رجب طیب اردوغان را می توان موفق ترین رهبر ترکیه در دوران حاکمیت دموکراسی در این کشور خواند...
بی بی سی نوشت: رجب طیب اردوغان را می توان موفق ترین رهبر ترکیه در دوران حاکمیت دموکراسی در این کشور خواند. به گزارش «انتخاب»؛ طی سال های گذشته، اردوغان بر صحنه
سیاسی ترکیه تسلط کامل داشته و حزبش، عدالت و توسعه را به پیروزی های پیاپی رسانده است. اردوغان موفق شد ثبات سیاسی و اقتصادی را پس از دهه ها بی ثباتی سیاسی و اقتصادی و حکومت
نظامیان به ترکیه برگرداند. در دوران نخست وزیری او، اقتصاد ترکیه رشد چشمگیری داشت و این کشور به یک قطب تولیدی و صادراتی بدل شد. اردوغان همچنین موفق شد نفوذ ارتش ترکیه را که نقش قابل توجهی
در سیاست ترکیه ایفا می کرد، به شدت کاهش دهد. ارتش ترکیه که زمانی، دولت های منتخب را سرنگون می کرد، اکنون به پادگان ها برگشته و نقش چندانی در سیاست ترکیه ایفا نمی کند.
اما این عملکرد او باعث نشده تا اردوغان از انتقاد دور بماند. سکولارها و لیبرال های ترکیه که زمانی از آقای اردوغان حمایت می کردند، اکنون به جدی ترین منتقدان او تبدیل شده و نخست
وزیر ترکیه را به استبداد و تلاش برای تبدیل این کشور به جامعه‌ای مذهبی متهم می کنند. اعتراض‌های اخیر در ترکیه باعث شده تا عملکرد اردوغان و سابقه و پیشینه او طی این سال‌ها
مورد بررسی قرار گیرد.اردوغان اولین بار بعد از کودتای نظامی سال ۱۹۸۰ با نظام سیاسی حاکم به مشکل برخورد. رجب طیب اردوغان در سال ۱۹۵۴ در شهر ریزه در ساحل دریای سیاه به دنیا آمد. پدر
او گارد ساحلی بود. اردوغان ۱۳ ساله بود که پدرش تصمیم گرفت به امید تأمین امکانات بهتر برای پنج فرزندش به استانبول مهاجرت کند. رجب طیب اردوغان در نوجوانی در خیابان های محله های
فقیرنشین استانبول لیموناد و نان کنجد دار می فروخت. او در یک مدرسه اسلامی تحصیل کرد و سپس به دانشگاه مرمره در استانبول رفت و در رشته مدیریت فارغ التحصیل شد. او در عین حال بطور
حرفه ای فوتبال بازی می کرد. در دوران تحصیل در دانشگاه با نجم الدین اربکان آشنا شد و به این ترتیب به جنبش اسلامگرای ترکیه پیوست. آقای اربکان اولین نخست وزیر اسلامگرای ترکیه بود.
آقای اردوغان اولین بار بعد از کودتای نظامی سال ۱۹۸۰ با نظام سیاسی حاکم به مشکل برخورد. او در آن زمان برای سازمان حمل و نقل استانبول کار می کرد. رئیس او یک سرهنگ بازنشسته ارتش بود و از او
خواسته بود سبیلش را بتراشد. آقای اردوغان زیر بار نرفت و کارش را رها کرد. او در سال های بعد به حزب اسلامگرای فضیلت پیوست و به سرعت پلکان ترقی را طی کرد، و در سال ۱۹۹۴ شهردار استانبول شد.
حتی منتقدان اردوغان هم قبول دارند که عملکرد او در شهرداری استانبول مثبت بوده، و شهر را پاکیزه تر و سبزتر کرده است. خیلی‌ها هم معتقد بودند که او - برخلاف بسیاری از سیاست مداران ترکیه
– فاسد نیست. پیشینه و پایبندی او به ارزش های اسلامی توجه بیشتر قشر مسلمان و مومن را جلب می کرد. رجب طیب اردوغان در ژوئن ۲۰۱۱ (خرداد ۱۳۹۰) سومین دوره نخست وزیری‌اش را
آغاز کرد. حزب او، یعنی حزب عدالت و توسعه که گرایش های اسلامگرایانه دارد، از سال ۲۰۰۲ قدرت را در ترکیه در دست دارد، و در انتخابات سال ۲۰۱۱ پیروزی بی سابقه ای بدست آورد. با وجود این
پیروزی چشمگیر، حزب عدالت و توسعه نتوانست اکثریت لازم را برای تغییر قانون اساسی بدون نیاز به حمایت دیگر احزاب حاضر در پارلمان بدست آورد. اتحادیه روزنامه نگاران ترکیه می گوید که ۹۴
روزنامه نگار به خاطر انجام وظیفه حرفه ای خود در زندان هستند. این رقم از همه کشورهای جهان بیشتر است. بیش از نیمی از این روزنامه نگاران از اقلیت قومی کرد هستند اردوغان در
نطق پس از پیروزی‌اش قول داد که در این زمینه با مخالفان دولت به توافق برسد. اردوغان ثبات اقتصادی و سیاسی را برای ترکیه به ارمغان آورده، و قدرت نظامیان مقتدر این کشور را مهار کرده است. نظامیان
ترکیه در گذشته بارها دولت های منتخب را به بهانه عدم پایبندی به روح سکولار قانون اساسی و یا بی‌توجهی به امنیت ملی سرنگون کرده بودند. از سوی دیگر، آقای اردوغان با فشار سیاسی مستمر و مذاکرات
طولانی شورشیان کرد پ ک ک را به قبول آتش‌بس متقاعد کرده، و پ ک ک انتقال نیروهایش به عراق را آغاز کرده است. دولت اردوغان در سپتامبر ۲۰۱۰ (شهریور ۱۳۸۹) توانست موافقت
اکثریت رأی دهندگان را برای تغییر قانون اساسی ۳۰ ساله این کشور جلب کند. هدف از این تغییرات کاهش بیشتر قدرت ارتش و تحقق پیش‌شرط‌های پیوستن به اتحادیه اروپا بود. مخالفان، دولت را به
اقتدارگرایی متهم می کنند، و به عنوان نمونه به سختگیری فزاینده دولت بر رسانه ها و روزنامه نگاران منتقد اشاره می کنند. اتحادیه روزنامه نگاران ترکیه
می‌گوید که ۹۴ روزنامه‌نگار به‌خاطر انجام وظیفه حرفه‌ای خود در زندان هستند. این رقم از همه کشورهای جهان بیشتر است. بیش از نیمی از این روزنامه نگاران از اقلیت قومی کرد هستند.
اردوغان در اکتبر ۲۰۱۲ (مهر ۱۳۹۱) گفت که ممکن است در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۴ شرکت کند، و انتظار می‌رود پیش از تاریخ رأی‌گیری برای افزایش اختیارات رئیس جمهوری، و تبدیل نظام
حکومتی ترکیه به یک نظام ریاستی تلاش کند. آقای اردوغان اولین بار چند ماه بعد از پیروزی بزرگ حزبش در نوامبر ۲۰۰۲ (آبان ۱۳۸۱) به نخست وزیری رسید. او به خاطر خواندن یک شعر اسلامگرایانه در یک
راهپیمایی سیاسی به زندان محکوم شده بود، و همین سوء سابقه کیفری باعث شده بود نتواند خود را در انتخابات مجلس نامزد کند. اما تغییراتی در قانون اساسی به او اجازه داد در سال ۲۰۰۳ دوباره نامزد نمایندگی
شود. او پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا را در رأس برنامه‌هایش قرار داد و با انجام برخی اصلاحات، زمینه آغاز گفتگوها بر سر عضویت کشورش را در سال ۲۰۰۵ فراهم کرد. اما مخالفت‌های برخی
کشورهای اروپایی و بحران حوزه پولی یورو موانعی در این راه ایجاد کرد. بعد از آن دولت اردوغان در حوزه سیاست خارجی بیشتر به دنبال ایفای نقشی کدخدا منشانه در خاورمیانه بوده، و سعی کرده میان ایران و
کشورهای عربی نقش واسطه را بازی کند، و در عین حال در قبال اسرائیل، متحد قدیمی ترکیه، مواضعی خصمانه و پرسر و صدا بگیرد. البته این مواضع به قطع کامل روابط دیپلماتیک میان دو کشور منجر نشده است.
محبوبیت "مدل ترکی" در میان لیبرال‌ها و اسلامگراهای معتدل در کشورهای عربی جایگاه ترکیه را ارتقا داده است، هر چند که دستاورد ملموسی برای این کشور نداشته است. اسلامگرایان طرفدار
سفت و سخت اردوغان هستند، اما او می‌گوید که حامی جدایی دین از سیاست است. اما موقعیت اردوغان در عرصه سیاست ترکیه به مرور زمان در حال تغییر است. مخالفان سکولار، او و حزبش را به داشتن
برنامه‌ای مخفی برای تبدیل ترکیه به جامعه‌ای مذهبی متهم می‌کنند. حزب عدالت و توسعه در اسلام سیاسی ریشه دارد، و اسلافش به اتهام داشتن فعالیت‌های "ضد سکولار" تعطیل شدند.
اسلامگرا؟ برخی منتقدان سکولار اردوغان از دیدن تصویر همسر محجبه او خشمگین می شوند.ارتش ترکیه خود را حافظ قانون اساسی سکولار این کشور می داند، اما آقای اردوغان از
ایستادگی مقابل ارتش ابایی ندارد اردوغان می گوید به هیچ وجه قصد ندارد ارزش های اسلامی را به هم وطنانش تحمیل کند و به جدایی دین از دولت متعهد است؛ اما در عین حال معتقد است که
سکولاریسم نباید جلوی کسانی را بگیرد که می خواهند آزادانه عقاید مذهبی شان را بیان کنند. یکی از این افراد همسر خود اوست که در مجامع عمومی با حجاب حاضر می شود. بر سر داشتن روسری
سال هاست که در ادارات دولتی، مدارس و دانشگاه ها ممنوع است، اما این ممنوعیت هم باعث نشده که خانم امینه اردوغان در مراسم رسمی حجابش را بردارد. منتقدان اردوغان می گویند او تلاش
کرده کاری کند که زنای محصنه در قوانین جزایی ترکیه جرم به حساب بیاید، و همچنین فروش و مصرف مشروبات الکلی را در برخی مناطق ممنوع کرده است. این منتقدان معتقدند که این شواهد نشان دهنده مقاصد
اسلامگرایانه آقای اردوغان است. او روحیه مبارزه جویی دارد و بسیاری از اهالی شهرهای کوچک شبه جزیره آناتولی این ویژگی ها را دوست دارند. تمایل او به محکوم کردن اسرائیل، متحد سابق
ترکیه، به‌خاطر رفتارش با فلسطینی ها پایگاه او را در میان اسلامگرایان مستحکم کرد، و علاوه بر آن محبوبیت او را در سراسر خاورمیانه بشدت افزایش داد. اما با وجود محبوبیت زیاد، شخصیت
اردوغان طوریست که جامعه را له یا علیه خود دو قطبی می کند. در ترکیه بسیاری از لیبرال ها و روشنفکران او را رهبری دموکراتیک می دانستند که نظامیانی را که در بخش اعظم قرن بیستم بر کشور
حکمرانی می‌کردند، عقب رانده است. اما این دسته در دوره دوم نخست وزیری اردوغان از او رویگردان شدند. یکی از مهم‌ترین اتفاقات چهار سال اخیر سرکوب شبکه موسوم به "ارگنه‌قون"
بود. دولت ادعا می کرد که این شبکه شماری از سکولارهای دوآتشه ارتش، دستگاه قضایی، رسانه ها و دانشگاه ها را شامل می شد که قصد داشتند با ایجاد نا آرامی مدنی، توجیه لازم را برای
کودتای ارتش و سرنگونی دولت "ضد سکولار" فراهم کنند. با توجه به کودتاهای پرشمار یک قرن اخیر ترکیه، باور این روایت برای بسیاری از ناظران آسان بود. آنها از اقدام دولت در مواجهه با
نهادهایی نظیر ارتش، که قبلا پاسخگوی اعمال خود نبودند، حمایت کردند. اما وقتی شمار دستگیرشدگان به صدها نفر رسید، و بسیاری از روزنامه نگاران منتقد حزب عدالت و توسعه هم بازداشت شدند، نخست وزیر متهم
شد که هدفش از این برخوردها صرفا ساکت کردن مخالفان و دگراندیشان است.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.