پالایشگاه های بورسی ؛ فرصت ها و تهدید ها

بورس24 :روز گذشته در سالن دکتر غلامرضا اسلامی بیدگلی شرکت کارگزاری بانک کشاورزی، نشست تحلیلی " صنعت پالایش، با حضور اسماعیل غلامی معاون سابق سازمان خصوصی، سید روح الله حسینی مقدم معاون ناشران و اعضای شرکت بورس اوراق بهادار تهران و حسینعلی زادمهر مدیرعامل گروه توسعه بین المللی اقتصاد پردیسان برگزار شد.

به گزارش خبرنگار بورس24 ،در این نشست اسماعیل غلامی به توافق نامه واگذاری شرکت های زیر مجموعه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران در سال 1390 اشاره کرد که به موجب این توافق نامه مقرر شد تا در راستای اجرای بند "ب" ماده 3 قانون سیاست ها، 20 درصد سهم دولت در پالایشگاه آبادان و شازند به عنوان 20 درصد سهم دولت واگذار نشود.همچنین می بایست قدرالسهم دارایی های سایر شرکت های نفتی جهت اصلاح اسناد و قرار داد انتقال آنها به ارزش دفتری صورت گیرد و سازمان خصوصی در زمان عرضه و افشا شود.

معاون سابق سازمان خصوصی سازی همچنین از اخذ تضامین و تعهدات لازم از خریداران کنترلی، حفظ ظرفیت و بهبود عملیات تولید و تکمیل طرح ها، تضمین خوراک پالایشگاه ها از سوی وزارت نفت، تعیین تکلیف حقوق شاغلان، اهلیت خریداران جهت حفظ منافع ملی به عنوان الزاماتی نام برد که پیش از واگذاری سهام شرکت های پالایشی تعیین شده بود و می بایست رعایت می شد.

وی در بیان تدابیر لازم جهت ارتقاء کارآیی این صنعت، قیمت گذاری سهام شرکت های پالایشی را مورد اشاره قرار داد و گفت: به موجب قانون مقررشد که در واگذاری سهام شرکت های پالایشی از موسسات تامین سرمایه برای ارزش گذاری این شرکت ها استفاده شود؛ در آیین نامه شیوه های اجرایی قیمت گذاری سهام سازمان خصوصی سازی، قیمت گذاری سهام به دو روش سود آوری سه سال گذشته و ارزش روز خالص دارایی ها صورت می گرفت. در واقع در قیمت گذاری به روش سود آوری به سود سنوات آتی توجهی نمی شد و آنچه که حائز اهمیت قرار داشت، سود سنوات گذشته شرکت ها بود.

بر این اساس بود که غلامی نوسانات موجود در قیمت سهام پالایشگاه های تهران و بندر عباس در بازار سرمایه را ناشی از قیمت گذاری نامناسب از سوی تامین سرمایه ها عنوان کرد.وی همچنین از ترکیب سهامداران به عنوان یکی از عوامل مهم در ارزش سهام شرکت ها یاد کرد.

معاون سابق سازمان خصوصی سازی در خصوص سهام عدالت نیز عنوان کرد: به موجب قانون نیز 45 هزار میلیارد تومان سهم به دهک های تعیین شده سهام عدالت واگذار شد، واگذاری هایی که آغاز آن با اعطای سهام پالایشگاه ها و بانک ها بود؛ که این مساله را می توان سرآغاز بروز مشکلات برای پالایشگاه ها دانست.

وی با بیان این که از شرکت های پالایشگاهی بورسی در حدود 7 شرکت به میزان 40درصد در سبد سهام عدالت قرار دارند، ادامه داد: به طوری که پس از واگذاری سهام پالایشگاه ها به سهام عدالت، نماینده سهام عدالت از سوی دولت تا زمان آزاد سازی سهام عدالت در این شرکت ها تعیین می شود؛ این در حالیست که به موجب قانون، پس از واگذاری سهام شرکت ها، دولت حق دخالت در آن ها را ندارد.

غلامی نتیجه مدیریت دولتی در شرکت های پالایشی را بندهای حسابرسی در گزارش های دانست و ادامه داد: وضعیت کنونی پالایشگاه ها نشان دهنده نقص نص صریح قانون است. این شرکت ها همچنان پس از واگذاری در اختیار و مدیریت دولت قرار دارند.

وی تصریح کرد: تا زمانی که شرکت ها از سوی دولت رها نشوند، نمی توان انتظار بهبود سود آوری از سوی آن ها داشت، بر این اساس انتظار می رود که سازمان بورس به عنوان مدافع سهامداران خواستار اجرای قانون باشد.

معاون سابق سازمان خصوصی سازی همچنین با انتقاد از پارلمان بخش خصوصی، یاد آور شد: در زمان واگذاری سهام شرکتی، انتظار می رفت که آنها در این مزایده های سازمان خصوصی سازی وارد شوند اما آن ها خواستار خرید سهام شرکت ها در خارج از فضای مزایده های سازمان خصوصی سازی بودند و پس از واگذاری نیز همواره از سوی آن ها انتقاداتی به اجرای خصوصی سازی وارد می شده است.

روند نزولی کیفیت گزارش دهی شرکت های پالایشی

همچنین در این نشست معاون ناشران و اعضای شرکت بورس اوراق بهادار تهران نیز به بررسی چالش های صنعت پالایشی از منظر بازار سرمایه پرداخت.وی اظهار داشت: در حال حاضر 9 شرکت پالایشگاهی در کشور وجود دارند که ظرفیت پالایشی این شرکت ها 18.5 میلیون بشکه در روز است. در این میان 6 شرکت پالایش نفت در بورس و فرابورس پذیرفته شده اند.

به گفته سید روح الله حسینی مقدم ؛ پالایشگاه ها به دلیل ارزش بازار چشمگیر بیشتر در معرض بررسی و تحلیل قرار دارند. چه بسا صنایعی که ابهام بیشتری نسبت به این صنعت دارند ولی علت توجه به این صنعت، پمپاژ ابهام از سوی دولت به این شرکت هاست.

وی سهم این صنعت در بازار را 5.6 درصد عنوان کرد و یاد آورشد: از سال 92 که حضور شرکت های پالایشی در بورس کامل شد، این شرکت ها نسبت به متوسط خود نزدیک 100درصد نوسان داشتند این درحالی است که صنایع مختلف به طور متوسط 15 درصد از متوسط خود انحراف داشتند.

این مقام اجرایی در بورس تهران در بیان مهمترین چالش های شرکت های حاضر در این صنعت، عنوان داشت: شرکت های پالایشی حاضر در بورس با توجه به شرایط خاصی که داشته اند، وضعیت گزارش گری مالی و اطلاع رسانی آن ها همواره با ابهام رو به رو بوده است، هم نرخ ماده اولیه ( خوراک) پالایشگاه ها که نفت خام میعانات گازی است و هم نرخ 5 فرآورده اصلی ( بنزین، نفت گاز، نفت سفید، نفت کوره و گاز مایع) و سوخت هوایی تولیدی آن ها توسط دولت ( وزارت نفت) تعیین می شود.

این مقام مسوول در شرکت بورس تهران ادامه داد: در شرکت های پالایشی قسمت اصلی بهای تمام شده را مواد اولیه تشکیل می دهد که این عدد بین 94 تا 98 درصد بهای تمام شده است. طبق مقررات کشور متولی نظارت و توزیع و قیمت گذاری فرآورده های نفتی در ایران شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی است و قیمت خوراک و فرآورده های این شرکت ها در بازار کاملا انحصاری توسط وزارت نفت قیمت گذاری می شود، به همین دلیل ریسک غیر سیستماتیک شرکت های پالایشی بالا ارزیابی می شود.

وی افزود: شرکت های پالایشی در نحوه تامین خوراک و دریافت در آمدهای حاصل از فروش فرآورده های اصلی آزادی عمل ندارند. نحوه اعلام قیمت ها توسط وزارت نفت در چند سال گذشته مخالفت های پالایشگاه ها در این زمینه، همواره بر ابهامات این صنعت افزوده است. به طوری که میانگین امتیاز اطلاع رسانی سه شرکت پالایشی بورسی 20 و پالایشگاه های فرابورس 26 است.

حسینی مقدم تصریح کرد: یکی از مشکلات پالایشگاه های کشور سهم بالای محصولات با ارزش افزوده پایین همچون نفت کوره است. سهم نفت کوره از سبد پالایشگاه ها حدود 30 درصد است. (متوسط سهم این محصول در پالایشگاه های خارجی کمتر از 10 درصد است) در حال حاضر پالایشگاه های کشور قرار دادهایی را با شرکت های ژاپنی و کره ای برای کاهش تولید نفت کوره منعقد کرده اند.وی همچنین از اجرای پروژه های کیفی سازی نیز به عنوان یکی دیگر از مشکلات شرکت های پالایشی نام برد.

معاون ناشران و اعضای شرکت بورس اوراق بهادار تهران به مقایسه صنعت پالایشگاهی در کشور روسیه پرداخت و گفت که شرکت روسی لوک اویل یکی از بزرگترین شرکت های فعلا در زنجیره نفت و گاز در دنیاست که حوزه فعالیت آن اکتشاف استخراج، تولید نفت خام پالایش، پخش و توزیع فرآورده های نفتی، پتروشیمی و سایر فعالیت ها را دارد که از سهم 16 درصدی تولید فرآورده های نفتی در روسیه برخوردار است؛ به گونه ای که درسال 2015 سهم پخش پالایش از کل در آمد فروش و سود عملیاتی به ترتیب 73 و 37 درصد بوده است.

او در این میان صنعت پالایشگاهی در پاکستان را به مانند فعالیت این صنعت در ایران توصیف کرد که شرکت های حاضر در این صنعت در پاکستان صرفا در زمینه پالایش نفت و تولید فرآورده ها فعال هستند. ظرفیت پالایش شرکت روزانه 50 هزار بشکه نفت خام است که عمدتا از شرکت ملی نفت ابوظبی خریداری می شود. شیوه قیمت گذاری خوراک و فرآورده ها همچون ایران، توسط نهاد نظارتی ( متعلق به وزارت نفت) صورت می گیرد.وی ادامه داد: به طور متوسط 97 درصد بهای تمام شده فروش را بهای خوراک ( نفت خام و میعانات گازی) تشکیل می دهد. سهم محصول نفت کوره از سبد فرآورده های نفتی آن 32 درصد است.

حسینی مقدم در ادامه اظهارات خود، به انتظارات صنایع از دولت اشاره کرد و گفت: در شرایط کنونی مشکلات اقتصاد ایران با سیاست های اقتصاد کلان حل نمی شود. باید با سیاست های اقتصاد خرد در سطح بنگاه ها این موضوع را پیگیری کرد؛ در واقع باید اتبدا مشکل بنگاه ها را حل کرد، بر این اساس از دولت انتظار می رود که صرفا در اقتصاد انحصار را حذف کند و در قیمت گذاری دخالت نکند. چنانچه شهروندان بدانند دولت از دارایی های آنها حمایت می کند تشویق می شوند که مخاطرات تجاری را قبول کنند.

وی با تاکید بر غیر قابل انکار بودن اهمیت روز افزون بازار سهام، اضافه کرد: نرخ رشد بهره وری که نتیجه خصوصی سازی در کشورها بود، مفروضات قدیمی را بی اعتبار کرد بر این اساس وزرای صنعـت، نفت و رییس کل بانک مرکزی باید به صورت لحظه به لحظه اخبار بورس را پیگیری کنند.

مطالبه کارمزدهای بالا ازشرکت های پالایشی

در ادامه این نشست مدیرعامل گروه توسعه بین المللی اقتصاد پردیسان نیز عنوان کرد: ارزش روز کل پالایشگاه ها در بورس در پایان مردادماه امسال، 181.812 میلیارد ریال است که معادل 5.6 کل بازار کمتر از هزینه ساخت پالایشگاه اصفهان است.حسینعلی زاد مهر ارزش بازار پالایشگاه ها در بیست و هشتمین روز اسفندماه سال 92، معادل 399.233 میلیارد ریال 10.3 درصد کل بازار و در سی ام آذرماه 92 معادل 407 هزار و 765 میلیارد ریال 9.6 درصد کل بورس عنوان کرد.

وی درآمد عملیاتی پالایشگاه ها در پایان اسفندماه 92 را بالغ بر 574 هزار و 779 میلیارد ریال اعلام کرد که این درآمد سود خالص بیش از 10 هزار و 479 میلیارد ریالی را برای آنها رقم زد.او با انتقاد از کارمزد خدمات شرکت ملی و پالایش پخش، مجموع رقم این کارمزد را برای شرکت های پالایشی تهران، بندرعباس، تبریز و شاوان در سال 94 ، یک هزار و 374 میلیارد و 775 ریال ذکر کرد.

مدیرعامل گروه توسعه بین المللی اقتصاد پردیسان با اشاره به انتظارات موجود از این صنعت به عنوان لوکوموتیو رشد و توسعه کشور، ادامه داد: با توجه به اینکه شرکت های پالایشی شرکت های سرمایه بر و تکنولوژی بر محسوب می شوند، لذا انتظار سود آوری بیشتری از آن ها وجود دارد.