعیت دارد این است که گروهی در ایالت متحده آمریکا به قدرت می رسد که این گروه نقطه محوری توجهشان مسائل داخلی آمریکا خواهد بود و توجه کمتری به مسائل بین المللی خواهند داشت و تاثیری که در منطقه خاورمیانه و حتی برجام خواهد گذاشت می تواند متضاد و متناقض باشد.
من یکی از آثار روی کار آمدن هیات حاکمه جدید آمریکا را همین توافق اوپک می دانم، همچنان که پیش تر نیز پیش بینی می کردم که بر اثر پیروزی ترامپ، ایران و عربستان به یکدیگر نزدیک خواهند شد.
در واقع اگر توجه آمریکا به داخل کشور خود جلب شود باعث خواهد شد که ایران و عربستان به یکدیگر نزدیک شوند و رفتار ایران با خویشتن داری بیشتری خواهد بود و اکنون می توانیم پیش بینی کنیم که مسائل سوریه و یمن به سمت توافق و آرام تر شدن پیش خواهد رفت.
تاثیر مصوبه اخیر
درباره مصوبه اخیر آمریکا لازم می دانم بگویم که در عمل اتفاق جدید نیفتاده است. ما باید منتظر این باشیم و ببنیم که آیا دولت جدید ایالت متحده آمریکا بر بانک های اروپایی فشار خواهد آورد یا خیر؟
به نظر من آنچه که تاکنون مانع اجرای کامل آزادسازی روابط بانکی ایران و اروپا شده بدعهدی اروپا نیست و آنچه رجل سیاسی ما مطرح می کنند در جهت فشار به آمریکاست که من نیز با آن موافقم، چرا که این اعتراضات در نهایت کارساز است ولی اگر بخواهیم تحلیل علمی بکنیم به این نتیجه می رسیم که اگر روابط بانکی ما به صورت کامل آزادسازی نشده، به این دلیل است که طرف های اروپایی از تغییر رفتار هم در واشنگتن و در تهران نگران هستند.
مساله فقط رفتار واشنگتن هم نیست و رفتار تهران نیز در تصمیم آن ها تاثیرگذار است.
نگرانی بانک های اروپایی که اساس همکاری های بین المللی ایران را تشکیل می دادند، درباره ایران و ورود به بازار آن بر اساس تغییرات حقوقی نیست، بلکه بر اساس تغییر رفتارهای واقعی است.
بر این اساس است که آیا تشنج بین روابط ایران و آمریکا ایجاد خواهد شد یا خیر. به هر حال در سه چهار ماه آینده حتما یک بی اعتمادی در فضای اقتصادی بین المللی درباره ایران پیش خواهد آمد.
به هر حال زمانی تا ۲۰ ژانویه وجود دارد که دولت جدید آمریکا بر سر کار بیاید و از ۲۰ ژانویه تا ۲۰ مارس نیز زمان می خواهد که دولت جدید آمریکا مستقر شود و شروع به نمایش دادن آنچه می خواهد انجام دهد کند.
من به هیچ وجه معتقد نیستم که ایالت متحده آمریکا می خواهد برجام را نقض کند، چرا که موازنه بین ایران و آمریکا و محدودیت های متقابل هنوز هم وجود دارد. اما محدودیت ها و موازنه ای که منجر به عقد توافق شد هنوز هم برقرار است و منجر به حفظ آن خواهد شد.
به نظر من توافق به این دلیل منعقد شد که آمریکایی ها متوجه شدند که با ایران نمی توانند به صورت نظامی برخورد کنند و ایرانی ها هم متوجه شدند با آن شیوه ای که در دوران احمدی نژاد کشور را اداره می کردیم اقتصاد ایران دیگر نمی تواند ادامه دهد. همین شرایط دو کشور را به مصالحه و میز مذاکره نشاند و این شرایط هنوز تغییر نکرده است.
دست بساز و بفروش باز است؟
اکنون نباید تصور شود اینکه یک بساز و بفروش در آمریکا به قدرت رسیده است می تواند باعث شود که به ایران حمله کرده یا ماجراجویی کند.
به هیچ وجه ایران نیز قصد ماجراجویی ندارد. بنابراین به نظر من شاکله اساسی توافق با وجود سر و صداهایی که از دو پایتخت شنیده می شود حفظ خواهد شد و ثانیا نکته ای که نباید از آن غافل ماند، این است که ما تا کنون گام های بسیار مهمی در جهت برگشت ناپذیر کردن لغو تحریم ها برداشته ایم، از جمله آنکه تمام مصوبات شورای امنیت سازمان ملل لغو شده و هرگز در شرایط بین المللی فعلی دیگر تصویب نخواهد شد.
چرا که نه دولت احمدی نژاد بر سر کار است که دنیا را تشویق کند به تحریم و اتحاد علیه ایران و از سوی دیگر چین، روسیه و اروپا نیز دیگر تمایلی به انجام کارهای قبل ندارند.
بنابراین متاسفانه خبر بدی برای کاسبان تحریم دارم! کاسبانی که اکنون پای کوبی می کنند که تحریم ها باز می گردد؛ باید بگویم که هرگز چنین اتفاقی نخواهد افتاد. حاکمیت در جمهوری اسلامی ایران هم بر مبنای محدودیت ها، توانایی ها و عقلانیت به هیچ وجه داوطلب نقض برجام نخواهد شد و اروپا نیز چنین نخواهند کرد.
من معتقدم از این سر و صداهای اولیه عبور خواهیم کرد و اساس ماجرا را براساس توافق و توازن قدرت های متقابل و محدودیت های متقابل ژئوپلیتیک ایران و آمریکا شکل خواهد گرفت.
البته من منکر تاثیر روانی که در ابتدا تمدید ۱۰ ساله قانون داماتو خواهد داشت نیستم ولی به دشت دوام آن کم است. خویشتن داری تهران و صداهایی که از واشنگتن به گوش می رسد این وضعیت را خنثی خواهد کرد.
اگر دقت کنید اصلا از تیم جدیدی که در واشنگتن بر سر کار خواهد آمد حرف هایی با بی احتیاطی درباره برجام نمی شنوید. فراموش نکنید رویکرد جدی دولت آمریکا تمرکز بر مسائل داخلی آمریکاست و به این معنی نیست که اتفاق بدی خواهد افتاد.
حتی به نظر من منجر به آرام شدن فضای سیاسی خاورمیانه خواهد شد و اولین گام آن را در اوپک دیدید. من پیشنهاد می کنم خوب است که مذاکرات بین ایران و عربستان بر سر حج تمتع آغاز شود. این بازی برد برد خواهد بود.
در حالی که مطبوعات متعلق به یک جناح خاص سعی دارد در این توافق عربستان را بازنده نشان دهد ولی این طور نیست. روزانه ۲۵ میلیون دلار به درآمد این کشور اضافه شد، در حالی که از تولید آن کم شد و عربستان بیشتر از ایران سود گرفت.
همین موضوع را می توان مبنای توافق حج قرار دهیم و بعد همان را مبنای گفت و گو بر سر سوریه قرار دهیم. چرا به جای اینکه آمریکا و روسیه بر سر سوریه توافق کنند، ایران و عربستان بر سر آن توافق نکنند؟!
اگر رویکرد بعدی دولت آمریکا به داخل خواهد شد و اگر این رو به داخل شدن رویکرد آمریکا منجر به نزدیک شدن رابطه آمریکا با روسیه و دور شدن اندک مسکو از تهران شود، معنی آن این است که تهران و آنکارا و ریاض در منطقه تنهاتر از قبل خواهند شد و می توانند مسائل خود را حل کنند.
من به شدت معتقدم که می بایست یک اجلاس دوره سه جانبه در سه پایتخت انجام شود و معتقدم مثلث تهران، ریاض و آنکارا می تواند آینده خاورمیانه را نسبت به گذشته بیشتر تنظیم کند.
منبع: ایسنا
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.