روایتی از فاجعه‌منا و بن‌بست بازگشت پیکرهای حجاج ایرانی

به گزارش بورس24 ؛هر سال حال و هوای بعد از عید سعید قربان برای ما لبریز از عطر گل و گلاب و بوی اسپند و صدای شادی بود؛ حال و هوایی که با بی کفایتی آل سعود، از سال گذشته همراه با غم است؛ غم از دست دادن تعداد زیادی از عزیزانی که سال گذشته با هزاران سلام و صلوات راهی سرزمین وحی شدند تا لذت همجواری خانه خدا را سوغات خود کنند اما بازگشت پیکرهای مطهرشان داغی همیشگی بر دل یک ملت گذاشت.

بررسی اینکه چطور یک راهپیمایی آرام برای سنگ زدن به نماد شیطان، در چند ساعت تبدیل به یک فاجعه انسانی شد، موضوعی است که رسانه ها در این مدت بارها به آن پرداخته اند و هر بار ابعاد تازه ای از بی کفایتی آل سعود در تولیت بزرگترین گردهمایی مسلمانان را آشکار می کند که یک سوی ماجراست؛ اما موضوعی که در این مدت کمتر مورد توجه قرار گرفت و معمولا در سایه اخبار اصلی این فاجعه بود، نحوه بازگرداندن پیکرهای ایرانیان جان باخته در این ماجرا، پس از کارشکنی های مکرر عربستانی ها بوده است. کار طاقت فرسایی که سهم عمده آن بر دوش وزارت بهداشت و شخص وزیر بهداشت قرار داشت.

بن بست مرزی!

با انتشار اخبار مربوط به حادثه منا و اخبار اولیه کشته و مصدوم شدن ایرانیان در این حادثه، گروه های مختلفی از مقامات ایرانی در حوزه های مختلف برای بررسی موضوع و ساماندهی حجاج ایرانی آماده سفر به عربستان شدند اما دولت سعودی از صدور روادید برای نمایندگان ایرانی خودداری کرد. اخبار ضد و نقیضی از سوی رسانه های رسمی و غیررسمی در مورد جان باختگان و مصدومان حادثه منتشر می شد و این موضوع تشویش و اضطراب خانواده ها و بستگان حجاج در داخل کشور را بیشتر می کرد؛ به همین دلیل باید سریع تر تدبیری در این خصوص اندیشیده می شد.

حضور وزیر بهداشت در عربستان

اگرچه رایزنی های دیپلماتیک برای حضور نمایندگان ایران در عربستان بی نتیجه ماند، وزیر بهداشت با استفاده از سابقه مراودات دوستانه با همتای سعودی خود توانست با دریافت روادید همراه تیم چهار نفره خود برای بررسی وضعیت سلامت و درمان حجاج ایرانی وارد خاک عربستان شود.

سیدحسن هاشمی در این خصوص و پس از بازگشت از این ماموریت تاریخی، در دیدار با مراجع تقلید قم در خصوص مشکلات سفر خود گفته بود: ما از دولت عربستان تقاضا کردیم تا جهت بررسی حادثه منا انتقال مجروحین و انتقال پیکر جانباختگان به کشور، نمایندگانی از طرف دولت ایران به عربستان بروند اما متاسفانه با تعلل مقامات عربستانی صدور روادید چهار روز طول کشید.

وزیر بهداشت در این مورد افزود: این مخالفت ها به حدی بود که خود من نیز در بدو ورود به عربستان به عنوان یک زائر در این کشور حضور پیدا کردم نه به عنوان وزیر و نماینده دولت جمهوری اسلامی.

هاشمی و تیم همراه او بلافاصله پس از حضور در عربستان به دیدار مصدومان حادثه که در بیمارستان های منا و جده بستری شده بودند رفت و از نزدیک در جریان مراحل درمان آنان قرار گرفت.

ماموریت های جدید!

کارشکنی عربستان در صدور ویزا برای وزرای ارشاد و کشور و همچنین موفق نشدن تیم دیپلماتیک دوم برای ورود به خاک عربستان موجب شد تا تمامی مسوولیت ها در قبال حجاج ایرانی در شرایط اضطراری آن ایام، از سوی دولت به هاشمی و تیم همراه او سپرده شود. یعنی اختیار تمام مذاکرات و گفتگوها برای ساماندهی و انتقال مصدومان و پیکر جانباختگان حادثه منا به وزیر بهداشت تفویض شد.

اعضای تیم ایران در این ماموریت سید امیرمحسن ضیایی، رئیس جمعیت هلال احمر، حسن قشقاوی، معاون کنسولی و امور مجلس وزیر امور خارجه و محسن اسدی لاری، قائم مقام وزیر در امور بین الملل وزارت بهداشت بودند که سیدحسن هاشمی را همراهی می‌کردند.

تیم اعزامی ایران بلافاصله با مسوولین سعودی وارد مذاکره شد خواسته های جمهوری اسلامی در قبال اتباع خود در خاک عربستان را مطرح کرد. موقعیت سنجی و تسلط تیم ایرانی در آن شرایط موجب شد تا وزیر بهداشت فارغ از جنبه های سیاسی پا به این مذاکرات بگذارد.

هاشمی با تشریح ارزش پیکر جانباختگان ایرانی برای خانواده های آنان از مقامات سعودی خواست تا از دفن آنها جلوگیری کرده و اجساد را به کشور منتقل کنند. وزیر بهداشت با اشاره به جستجوی بقایای شهدای دفاع مقدس بعد از گذشت سه دهه از جنگ تحمیلی مسوولان سعودی را متقاعد کرد تا علاوه بر توقف دفن پیکر جانباختگان ایرانی، دستور نبش قبر آن دسته از حجاج ایرانی را که پیش از این مذاکره، در خاک عربستان دفن شده بودند صادر کنند.

قشقاوی معاون کنسولی وزیر امور خارجه با اشاره به تلاش های وزیر بهداشت در مدت حضور در عربستان در این باره می گوید: در مورد سفر وزیر بهداشت به عربستان به ویژه نقشی که در اولین جلسه 3-4 ساعته با مقامات سعودی ایفا کرد، معتقدم اگر این تیم به سرپرستی وزیر بهداشت در این ماموریت حضور نداشت، روند انتقال پیکشهدا به کشور بامشکلات جدی مواجه می شد.

از زبان وزیر...

وزیر بهداشت پس از برگزاری جلسات اضطراری در خصوص این حادثه با دست اندرکاران سعودی در توصیف شرایط پس از ورود به خاک عربستان گفت: از زمانی که وارد مکه مکرمه شدیم بررسی ها و جلساتی با نماینده مقام معظم رهبری در بعثه داشتیم و اولویت ما انتقال اجساد جان باختگان، شناسایی مفقودین ایرانی و انتقال مصدومان ایرانی که در بیمارستان‌های سازمان حج و زیارت و بیمارستان‌های عربستان بستری هستند، بود.

از سردخانه‌های که پیکر جان‌باختگان در آنها نگه‌داری می‌شد بازدید داشتیم و توضیحاتی برای شناسایی اجساد دادیم و مقامات عربستان در خصوص اعزام آنها به ایران اطمینان دادند و گفتند که تاکنون هیچ جسدی تحویل هیچ کشوری نشد و اطمینان کامل دادند که هیچ ایرانی تاکنون در مکه دفن نشده و نخواهد شد.

جلسه ای هم در جده با دستور ولیعهد و حضورمقامات ارشد پنج وزارتخانه و امرای ارتش و دیگر مقامات عربستانی برگزار شد که در این جلسه که سه ساعت به طول انجامید در خصوص مسائل مختلفی گفتگو شد. پس از آن نیز با وزیر بهداشت عربستان جلسه مشترکی داشتم.

در هر دو جلسه مقامات عربستانی تسلیت پادشاه و هیئت وزیران عربستان را حضور مقام معظم رهبری، رئیس جمهوری، دولت و ملت ایران ابلاغ کردند و اطمینان دادند که موضوع در دست بررسی است و هیئت ویژه رسیدگی به این موضوع نتایج آن را اعلام عمومی خواهد کرد.

همتای عربستانی هم به ما اطمینان خاطر داد که ایرانیانی که هویتشان شناسایی شده به سرعت به جده و سپس به ایران منتقل شوند و در مورد مفقودین هم پیگیری های لازم انجام شده است و اجسادی هم که هنوز هویت دقیقشان شناسایی نشده و محرز است که ایرانی هستند به ایران منتقل خواهند شد تا سایر اقدامات مربوط به شناسایی آنها در ایران صورت گیرد.

تعدادی از مسئولین از وزارت حج عربستان و تعدادی از مسئولان وزارت بهداشت این کشور و پزشکی قانونی عربستان مامور شده اند تا عملیات انتقال اجساد را با همکاری هیئت پزشکی ایران و سازمان حج و زیارت انجام دهند.

همچنین در جلسه‌ای که با وزیر بهداشت عربستان داشتم مقرر شد که این وزارت خانه بیانیه‌ای صادر کند و موارد مورد توافق در این جلسه و محورهای مورد تفاهم را تشریح کند و ابراز امیدواری کرد که این اقدام باعث ارتقا روابط دو کشور شود. همتای عربستانی اطمینان داد نهایت همراهی را در خصوص تامین امنیت کلیه حجاجی که هنوز در مکه و مدینه به سر می‌برند را انجام خواهد داد تا اعمال حج خود را به پایان برسانند. و در مورد مسائلی که مربوط به موضوع منا، بررسی علل حادثه و تسریع در انتقال اجساد نهایت همکاری را بکنند.

توصیه های اخلاقی

عدم دسترسی به مصدومان و جان باختگان، کارشکنی های دولت عربستان از انتقال صحیح و به موقع اخبار و نیز فضای ملتهب موجود در خانواده های حجاج در کنار هم سبب می شد تا برخی اخبار و شایعات در مورد این حادثه نیز دهان به دهان نقل و موجب ایجاد تنش بیشتر در جامعه شود. تیم ایرانی علاوه بر مسوولیت های خود در عربستان باید همواره با ایجاد ارتباط با رسانه ها از بروز این شایعات جلوگیری می کردند. آمار جانباتگان ایرانی، مسمومیت زایران با گازهای سمی، دفن جان باختگان در خاک عربستان، شیوع بیماری های مسری در بین حجاج و انتقال ویروس کرونا از طریق حجاج به داخل کشور از جمله شایعاتی بود که در این مدت به خصوص در فضای مجازی دست به دست می شد.

در طول مدت این ماموریت، وزیر بهداشت بارها از طریق رسانه ها با شفاف سازی اخبار از رسانه ها خواست تا فضای اندوهیگن و متاثر از حادثه منا را با اخبار نادرست ملتهب نکنند تا انتقال مصدومان و پیکر شهدای منا به کشور طبق برنامه انجام شود. دکتر هاشمی در این مورد تاکید کرد: بهتر است برای جلوگیری از سردرگمی مردم آمارها از طریق یک مرجع ارائه شود که آن هم سازمان حج و زیارت است.

پایان ماموریت

بعد از انجام اقدامات اولیه و ساماندهی وضعیت انتقال مصدومان و اجساد جانباختگان به کشور و بازرسی های متعدد و مکرر و نیز دیدار با خانواده های جانباختگان ایرانی در عربستان، وزیر بهداشت به همراه تعدادی از خانواده های این شهدا به کشور بازگشت. وی پس از بازگشت نیز با حضور در بیمارستان های محل بستری زایران مصدوم به عیادت از آنها پرداخت.

بعد از انجام این ماموریت، وزیر بهداشت به دیدار مراجع تقلید در قم رفت تا گزارش عملکرد تیم ایرانی را به ایشان ارایه دهد. آیت اله سبحانی، آیت اله مکارم شیرازی، آیت اله صافی گلپایگانی و آیت اله شهرستانی از جمله مراجعی بودند که وزیر بهداشت در قم به دیدار آنان رفت و گزارشی از سفر خود به مکه، منا و جده را به آنها ارایه داد. مراجع تقلید قم نیز از تلاش های بی دریغ وزیر بهداشت در ساماندهی وضعیت حجاج ایرانی در این مدت تقدیر و تشکر کردند.

هرچند شیطنت برخی رسانه ها ماموریت محول شده از سوی دولت به وزیر بهداشت را نیز حرکتی پوپولیستی دانستند مهمترین نکته این بود که پیکر شهدای منا با تلاش تیم ایرانی به خانه بازگشت و مانند اجساد زایران بسیاری از کشورها در خاک عربستان دفن نشد.

منبع:خبرآنلاین