تشریح آخرین تلاش ها برای گسترش طرح قیمت تضمینی در بورس کالا

سن طرح قیمت تضمینی در بورس کالا کم کم به حدود دو سال می رسد. در این خصوص اتفاقات زیادی رخ داده و هنوز هم قطعیت این موضوع به طور کامل اعلام نشده است. با اکبر میرزاپور سرپرست مدیریت توسعه بازار فیزیکی در این مورد گفت و گو کرده ایم که متن مصاحبه بورس24 با این مقام مسئول را می خوانید.

آقای میرزاپور طرح قیمت تضمینی در بورس کالا برای همه محصولات کشاورزی، تا چه مرحله ای پیش رفته است؟

طرح قیمت تضمینی در یک نقشه راه بلندمدت به محصولات مختلف مشمول خرید تضمینی گسترش خواهد یافت اما تسری آن به همه محصولات و به ویژه زمان گسترش به محصولات مهم و استراتژیک با لحاظ ملاحظات گوناگون اجرای طرح به ویژه نظرات و ملاحظات ذی نفعان اصلی فعال در بازارهای آن محصولات تعیین خواهد شد. سیاست اصولی وزارت جهاد کشاورزی و مجموعه دولت محترم نیز بر برنامه ریزی اجرایی دقیق با استماع و رعایت حداکثری ملاحظات این ذی نفعان قرار دارد. فعلا در مورد دو محصول ذرت و جو این کار در حال انجام است و هم اکنون بورس کالا در نامه ای از وزرات جهاد درخواست نموده است تا محصولات مشمول اجرای این طرح برای سال 96 را اعلام نماید. البته قبلا و در سال گذشته جلساتی در مورد دانه های روغنی در سیاست قیمت تضمینی برگزار و مدل مناسب پیشنهادی برای این محصولات نیز ارایه شد که به  دلایلی نامعلوم، شمول طرح به این محصولات از سوی دستگاه های ذیربط پیگیری نشد.

هم اکنون نیز جلساتی با حضور دستگاه های تصمیم گیر و سیاستگذار این حوزه برای بررسی محصولات مناسب برای گسترش طرح در حال برگزاری است که به نظر می رسد در صورت تعیین قطعی قیمت تضمینی محصولات برای سال بعد، محصولات مشمول قیمت تضمینی نیز حداکثر ظرف مدت یک ماه آینده اعلام شود. بسیار مهم است که زمان کافی برای تهیه فهرست کشاورزان و استعلام اطلاعات فردی و شماره حساب بانکی و اعلام سطح زیرکشت و میزان برداشت هر کشاورز وجود داشته باشد و در صورت تسریع در اعلام محصولات برای سال آینده، با توجه به سامانه های موجود برای این موضوع، این مهم نیز انجام خواهد شد. به هر ترتیب، با توجه به اجرای سراسری طرح در دو محصول جو و ذرت در سال 95 و اتمام اجرای طرح در مورد محصول جو، به نظر می رسد تجریه و زیرساخت لازم برای گسترش طرح تا حد زیادی فراهم می باشد لیکن در مورد محصولات با برداشت گسترده تر، ملاحظات اجرایی و حساسیتهای خاص آن محصولات شاید باعث شود تا در گسترش طرح، با تأنی بیشتر و به تدریج اقدام شود.

هم اکنون به جز چند محصولی که در بورس کالا به فروش می رود، چه محصول دیگری قرار است وارد بورس کالا شود؟

محصولات کشاورزی به طور کلی از حوزه های قابل بررسی و توسعه در بورس کالا هستند. البته اکنون اکثر محصولات کشاورزی در بورس پذیرش شده اند و قابلیت معامله را دارند اما اینکه از چه زمان و با چه سیاستی ورود گسترده این محصولات به بورس مدنظر قرار خواهد گرفت تا حد زیادی به سیاست های داخلی دستگاه های اجرایی بر می گردد.

به نظر می رسد زمینه برای معاملات گسترده محصولاتی همچون ذرت و جو وارداتی، گندم موجود در انبارهای شرکت بازرگانی دولتی، شکر، کنجاله ها، روغن، مرغ (منجمد، تازه و زنده) و محصولاتی از این دست فراهم است و البته بستر قانونی لازم نیز در تبصره 4 ماده 6 قانون افزایش بهره وری کشاورزی و منابع طبیعی وجود دارد که دستگاه های اجرایی البته تاکنون اهتمام لازم را به اجرای این بخش مصرح در قانون نداشته اند و بهتر است این موضوع به صورت جدی تری در دستور کار دستگاه های اجرایی و به ویژه خریداران عمده این محصولات قرار گیرد. این در حالی است که ماده 17 قانون توسعه ابزارهای مالی نیز خریداران از بورس را از برگزاری مناقصه معاف نموده است. به نظر می رسد این ظرفیت ها باید بیشتر اطلاع رسانی و برای مسوولان تصمیم گیر تبیین شود. در این راستا بورس کالای ایران دوره های آموزشی رایگان را برای دستگاه های با شرایط فوق برگزار می نماید که پیشنهاد می شود دستگاه ها برای آشنایی با ظرفیت های بورس کالا با واحد آموزش بورس کالا تماس گرفته و درخواست خود را برای برگزاری دوره های آموزشی ارایه نمایند تا از این ظرفیت ایجاد شده استفاده نمایند.

قرار نیست به طور مثال محصولی مانند شیر وارد بورس کالا شود؟

در مورد ورود محصول شیر به بورس کالا، این موضوع در دستور کار قرار دارد لیکن با توجه به فساد پذیری این محصول قاعدتا باید معاملات آن در قالب معاملات سلف صورت پذیرد تا در زمان تولید، بلافاصله به خریدارانی که از قبل تعیین شده اند تحویل گردد. یکی از برنامه های بورس برای گسترش معاملات حوزه کشاورزی همین محصول می باشد. البته معاملات دام زنده نیز در برخی بورس های دنیا وجود دارد که این موضوع نیز در حال مطالعه و بررسی است. در نهایت به نظر می رسد با تکمیل زنجیره معاملات از کشاورزی و خوراک تا محصولات نهایی دامی، و ایجاد زمینه انجام معاملات تهاتری به علاوه معاملات نقدی و سلف و اعتباری موجود، بتوان این حوزه را گسترش داد. در این راستا نیازمند اهتمام بیشتر از سوی شرکت سپرده گذاری مرکزی برای ایجاد تسویه و پایاپای اعتباری نیز می باشیم که این پروژه به صورت مشترک بین بورس کالا و شرکت سپرده گذاری مرکزی قابل تعریف است که در صورت تحقق آن، شاید بتوان به گسترش چشم گیر معاملات امیدوارتر بود، هرچند اجرای قانون فوق الذکر (تبصره 4 ماده 6 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی) خود می تواند بستر گسترش معاملات را فراهم آورد.

درحال حاضر درخواست کشاورزان روی میز استاندار کرمانشاه و کردستان قرار گرفته است؛ آیا واقعا تمام کشاورزان از فروش محصولات خود در بورس کالا رضایت دارند؟

آنچه به عنوان تشکر کشاورزان استان های کرمانشاه و کردستان از اجرای طرح قیمت تضمینی ذکر شده است بیانگر نظر بخشی از کشاورزان بوده است که از سرعت عمل و دقت فرآیند رضایت داشته اند که البته این موضوع قاعدتا تشکر از همه ارکان اجرای طرح از جمله استانداری، وزارت جهاد کشاورزی و شرکت پشتیبانی امور دام در کنار بورس کالای ایران می باشد و این موفقیت را نمی توان فقط به نام یک بخش از این فرآیند نوشت. اینکه واقعا آیا تمام کشاورزان از این فرایند رضایت دارند نیز قاعدتا ادعایی است که شاید اثبات آن کار دشواری باشد اما آنچه می توانیم بگوییم این است که جمع نظرات در مورد این طرح مثبت بوده است و رضایت ذی نفعان را به دنبال داشته است.

البته بعضاً ملاحظاتی در خصوص مابه التفاوت پرداختی و زمان پرداخت آن در سال گذشته و سال جاری وجود دارد که با توجه به اینکه بورس کالای ایران صرفاً تا مرحله انجام معاملات و واریز وجوه ناشی از معامله به حساب کشاورزان، در این فرآیند نقش دارد از این رو در مورد مسایل مربوط به بعد از این فرآیند نظر خاصی را نمی تواند اعلام نماید. به هر ترتیب بورس کالا اعتقاد دارد باید وظیفه ای که بر عهده اش گذاشته شده را در این طرح ملی به نحو احسن انجام دهد و امیدوار است توانسته باشد تا حدی این مهم را محقق نماید. البته قاعدتا رعایت نظرات و ملاحظات همه ذی نفعان از جمله کشاورزان عزیز نیز به بهبود اجرای طرح کمک خواهد نمود و این از رسالت های همه دستگاه های اجرایی دخیل در طرح و از جمله بورس کالای ایران بوده و خواهد بود.