مخالفان سیاسی زنگنه چوب لای چرخ وزارت نفت می گذارند/ صنعت نفت نیاز به سیاستگذاری کلان دارد

محمود خاقانی کارشناس بین المللی انرژی در گفت و گو با خبرآنلاین درباره وضعیت بازار نفت گفت :« همه می دانند که وقتی تقاضا برای کالایی بیش از توان تولید و عرضه به بازار برای آن کالا باشد قیمت ها قاعدتا بالا می رود. درصنعت نفت دورانی بود که اصطلاحا به آن دوران بازار فروشندگان می گفتند. یعنی فروشنده قیمت نفت خام را برای خریدار تعریف و تعیین می کرد. به همین دلیل سازمان اوپک تا زمانی که بصورت یک سازمان اقتصادی عمل می کرد نقش تعیین کننده ای دربازار های بین المللی انرژی داشت. درواقع در چارچوب اهداف اقتصادی سازمان اوپک با مصرف کنندگان عمده انرژی نوعی تعامل داشت.»

وی افزود:« تعادلی بین قیمت نفت خام که به بازار مصرف کنندگان عرضه می شد ومحصولات صنعتی ومصرفی ، خدمات ، فن آوری و غیره که در اقتصاد مصرف کنندگان انرژی تولید و به اقتصاد تولید کنندگان نفت خام صادر می شد برقرار بود. درسازمان اوپک هم روابط بهتری بین تولید کنندگان و صادر کنندگان نفت خام حاکم بود و با توجه به وسعت اقتصاد و جمعیت هرکشور عضو سهمیه هایی برای تولید وعرضه نفت خام به بازار تعریف می شد. »

او با بیان اینکه همین که اوپک تغییر مسیر داد و به یک سازمان سیاسی که برخی از اعضاء آن علیه منافع اقتصادی عضو و یا اعضاء دیگرآن عمل کردند تبدیل شده است ،گفت:« به دلایل مختلف بازار نیز نیاز کمتری به نفت خام اوپک احساس کرد، تولید کنندگان نفت خام اوپک تحریم صنعت نفت ایران را نیز برای خود یک فرصت تلقی کردند و برای گرفتن سهم ایران در بازار نفت شروع به رقابت با یکدیگر در کاهش قیمت و سیاست بازی کردند. این امر موجب فساد گسترده و پا به عرصه گذاشتن مافیا های متنوعی در بازار بین المللی انرژی شد. »

ضربه های اوپک به بازار نفت

خاقانی با بیان اینکه متاسفانه در حال حاضر دسته بندی های سیاسی؛ رشوه دهی های کلان به مقامات بلند پایه سیاسی از یک یا چند کشور عضو اوپک به برخی کشورهای دیگر، موجب راه اندازی و توسعه جنگ های داخلی و صدمات اقتصادی درمنطقه حساس خاورمیانه شده است،خاطرنشان کرد:« درمیان کشورهای عضو اوپک تقریبا اکثر کارشناسان عربستان سعودی را مسئول و باعث این مشکلات می دانند. درارتباط با سقوط قیمت ها در یارار نفت هم همه می دانند که عربستان سعودی تحت عنوان اینکه جلوی تولید بالای نفت خام در روسیه را بگیرد ویا جلوی افزایش تولید دیگر اعضای اوپک را بگیرد تا سهم خودش را دربازار حفظ کند و یا جلوی افزایش تولید شیل اویل و شیل گاز را بگیرد سعی داشت و دارد که با کاهش قیمت ها سایر اعضاء اوپک و تولید کنندگان غیر اوپک را زمین گیر کند.»

وی ادامه داد:«عربستان سعودی در این راستا با پرداخت رشوه های کلان سعی دارد که درسیاست های سازمان ملل متحد نیز تاثیرگذاری نماید. جالب تر اینکه اخیرا عربستان سعودی با سرمایه گذاری کلان دربرخی از بانک ها سعی دارد که آنها تحریم ها را علیه ایران را حفظ کنند و با جابجا کردن دلار های نفتی درنظام مالی و بانکی غرب تلاش دارد که در سیاست های بانکی و جهت گیری های عملی بانکی تاثیر گذار باشد. بطور مثال سهام پالایشگاه های غربی را می خرد تا تولید کنندگان و صادر کنندگان نفت خام دیگری غیر از عربستان سعودی نتوانند بدون موافقت و اجازه عربستان سعودی به آن پالایشگاه ها نفت خام بفروشند. »

تحریم نفت ایران به کام نفت شیل

این کارشناس صنعت نفت در پاسخ به این سئوال که اقتصادهای مبتنی بر نفت به چه سمت و سوی می روند، تصریح کرد:« وزیر نفت ایران درست می گفت که با تحریم صنعت نفت ایران زمینه سازی های لازم به عمل آمد تا شرایط برای سرمایه گذاری درصنعت تولید شیل اویل و شیل گاز را فراهم آورند. درواقع علی رغم اینکه تقاضا برای مصرف نفت خام در بازار پایین بود بطوری برنامه ریزی کردند که قیمت ها در بازار درسطحی باشد که سرمایه گذاری در صنعت شیل اویل و شیل گاز را توجیه کنند.»

وی افزود:« پس از بحران مالی و اعتباری سال 2008 آمریکا شروع به چاپ دلار کرد. آنهایی که دلار در جیب داشتند و نگران این بودند که بدلیل افزایش نرخ تورم قدرت خرید دلارهای شان کاهش خواهد یافت شروع به سرمایه گذاری در صنعت نفت و خرید طلا کردند. متاسفانه در این دوران صنعت نفت ایران به دلیل تحریم ها سهمی از این سرمایه گذاری ها نصیبش نشد.»

خاقانی عنوان داشت:« درهرحال وقتی آمریکا به این نتیجه رسید که تولید شیل اویل و شیل گاز وقتی که قیمت های نفت خام در بازار بین المللی حدود بشکه ای 70 دلار باشد مقرون به صرفه است و علاوه برآن با توجه به پیشرفت فن آوری ها تولید و استفاده از انرژی های تجدید پذیرنسبت به گذشته ارزان تر و درنتیجه قابل اتکا تر شده اند.

او گفت:« مثلا هزینه تولید انرژی خورشیدی در امارات متحده عربی (دبی) در مقام مقایسه با مقدار مشابه انرژی فسیلی نفت خام تقریبا در قیمت حدود بشکه ای 23 دلار در می آید متقاعد شد که آمریکا می تواند نقش توازن کننده در بازارهای بین المللی انرژی را به جای نقشی که عربستان سعودی دراین راستا بازی می کرد ایفا کند، چاپ دلارهای بدون پشتوانه را متوقف کرد و نوید افزایش نرخ بهره در بانک های آمریکائی صاحبان سرمایه را متقاعد کرد که دلار ها را از نفت و طلا خارج و به بانک ها بسپارند. همین امر باعث شد که قیمت های نفت خام سقوط کند. »

خاقانی تاکید کرد: «متاسفانه درایران بدلیل نداشتن یک برنامه کلان و تعریف شده انرژی و قوانین و مقررات مناسب برای سرمایه گذاری و تجارت در صنعت انرژی بلا تکلیف هستیم و سلیقه ای عمل می شود. به این معنی که وزیر نفت فکر می کند که برای صنعت نفت و گاز کشور این برنامه مناسب است و سعی دارد آنرا به اجرا درآورد.»

چوب لای چرخ صنعت نفت

این کارشناس صنعت نفت با بیان اینکه مخالفان سیاسی وزیر نفت نظر دیگری دارند و چوب لای چرخ سیاست های او می گذارند،گفت:« ما هنوز نمی دانیم قراراست با صنعت انرژی کشور که خصوصی سازی ها هم حسب نظر مقاماتی نظیر ریاست محترم مجلس شورای اسلامی اشتباه اجراشدند چه باید کرد و سرمایه گذاران بالقوه داخلی و خارجی چه جایگاهی دارند و یا خواهند داشت.»

مدیر کل اسبق نفت و گاز دریای خزر با تاکید بر اینکه متاسفانه بدلیل نداشتن یک برنامه کلان تعریف شده انرژی و قوانین و مقررات جلب و جذب سرمایه گذاری در صنعت انرژی کشور صورت نگرفته است،گفت:« به همین دلیل ریاست محترم موسسه آموزشی و پژوهشی اتاق بازرگانی ایران با حمایت و مشاوره ای که با شمس اردکانی ریاست محترم کمیسیون انرژی اتاق ایران داشتند به این نتیجه رسیدند که مناسبت دارد با همکاری و مشارکت موسسه پژوهش در مدیریت و برنامه ریزی انرژی دانشگاه تهران و با یک شرکت اسکاتلندی شبکه انرژی خزر (CEG) را تاسیس کنند و منتظر اقدامات دولتی و قوانینی که امید می رود با تدبیر در مجلس دهم تصویب شوند ، نمانند. با ابتکار معرفی و راه اندازی طرح CEG در روز 31 خرداد 1395 این امید میرود که بخش های دولتی و خصوصی در ایران با تدبیر از این طرح حمایت لازم را بعمل آورند و خوشبختانه باید عرض کنم که از روز معرفی این طرح باز خوردهای مثبتی در رابطه با حمایت علاقه مندان غیر ایرانی در منطقه و فرا منطقه برای مشارکت با فن آوری شان در صنعت پائین دستی انرژی ایران دریافت کرده ایم. »

بازار های گسترده تر

محمود خاقانی درباره بازارهای گسترده تر در صنعت نفت و گاز توضیح داد:« فرض کنید یک ساکن روستایی در اطراف زاهدان قطعه زمینی دارد که ممکن است به دلایل مختلف نمی تواند از آن بهره برداری لازم را به عمل آورد، این قطعه زمین هم تنها سرمایه ای است که دارد. با این سرمایه چه می تواند انجام دهد؟ اگر وزارت نفت به او مثل گازی که به پتروشیمی ها می دهد و با شرایط مناسبی گاز طبیعی بدهد می تواند یک نیروگاه کوچک گازی در زمین اش احداث کند. اما ، چنانچه نتوانست نیروگاه گازی احداث کند و این امکان که نیروگاهی با سوخت نفت کوره و یا گازوئیل هم احداث کند برای آن میسر نشد، می تواند با بهره برداری از ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیردرطرح شبکه انرژی خزر CEG مشارکت کند.»