دنیای اقتصاد / بورس تهران در شرایطی در سال جدید با افت دو درصدی - آن هم در نبود بازارهای موازی – مواجه شده است كه درست سال گذشته و در همین ایام متوسط روزانه بهای سكه و ارز با روند فزاینده‌ای مواجه بود، اما بورس 5 درصد سود عاید معامله‌گران خود كرد. سوال اول این است كه دلیل این تناقض در وهله اول در كجاست؟
كارشناسان اقتصادی در این رابطه به دو موضوع اشاره می‌كنند؛ نخست آن كه به‌طور قطع بازار در سال جدید با رشد روبه‌رو خواهد شد، ولی نباید انتظار داشت روند دو دوره اخیر – سال‌های 92 و 93 – از یك منطق مشابه تبعیت كند. اقتصاددانان در این زمینه با بررسی سال‌های مذكور معتقدند: اولا شرایط اقتصادی كشور در دو سال گذشته با هم همخوانی ندارد و در دو بستر مختلف نمی‌توان نتیجه‌های یكسانی را انتظار داشت.
اما شرایط این دو دوره از چه ویژگی‌هایی برخوردار است؟ اولین ویژگی را باید در بودجه این دو دوره جست‌وجو كرد. سال گذشته در همین روزها بودجه كشور در‌هاله‌ای از ابهام به سر می‌برد. مشخصا فعالان اقتصادی تحلیل درستی از روزهای پیش رو از بعد بودجه‌های عمرانی و جاری، بودجه شركت‌های دولتی، نرخ ارز، درآمدهای كشور و... نداشتند. با این حال این احتمال كه تغییر دولت می‌تواند شرایط باثبات‌تری را در اقتصاد ایجاد كند، بازار هر روز در انتظار خبری جدید در حوزه بودجه به سر می‌برد این در حالی است كه در سال جدید بودجه مهم‌ترین عاملی بوده و هست كه بر روند تصمیم‌گیری فعالان بازار اثر گذاشته است.
نكته دیگری كه اقتصاددان‌ها به آن اشاره می‌كنند آن است كه با توجه به تحلیل فوق، رشد شاخص دقیقا از زمانی اوج گرفت كه دولت تغییر كرد. به طوری كه بازار تا روز انتخابات 27 درصد بازدهی را به ثبت رسانده، در حالی‌كه در دوره دوم (24 خرداد تا 16 دی) این رقم به 130 درصد نیز رسید و این به معنای آن است كه حدود 100 واحد درصد بازدهی بورس در بستر انتظارات شكل گرفته است؛ انتظاراتی كه در سال جدید شاهد آن نیستیم.
نكته سوم تغییر فضای انتظارات و شكل آن در دوره مشابه است. به عقیده كارشناسان اقتصادی، سطح و شكل انتظارات در مقایسه با گذشته واقعی‌تر شده است. این به آن معناست كه تورم
40 درصدی و رشد منفی 3 تا 6 درصدی اقتصادی در كنار نقدینگی بالا كه رشد چشمگیری را در فاصله سال‌های اخیر تجربه كرده به علاوه تعداد زیادی سیاست‌های اقتصادی نامشخص كه به نگرانی در عرصه اقتصادی منجر شده بود طی سال گذشته انتظارات را به میزان زیادی افزایش داد و بازارهایی را كه در برهه‌هایی از سودآوری بالایی برخوردار می‌شد در كانون توجه نقدینگی قرار می‌داد. به همین دلیل هر نشانه مثبت، با ضریب فزاینده اثرگذاری زیادی ظاهر می‌شد و نتایج مشهودی را بر بورس بر جای می‌گذاشت.
در این میان مقایسه دو نشست هسته‌ای ایران و غرب در آذر ماه سال قبل و روزهای اخیر نمونه‌ای از كاهش سطح انتظارات عمومی و افت اثرات آن بر بازار است. دلیل این موضوع چیست؟ كارشناسان معتقدند دلیل این تفاوت را باز هم باید در تغییر فضای بازار جست‌وجو كرد. همزمانی صعود بورس و ریزش چشمگیر بازارهای ارز، سكه و مسكن از یك طرف و روند فزاینده و مداوم بورس تهران از طرف دیگر كه سرمایه‌ها را از هر طرف به سمت این بازار سوق می‌داد هر روز مشوقی جدید برای اوج گرفتن هیجانی بورس فراهم كرده بود. نكته مهم دیگر كه فعالان بازار توجه كمتری به آن دارند آن است كه افزایش شدید قیمت دلار در سال 91 و اثری كه بر شركت‌های بورسی و به تبع آن بازار سرمایه داشته طبیعی است كه روند قابل توجهی را در سال گذشته رقم بزند؛ حال آنكه این روند تغییر جهت داده است. باید افزود تورم طی سال 92 به 40 درصد هم رسید كه این موضوع هم بر بازار اثر مثبت داشت، در حالی كه در حال حاضر این نرخ رو به كاهش است. به همین دلایل نیز هست كه در سال 92 با آنكه ركود اقتصادی شدید بود، بورس حتی تا پیش از شكل‌گیری انتظارات روند صعودی را تجربه كرده است.
طبعا این عوامل تغییر كرده و نمی‌توان در شرایطی كه همه متغیرها تغییر ماهیت داده و شرایط جدیدی را رقم زده، نتایج یكسانی را انتظار داشته باشیم.
افت بازار و تعدیل انتظارات
زمانی كه بورس برگشت و افت 15 درصدی بازار در مدت كمتر از سه ماه رقم خورد انتظارات كم كم صورت منطقی به خود گرفت. به عقیده فعالان اقتصادی، ریزش بورس در ماه‌های اخیر عامل مهمی برای تصفیه بازار از انتظارات غیرعقلایی بوده و این موضوع هنوز نقطه قوت بازار قلمداد می‌شود.
در این میان مهم‌ترین مولفه‌های سال جدید را باید در قالب موارد زیر برشمرد؛
1) بودجه سال 93 با روند افزایشی هزینه‌ها برای شركت‌های بورسی بسته شده و مواردی همچون افزایش قیمت خوراك پتروشیمی‌های گازی، محدودیت 10 درصدی صادرات سنگ‌آهن، افزایش حقوق دولتی و بهره مالكانه معادن بزرگ، افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده، افزایش نرخ سوخت و مواردی از این قبیل موضوعاتی واقعی برای شركت‌های بورسی هستند و نمی‌توان این موارد را مانند گذشته براساس انتظارات تفسیر كرد. بر این اساس لازم است نتایج این فاكتورها بر بودجه شركت‌ها كاملا مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
2) دولت در سال جدید فاز دیگری از برنامه هدفمندی یارانه‌ها را در دست اجرا دارد. این برنامه را باید منهای فاز اول آن مورد ارزیابی قرار داد. برنامه جدید تقریبا اجرای مجدد قانون از نقطه صفر محسوب می‌شود و به جرات باید گفت تحلیل و ارزیابی آثار این مرحله حساس‌تر از اولین دور اجرای قانون در سال 89 است. به همین دلیل بازار در انتظار روشن شدن جوانب اجرای این قانون و میزان اثرات آن بر بودجه شركت‌ها، اقتصاد كلان و وضعیت عمومی اقتصاد مالی و پولی است.
3) نرخ ارز بر خلاف انتظارات فعالان اقتصادی روند روبه رشدی را در مدت بیش از یك ماه گذشته پشت سر گذاشته است. در عین حال قیمت جهانی طلا نیز افزایش یافته و با خود قیمت سكه را با صعود روبه‌رو ساخته است. در بازار مسكن نیز برخی احتمالات از رونق ساخت و ساز در سال جاری حكایت دارند. با این حال هنوز هیچ تحلیل جدی مبنی بر سودآوری این بازارها در سال جدید وجود ندارد. در این میان تنها تهدید بازار افزایش نرخ سود سپرده‌های بانكی است كه از بهمن‌ماه سال گذشته به صورت غیررسمی شاهد آن هستیم. این مساله را باید عامل مهمی در تهدید بازار قلمداد كرد كه از نگاه فعالان بازار به دور نیست.
4) دولت رونق متغیرهای اقتصادی را در سال جدید وعده داده و این مساله توسط كارشناسان تایید می‌شود. رشد اقتصادی در محدوده صفر به معنای توقف ركود در سال جاری است. حتی برخی پیش‌بینی‌ها از رشد مثبت اما محدود اقتصادی در سال جدید حكایت دارند. كاهش نرخ تورم تا 20 درصد در سال 93 و بهبود قیمت‌های نسبی، كاهش نقدینگی و هدایت آن به سمت تولید، افزایش اشتغال، بهبود تجارت، تعادل در بازار ارز و یكسان‌سازی نرخ آن، تعادل و رونق بخشی به بازارهای كالایی و... همگی از موضوعاتی است كه ثبات اقتصادی را در بورس نوید می‌دهد.
5) سال جدید سال نهایی شدن نتایج مذاكرات هسته‌ای است. البته بازار اخبار مربوط به این مذاكرات را در سال گذشته پیش خور كرد، ولی نتایج حاصل از این مذاكرات در سال جدید آثار مثبت فراوانی را به همراه خواهد داشت. به عبارتی در سال 93 آثار گفت‌وگوهای سیاسی، واقعی است نه روانی.
6) عرضه شركت‌های جدید در دستور كار بورس است. به همین دلیل فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری به وجود خواهد آمد كه رونق دوباره بازار را به همراه خواهد داشت. تسهیل ساختار سرمایه‌گذاری، تسهیل فرآیند هدایت نقدینگی از بازار به بخش تولید، توسعه و به كار گیری
بازارها و ابزارهای نوین مالی، پذیره‌نویسی و عرضه اولیه سهام توسط سازمان خصوصی سازی و سیاست‌های خرد دیگر در بازار از موضوعاتی است كه امسال بر بازار اثر خواهد گذاشت. به علاوه بهبود سرمایه‌گذاری شركت‌های بورسی نیز قابل پیش‌بینی است.
در این شرایط و با استناد به این موضوعات باید گفت اصولا قیاس بورس در سال جدید با سال گذشته درست نیست و تحلیل‌هایی كه شرایط كنونی را نگران‌كننده اعلام می‌كنند به دلیل آن كه بر وضعیت بازار در سال گذشته استوارند تصویر صحیحی از بازار ارائه نمی‌كنند. البته این به معنای آن نیست كه نقاط منفی كتمان شوند. به هر حال بازار در سال گذشته با روندی نه چندان منطقی رشد كرد و سرعت‌گیرهایی كه برای پالایش بازار ضروری بود در نظر گرفته نشد. با این حال دوره جدید و آغاز دوباره بازار با تأنی معامله‌گران و صبر و حوصله می‌تواند روزهای طلایی را برای بورس به ارمغان آورد. بورس تهران در شرایط كنونی در بهترین وضعیت خود قرار دارد. كاهش قیمت سهام در حال حاضر بهترین فرصت برای خرید سهام سودآور است. سهام از ارزندگی قابل قبولی برخوردار شده و بازار از منظر متغیرهای اصلی در وضعیت مناسبی قرار دارد.
در این میان به عقیده فعالان بازار، شكوفایی بورس در سال جاری قطعی است، با این تفاوت كه انتظار كسب بازدهی 100 درصدی محلی از اعراب ندارد. میانگین بازدهی بازار در سال جاری 30 تا 40 درصد پیش‌بینی می‌شود. به گفته آنها بازدهی بازار منطقا باید با نرخ تورم قابل قیاس باشد؛ همان‌طور كه نرخ بازدهی در بازار پول باید با تورم تناسب داشته باشد. كارشناسان بازار پیش‌بینی می‌كنند بورس تا خردادماه و قبل از مجامع شركت‌ها چندان رشد چشمگیری را تجربه نخواهد كرد و روند بازار آرام و طبیعی خواهد بود.
به عبارتی باید گفت: بازار در شرایط كنونی اگرچه بازدهی منفی را در سال جدید ثبت كرده، اما به شدت از شرایط مناسبی برخوردار است. در حال حاضر نسبت قیمت به درآمد در بازار در محدوده 7 است و این رقم در مقایسه با اوج رشد بازار كه در آن بیش از 8 بود با كاهش قابل توجهی روبه‌رو شده است. این به معنای آن است كه برای میزان مشخصی درآمد از محل سهام باید مبلغ كمتری پرداخت كنیم كه به سود معامله گران بازار است. حتی این رقم برای 13 صنعت بین 6 تا 8 است.
از طرف دیگر نسبت تامین مالی به تشكیل سرمایه به گفته مدیرعامل شركت بورس تهران در كشور ما 5 درصد است كه اختلاف بالایی با استانداردهای جهانی دارد و به همین دلیل می‌توان پیش‌بینی كرد ظرفیت‌های خالی ناشی از این موضوع در سال‌های پیش رو به فعلیت برسد.
محسن نظری، اقتصاددان و کارشناس بازار سرمایه در این رابطه با اشاره به اینکه پیش‌بینی می‌شود طی هفته جاری بازار سهام شاهد روزهای مثبتی باشد، معتقد است: اصلاح قیمت سهام صنایع بزرگ بازار باعث رسیدن قیمت عمومی سهام به سطوح جذابی شده است که مانع از اصلاح قیمتی بیشتر بازار خواهد شد.
وی که با «سنا» گفت‌وگو کرده همچنین به انتشار گزارش‌های 12 ماهه اشاره کرد و افزود: اخبار مثبتی که از ماهیت گزارش‌های 12 ماهه شرکت‌ها و پس از آن وارد شدن به فصل مجامع منتشر شده، باعث رقم خوردن چشم انداز مثبتی در بازار سرمایه، حداقل تا تابستان سال جاری می‌شود.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: بازار روز پایان هفته گذشته را در شرایطی سپری كرد که کم‌کم اخبار مثبتی از صنایع به گوش می‌رسد؛ از احتمال تصویب نرخ 10 سنتی گازتوسط دولت برای صنایع پتروشیمی تا بهبود وضعیت خودروسازان در سال جاری و افزایش قیمت ارز که می‌تواند سبب توجه مجدد بازار به سهام صادر کنندگان باشد.
به گفته وی نوسانات کنونی به نظر می‌رسد موقتی بوده و همچنان بازار خوشبینی خود را به این صنایع حفظ خواهد کرد.
نظری درباره گروه پالایشی بازار گفت: در گروه پالایشگاه، شایعات اجرای طرح شاخص کیفی‌سازی فعلا به مرحله اجرا نرسیده و این امر به نظر می‌رسد تنها ابزاری برای کاهش قیمتی سهام این گروه بوده باشد.
به گفته وی انتشار گزارش‌های 12 ماهه مثبت از نمادهای پالایشی می‌تواند مجددا نمادهای این گروه را در کانون توجهات بازار قرار دهد.
وی همچنین به افزایش حجم و ارزش معاملات در بازار اشاره کرد و درباره عرضه‌های اولیه در بازار سرمایه گفت: این روزها، عرضه‌های اولیه برای سرمایه‌گذاران بسیار جذاب است که این امر خود نشان از پابرجا بودن اعتماد سهامداران به بازار است. نظری همچنین تاکید کرد: به طور کلی این روزها بازار تنها نیاز به اعتماد‌سازی دارد؛ اعتماد‌سازی که شاید با انتشار گزارش‌های مثبت 12 ماهه شرکت‌ها به بازار بازگشته و ثبات و رونق مجددا در بازار حکمفرما شود. در نهایت باید گفت بررسی بازار سرمایه و بورس باید در یك روند صورت گیرد. به گفته رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، طی سال‌های اخیر، بورس رشد 400 درصدی را تجربه كرده و افت اندك و موقتی بازار نباید مبنای تصمیم‌گیری فعالان قرار گیرد، چراكه در یك افق میان مدت و بلندمدت سودآوری بازار كاملا قابل انتظار است. برای كسانی كه به تازگی وارد بازار می‌شوند نیز اگر نگاه كوتاه مدت جای خود را به دید بلندمدت بدهد می‌توان انتظار داشت ثبات بورس و سودآوری آن تضمین شود.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.