رفع تحریم‌ها چه اثری بر بازار سرمایه دارد؟

 دنیای اقتصاد / تنها حدود48 ساعت از امضای توافقنامه ایران و گروه موسوم به 1+5 می‌گذرد كه خبرهای مربوط به آزادسازی بخش‌های مختلف اقتصادی از جمله پتروشیمی‌ها، نفت، خودرو و غیره امیدواری‌هایی را در مجموعه اقتصاد ایجاد كرده است. رونق سیستم بانكی نیز موضوع دیگری است كه برنامه آن در دستور كار قرار گرفته و در واقع انعكاس تمام این اخبار و اطلاعات را می‌توان به وضوح در بازار سرمایه كشور مشاهده كرد؛ به طوری كه بازار روند رشدملایمی را كه در هفته‌های گذشته در پیش گرفته بود با سرعت بیشتری ادامه داد و بیش از دو هزار واحد رشد را به ثبت رساند. پیش‌بینی كارشناسان از وضعیت بازار همان طوری كه در گذشته هم در همین صفحه روزنامه «نیای اقتصاد» به آن اشاره شد صعودی است.

این موضوع را نیز باید متذكر شد كه بازارهای سرمایه‌گذاری موازی بورس از جمله دلار و سكه در 48 ساعت گذشته با شدت بیشتری سقوط كرده‌اند به طوری كه دلار بیش از 5 درصد و سكه در حدود 8 درصد ریزش را به ثبت رساندند و این مساله همچنان می‌تواند ادامه‌دار باشد و راه را برای صعودهای بیشتر بورس هموار كند.

در گزارش زیر به بررسی احتمالات در نتیجه كاهش تحریم‌ها در بازار سرمایه ایران پرداخته شده است كه در پی می‌آید.

شاهین شایان‌آرانی از كارشناسان ارشد بازار سرمایه در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد، تاثیر توافق هسته‌ای را در كل اقتصاد كشور مثبت دانست و گفت: مذاكرات به طور قطع در كل اقتصاد كشور و فضای كسب و كار و همچنین بازار سرمایه چه در كوتاه‌مدت و چه میان‌مدت و بلندمدت تاثیر مثبتی خواهد داشت به شرط آنكه این مذاكرات ادامه‌دار باشد.

وی در ادامه افزود: در كوتاه‌مدت عوامل روانی این موضوع از قبیل ذوق، خوش‌بینی، مثبت بودن فضای كشور و امید به آینده باعث مثبت شدن فضای بورس خواهد شد، اما آثار بلندمدت این موضوع به فرض تداوم بحث‌‌های مذاكره، نمود پیدا خواهد كرد و موجب افزایش اعتبار در فضای بین‌المللی و بالطبع ورود سرمایه‌گذارهای خارجی به بورس خواهد شد.

شایان‌آرانی در ادامه اظهاراتش، بازار سرمایه را تنها محل برای جذب سرمایه در حال حاضر دانست و گفت: شرایط كنونی و نبود فرصت‌های بیشتر برای سرمایه‌گذاری در كشور باعث شده تا بورس به عنوان تنها مجرای ورود سرمایه‌های جدید شناخته شود كه این موضوع نگران‌كننده خواهد بود؛ در واقع بورس تنها كانال جذب سرمایه در اقتصاد كشور نیست و این بی‌رقیب ماندن باعث سوق دادن نقدینگی‌های سرگردان به بورس و در مقابل ایجاد توقع بی‌اندازه برای سرمایه‌گذاران، رشد شاخص با شیب بسیار تند و در نهایت تشكیل حباب خواهد شد.

وی خاطرنشان كرد: از طرفی چون عمق بورس و چرخه مالی و معاملاتی آن چندان زیاد نیست، توانایی جذب چنین نقدینگی بالایی را ندارد و مساله‌ حبابی بودن را شدت خواهد داد.

این كارشناس ارشد بازار سرمایه در ادامه اظهاراتش ورود ابزارهای جدید به بازار را یكی از راهكارها برای عدم تشكیل حباب در بورس دانست و گفت: در این مقطع باید تلاش شود تا از طریق اطلاع‌رسانی، آموزش و شفاف‌سازی تمام افراد جامعه با ریسك‌های موجود در بازار سرمایه آشنا شوند و در واقع بدون شناخت فضای كل بورس به این بازار وارد نشوند.

وی یكی دیگر از راهكارهای لازم در این زمینه را بسترسازی مناسب در جهت افزایش چرخه مالی بازار سرمایه عنوان كرد و افزود: از طریق مكانیزم‌های موجود كه یكی از آنها مهیا و تسهیل كردن شرایط برای جذب سرمایه‌گذارهای خارجی به بورس است می‌توان چرخه مالی بازار سرمایه را افزایش داد.

شایان‌آرانی در ادامه با تاكید بر فرهنگ‌سازی بیشتر در زمینه آشنایی عامه مردم با بازار سرمایه خاطرنشان كرد: باید فرهنگ‌سازی‌های مناسبی برای آشنایی مردم و سهامداران خردی كه تنها به دلیل موج و هیجان وارد بورس شده‌اند، صورت گیرد تا این افراد از ریسك‌های موجود در این بازار آگاهی كامل پیدا كنند.

بنا به گفته شایان‌آرانی خرید واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری و همچنین پس‌انداز در بانك از جمله سرمایه‌گذاری‌های مطمئن برای سرمایه‌گذاران خرد و ناآشنا به بورس است.

دراین زمینه مدیرعامل تامین سرمایه نوین با اشاره به اینکه آثار رفع تحریم‌ها به زودی ظاهر نخواهد شد، گفت: حداقل دو سال وقت لازم است تا تغییرات جدی در این زمینه ایجاد شود.

ولی نادی قمی در ادامه افزود: بخشی از آثار تحریم‌ها به مرور کمرنگ شده و تنها عاملی که در آینده رونق و سودآوری شرکت‌ها را به دنبال دارد، افزایش میزان تولید بنگاه‌های اقتصادی است.به گفته وی شرکت‌ها یا در حال حاضر می‌توانند از ظرفیت‌های موجود استفاده کرده و سریع به سودآوری برسند یا اینکه پس از اجرای طرح‌ها و پروژه‌های سرمایه‌ای تولید را افزایش می‌دهند که این خود مستلزم گذشت زمان است و آثار آن در سال‌های آینده روی صورت‌های مالی نمود پیدا می‌کند.

وی با اشاره به اینکه بورس، بازاری احساسی است تصریح کرد: به‌رغم اینکه واکنش بورس در بازار کاغذی با صحبت درباره رفع تحریم‌ها بسیار شدید است اما در بازار واقعی‌تر مثل بورس کالا این واکنش‌ها شدید و محسوس نیست، زیرا اتفاقا تغییرات، تصمیم به خرید را به تعویق می‌اندازد.

وی افزود: در بورس کالا معامله‌گران با انتظار کاهش نرخ دلار و نرخ محصولات هیچ‌گونه‌ای معامله‌ای انجام نمی‌دهند.

مدیرعامل تامین سرمایه نوین با اشاره به برخی شرکت‌های فعال در حوزه فلزات گفت: با اینکه این شرکت‌ها قیمت محصول خود را پایین آورده و فروش‌هایی به صورت اعتباری هم دارند باز هم خریداری ندارند.

وی با تاکید بر به تعویق افتادن تصمیم خرید در مصرف‌کنندگان اضافه کرد: در مدتی بیش از یک‌سال شرکت‌ها به بازارهای بین‌المللی راه می‌یابند و می‌توانند پروژه‌های جدید و رونق در تولید ایجاد کنند.

همچنین معاونت مالی و اقتصادی شرکت سرمایه‌گذاری معادن و فلزات مهم‌ترین پیامد رفع تحریم‌ها را راه افتادن دوباره طرح‌های دولتی عنوان کرد.

مرتضی علی‌اکبری با اشاره به مشکلات عدیده دولت با طرح‌های عمرانی گفت: این طرح‌ها کلید اشتغال و به ظرفیت رسیدن کارخانه‌ها هستند. وی افزود: ورود نقدینگی به کشور، شادابی اقتصادی را به دنبال خواهد داشت. وی اضافه کرد: شرکت‌های بزرگ طرح‌های توسعه زیادی دارند که با کاهش نرخ ارز، کاهش هزینه‌های حمل  و نقل، ورود ماشین‌آلات جدید و ... زودتر به بهره‌برداری خواهند رسید. وی با اشاره به اینکه اغلب شرکت‌های بورسی در حال حاضر طرح‌های توسعه‌ای زیادی دارند، گفت: آن دسته از شرکت‌ها نیز که کاهش قیمت ارز در سود‌آوریشان تاثیرگذار است با همین طرح‌های توسعه، سودهایشان را جبران خواهند کرد. وی همچنین حضور سرمایه‌گذاران جدید را به ویژه در حوزه‌های پتروشیمی، نفت و فولاد از دیگر دستاوردهای رفع تحریم‌ها دانست که شکوفایی اقتصاد را به دنبال خواهد داشت.

علی سنگینیان، مدیرعامل شرکت تامین سرمایه امین نیز نمود نخستین اثر تحریم‌ها را بر صنایع، واردات و صادرات و مواد اولیه موردنیاز دانست. وی گفت: به دنبال رونق کسب و کار در کشور و تعاملات خارجی بین‌المللی فضای کلی مثبت خواهد شد.

به گفته سنگینیان، این امر هم در بخش خرد همانند صنعت و هم در سطح کلان، امیدواری‌های زیادی به دنبال دارد و می‌توان چشم‌انداز بهتری را از آینده ترسیم کرد.

به گفته وی، مسائلی مانند حذف محدودیت صادرات پتروشیمی‌ها، ورود قطعات خودرو و دیگر صنایع می‌تواند اثر کوتاه‌مدت خود را طی دو سه ماه آینده بروز دهد، اما در سطح اقتصاد کلان باید با دید بلندمدت منتظر تغییرات بود.

همچنین مدیرعامل شرکت ساختمانی آ‌س‌پ نیز با اشاره به اینکه رفع تحریم‌ها در بخش ساخت و ساز چه در زمینه سطح کیفی بناها و مسائل عمرانی و چه به لحاظ قدرت نقدینگی مردم در خرید و فروش اثرات جدی خواهد داشت، گفت: اما این اثرات در کوتاه‌مدت خود را نشان نخواهد داد. کلایه با تاکید بر اینکه حرکت بخش ساختمان کند است، دیر به خواب می‌رود و دیر به بازار بازمی‌گردد، افزود: به نظر نمی‌رسد تا پایان امسال شاهد تغییر چشمگیری در بخش ساختمان باشیم اما سال آینده را می‌توان بسیار مثبت ارزیابی کرد.وی افزود: به عنوان مثال، ورود لوازم و تجهیزات ساختمانی مانند آسانسور ارتقای کیفیت این صنعت را به دنبال خواهد داشت. کلایه اضافه کرد: همچنین سرمایه‌گذاری در این بخش نیز که با کمبود نقدینگی، خطرات احتمالی ناشی از عدم توافقات و حتی بروز جنگ و ناامنی در منطقه همراه بود، باز‌خواهد گشت. به گفته وی تاکنون سرمایه‌هایی در بخش‌هایی از اقتصاد جذب می‌شد که ضریب نقدشوندگی سریع داشت، پس از ثبات و تعادل در بازارها به بخش مسکن وارد خواهد شد. مدیرعامل شرکت آ‌‌س‌پ تصریح کرد: وقتی اقتصاد کشور جان تازه‌ای بگیرد و نقدینگی و گردش تولید افزایش یابد، ساختمان نیز به عنوان یکی از چرخه‌های اساسی مولد کشور رونق خود را باز خواهد یافت.

از سوی دیگر مدیر عامل شرکت ایران یاسا تایر و رابر نیز با اشاره به اثر مخرب تحریم‌ها در صنایع گفت: با رفع تحریم‌ها قیمت‌های تمام شده که در سایه عدم ورود مواد اولیه و کالا به کشور و عدم صادرات افزایش یافته بود پایین می‌آید.

بهرامی نوید گفت: با افزایش قیمت تمام شده مزیت رقابتی شرکت‌ها هم در بازار داخلی و هم در بازارهای بین‌المللی

 از دست رفته بود. وی با اشاره به مشکل حمل و نقل کالا در زمان تحریم‌ها نیز افزود: در صورتی که می‌توانستیم کالایی را به کشوری صادر کنیم، باید راه را دور می‌زدیم که این موضوع هزینه‌های بالایی در بر داشت. بهرامی دسترسی به تکنولوژی‌های جدید و تامین ارز را از تبعات مثبت رفع تحریم‌ها دانست و افزود: از منظر یک تولیدکننده شرایط جدید باعث خواهد شد تا قیمت‌ها پایین آمده و در نهایت کالاهای باکیفیت‌تر در زمان سریع‌تر تولید شود. وی در بخشی از صحبت‌های خود با اشاره بی‌برنامگی ارزی و انضباطی که دولت در زمان تحریم‌ها به آن دچار شده بود، گفت: تنها خاصیت تحریم‌ها برای کشور جلوگیری از واردات بی‌رویه کالا بود. مدیرعامل شرکت «ایران یاسا تایر و رابر» در پایان گفت: رفع تحریم‌ها از لحاظ تامین کالا، تسهیلات بانکی و گشایش LC‌ها، تاثیرات سریع در اقتصاد خواهد داشت.