بررسی مراحل جریان پول

1) پیش‌بینی بازار ...

میثم بهرامی - بورس24 : در شرایطی به مصاف معاملات نخستین روز کاری هفته می‌رویم که بازار چهارشنبه چهره‌ای شبیه به بازار روزهای قبل داشت و لذا از آنجا که در روزهای پایانی هفته قرار گرفته بود و نیم‌نگاهی هم به فضای تق و لق هفته پیش رو داشت، با گذر از دقایق ابتدایی و روشن شدن ضعف طرف تقاضا، به مرور زیر فشار عرضه‌های بیشتری قرار گرفت. در نتیجه این رویداد، شاخص کل با افت نزدیک به 8 هزار واحدی تا ارتفاع دو میلیون و 209 هزار واحدی عقب نشست. ارزش معاملات پس از فراز و فرود اخیر در محدوده 3 تا 3.3 همت در نوسان است و رقمی بالغ بر 500 میلیارد تومان از چرخه بازار خارج شد. جالب است بدانید که در بازار شنبه یعنی روز اعلام نتایج انتخابات 2.2 همت نقدینگی توسط حقیقی‌ها به بازار تزریق شد اما در 4 روز بعد، رقمی بالغ بر 1.7 همت تالار شیشه‌ای را ترک کرد و این اتفاق دقیقا نشان می‌دهد که بزرگترین مشکل بازار، از دست رفتن اعتماد عمومی است که امروز مفصل‌تر درخصوص این موضوع بحث خواهیم کرد.

شاید بازار بعد از انتخابات خیلی ترسی نداشته باشد ولی تداوم ابهامات و نبود نقدینگی و البته شیطنت جدی برخی از بازیگران بازار در صندوق‌های اهرمی و نمادهای مورد توجه باعث شده تا معامله‌گران و سهامداران انگیزه کافی برای حرکت رو به‌ جلو و پوست‌اندازی نداشته باشند. البته انتظار رشد قابل توجهی هم پس از نتیجه انتخابات نمی‌رفت اما به هر جهت فضا از آنچه تصور می‌شد، بدتر پیش رفت. بازار فعلا نظاره‌گر است و آنهایی که دست به خرید پیش از انتخابات نزدند، چیزی را از دست نداده و پیروز تحولات اخیر بودند.

این روزها فضا در کلیه بازارها آرام است اما دست‌کم زیر سایه این آرامش، ذهن مشوش سهامداران در بازار سرمایه را داریم که با خود به هزار و یک چیز فکر می‌کنند و منتظرند تا هر چه سریعتر تکلیف کابینه جدید روشن شده و در اولین گام اظهارنظر وزرای احتمالی را بشنوند. شنیده می‌شود علی طیب‌نیا فرماندهی تیم اقتصادی را در دست گرفته و حتی زمزمه‌هایی مبنی بر رایزنی‌های جدی برای رسیدن ایشان به سمت معاونت اول در جریان است. طیب‌نیا مخالفان بسیاری دارد. این مخالفین معتقدند در پیش گرفتن سیاست‌های شدید انقباضی منجر به مخاطراتی برای تولید خواهد شد. اما تصور می‌کنیم اگر ایشان در راس هرم جریانات اقتصادی قرار بگیرند و فضای یکدستی ایجاد شود، با توجه به رکود تورمی سالهای اخیر و مشکلات حاد در بخش تولید، فضا بهتر از انتظارات پیش رفته و سیاست‌ انقباضی شدیدی نداشته باشیم.

ضمن اینکه، اگر بحث بازار را کنار بگذاریم، طبیعی است که با بهبود فضای کسب و کار و تحولات مثبت در تولید و اقتصاد، حال و روز بازار سرمایه هم تغییر کند. در واقع در نقطه‌ای قرار گرفته‌ایم که هر برگشتی به سمت عقلانیت به سود بازار خواهد بود اما مشکل اینجاست که هنوز سهامداران ایمان به تحولات مثبت نداشته و لذا در بازار می‌بینیم که جریان پول یا نظاره‌گر بوده و یا به‌دنبال کسب نوسانات مقطعی است. شرایط فعلی بازار، شرایط جذابی برای سرمایه‌گذاری میان‌مدت و بلندمدت است اما در کوتاه‌مدت چالش‌های خود را دارد و فعلا خبری از نقدینگی و ریسک‌پذیری تا زمان روشن شدن برخی از ابهامات نیست.

اگر قبول کنیم که دولت قصد دارد با یک ترکیب از افراد جوان و سالم و پرده‌برداری از چهره‌های جدید وارد میدان شود و کمی گشایش در حوزه سیاست خارجی داشته باشیم، اتفاقات خوبی در بازار سرمایه رقم خواهد خورد و قطع به یقین بازارهای موازی به رکود عمیقی خواهند رفت. منتهی برای رسیدن به این نقطه نیاز به کمی زمان و شفاف‌شدن بسیاری از مسائل داریم. روز سه‌شنبه برگه‌ای در فضای مجازی دست به دست می‌شد که نشان می‌داد دکتر پزشکیان در نظر دارد در تعیین کابینه خود از تمام ظرفیت‌های کشور استفاده کرده و خیلی نگاه و علاقه به لابی‌گری برای رسیدن افراد قبلی به قدرت ندارد. به نظر همین موضوع سیگنال بسیار مثبتی است که شاید بازار فعلا خیلی به آن وزن ندهد.

اما ادامه بحث امروز را با موضوع "بازگشت اعتماد" و "جریان پول" پیش می‌بریم. مشکل امروز بازار، دقیقا همین دو کلید واژه است ! و طبیعتا برای برگشت نقدینگی، تا ماه‌ها باید روی موضوع اعتمادسازی کار کرد. چراکه پولی که طی این مدت راهی سایر بازارها شد، به راحتی بر نخواهد گشت. بی‌اعتمادی به بازار از اردیبهشت 1402 آغاز شد و در ادامه با اتخاذ تصمیمات غلط و دست‌درازی‌های مکرر دولت به جیب شرکت‌ها، به بدترین شکل ممکن گسترش یافت. بدون شک متهم ردیف اول این موضوع دولت سیزدهم و در راس آن تصمیمات غلط و پر اشتباه معاون اول و مشاورین او بود. حتی اعتقاد داریم، مرحوم رئیسی هم خیلی مطلع از آسیبی که کابینه‌اش به بازار وارد کرد، نبود.

به نظر تا امروز تیم پزشکیان توانسته در این موضوع تا حدودی موفق باشد و اطمینان نسبی را برای فعالان اقتصادی ایجاد کند، امیدواریم این زنجیره اتفاقات خوب را با اظهارنظرهای دیگر و یا عملکردی عجیب پاره نکند. بازار برای اینکه بتواند از این سیکل نامنظم و معیوب فعلی خارج شود و وارد یک فضا امن صعودی (با در نظر گرفتن اصلاح‌های مقطعی) شود، باید بتواند جریان پول را با خود همراه کند و البته در سمت عرضه هم باید کمی مدیریت و حساب و کتاب در رفتار حقوقی‌ها و بازارگردان‌ها و صندوق‌ها داشته باشیم. مطابق با تجربیات گذشته معتقدیم که جریان پول 3 مرحله دارد و بازار در هر مرحله واکنش‌های متفاوتی نشان خواهد داد.

در مرحله نخست، عموما نقدینگی موجود در بازار (پارک شده در صندوق‌های بادرآمد ثابت، بانک و یا صندوق‌های طلا) به همراه کمی پول مطلع خارج از بازار که اطلاع نسبی از برخی جریانات و تحولات دارند، در مسیر خرید قوی قرار خواهند گرفت. در این مرحله فرآیند اعتبارگیری و چرخش پول قوی‌تر خواهد شد. بازار آنقدر افت کرده و کوچک شده که همین جریان پول می‌تواند یک بازدهی قوی حتی 50 - 60 درصدی را رقم بزند. طبیعتا در این مسیر ناشرینی که هوش و ذکاوت بیشتری دارند با مخابره به موقع تحولات مثبت و انتشار برخی خبرها می‌توانند به پایه‌های روند صعودی شکل گرفته دوام و قوام بخشیده و در فرآیند اعتمادسازی موثر باشند و البته بسیار مهم است که در این بین اتخاذ تصمیمات غلط، دست‌درازی به جیب شرکتها و اظهارات عجیب و غریب مسئولین دولتی را نداشته باشیم؛ چراکه هر تصمیم ضد بازار و غلطی منجر به منقطع شدن روند صعودی، زمین‌گیر شدن بازار و فرار نقدینگی خواهد شد.

اما مرحله دوم، مرحله‌ای است که پول بر و بچه‌ها و حقیقی‌های بازار تمام شده و حالا نیاز به پول‌های جدید و قوی‌تری است. این جریان می‌تواند از سمت حقوقی‌های بزرگ، پولهای خارج از بازار (فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای) و همچنین سفته‌بازان قهار که طی این مدت تماشاچی و یا در سایر بازارها فعال بودند، شکل بگیرد. در این مرحله کار کمی ساده‌تر است. چراکه اعتماد اولیه ایجاد شده و کمی از ترس فعالین حقیقی بازار ریخته و از آنجا که حقوقی‌ها دارنده نقدینگی قوی و پر حجم هستند، می‌توانند روند صعودی پایدار با طول موج بیشتر و زمان طولانی‌تر را رقم بزنند. بازار در فروردین و اردیبهشت 1402 دقیقا وارد همین مرحله شده بود و خوب پیش می‌رفت که ناگهان عده‌ای با فروش سهام خود و عنوان کردن این موضوع که بازار در مسیر حباب قرار گرفته، روسای سازمان و مسئولین دولت را مجاب به مداخله در بازار و گرفتن ترمز رشد قیمت‌ها به بدترین شکل ممکن کردند !

نکته مهم اینکه، عموما در این مرحله بواسطه اینکه دوره زمانی رشد طولانی‌تر از دوره نخست است، بارها اصلاح قیمتی و کف‌سازی را خواهیم داشت و به قول معروف بازار یک فضای منطقی و نرمال را چه از نظر بنیادی و چه از منظر تکنیکی طی می‌کند. همچنین درجه اهمیت کدال بیشتر شده و پول پر حجم در یک بستر مناسب در مسیر سهام ارزشمند چه از جنس DPSمحور و چه از جنس دارایی‌محور قرار خواهد گرفت. و اما ورود به مرحله سوم زمانی رخ می‌دهد که فرآیند مراحل اول و دوم به درستی پیش رفته و سمت عرضه هم طی این مدت رفتار کنترل‌شده‌ای داشته باشد.

مرحله سوم همان مرحله اردیبهشت تا مرداد سال 99 و روزهای اوج بازار است که عامه مردم از خانه‌دار و افراد کف خیابان جلوی کارگزاری‌ها صف کشیده و به دنبال خرید سهام و کسب نوسانات روزانه‌ بودند. به نظر فعلا نباید به این موج فکر کرد. چراکه بسیار بعید است طی 2 - 3 سال آتی چنین موجی را در بازار داشته باشیم. و البته این نکته را هم قید کنیم که در مرحله سوم بعدی (هر زمانی که رخ دهد)، نقدینگی عامه مردم در مسیر صندوق‌های سهامی و اهرمی قرار خواهد گرفت و در واقع بحران بعدی را همین صندوق‌ها که این مدت به شکل غیرمنطقی و بی‌حساب و کتاب پر تعداد شده‌اند؛ رقم خواهند زد ... !! اتفاقا یکی از مشکلات این روزهای بازار، نیز صندوق‌های اهرمی‌اند اما فعلا قصد ورود و بحث درخصوص این مساله را نداریم.

و نکته آخر اینکه، در اوج بازار (اردیبهشت ماه 1402)، تعداد کدهای فعال حقیقی در بازار به 500 هزار کد (معادل 5 استادیوم یکصد هزار نفره آزادی) رسیده بود. در کمال تاسف، تعداد کد فعال در بازار امروز کمتر از 100 هزار کد بوده و حتی قدرت پُر کردن یک استادیوم را هم ندارد. بنابراین یکی از نشانه‌هایی که می‌تواند بیانگر قرار گرفتن بازار در مرحله جذب نقدینگی باشد، این است که تعداد کدهای فعال برای چند روز متوالی به بیش از 200 هزار کد برسد تا بتوانیم به این جمع‌بندی برسیم که بازار وارد مرحله نخست شده است. از این رو معتقدیم کدهای فعال بازار و جریان پول و حجم معاملات را باید بصورت هفتگی رصد کرد و آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.

اما به سراغ بازار برویم. بازاری که نه آغاز خوبی داشت و نه پایانی قابل قبول و امیدوارکننده ! طبیعتا برای هفته پیش رو که 2 روز میانی آن را به دلیل تعطیلات تاسوعا و عاشورای حسینی نداریم، نمی‌توان انتظار چندانی داشت اما از آنجا که قیمت‌ها مقارن با قیمت‌های پیش از انتخابات شده، بخش خوبی از حباب صندوق‌های اهرمی تخلیه شده و طیفی‌ از نمادها راهی مجمع شده و بازار خلوت می‌شود، ممکن است در 2 روز ابتدایی هفته روند بهتری را در بازار داشته باشیم.

2) جدول بررسی آخرین وضعیت شاخص‌ها، بازار، نوسانات بازارهای جهانی و منحنی ارزش معاملات :

3) سر تیتر خبرهای سیاسی و اقتصادی – اخبار و شایعات بازار :  

* مراسم تنفیذ و اعطای حکم چهاردهمین دوره‌ ریاست جمهوری اسلامی ایران و آغاز به‌کار رسمی رئیس‌جمهور منتخب، یکشنبه ۷ مرداد با حضور رهبر انقلاب و جمعی از مسئولان و کارگزاران نظام در حسینیه‌ امام خمینی (ره) برگزار می‌شود.

* محمدجواد ظریف وزیر خارجه اسبق، از سوی رئیس‌جمهور منتخب به عنوان رئیس شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم منصوب شد.

* باقری، سرپرست وزارت خارجه گفت: «مذاکرات رفع تحریم‌ها» از طریق گفت‌وگوهای غیرمستقیم به واسطه عمان در جریان است. روندی که مذاکرات طی کرده هیچ سایشی با قانون اقدام راهبردی مجلس برای لغو تحریم‌ها نداشته، وقتی طرف مقابل در مذاکرات خواسته‌هایی را مطرح می‌کرد و می‌گفتیم که خلاف این قانون نمی‌شود عمل کرد، مجبور بود که بپذیرد.

* اصفهان که سال جاری در اعداد آلودگی بالای ۵۰۰ که تکرار چنین اعدادی طی یکسال، در دنیا هم نادر و کم سابقه است، تعطیل نشده بود، اینک بخاطر کمبود برق به تعطیلی کشیده شده است ! کمبود سراسری برق در کشور که ناشی از عدم تعهد دولت به وعده‌های خود و همچنین بی‌توجهی به برنامه‌های توسعه است، سبب خاموشی‌های گسترده در کشور و بخصوص در صنعت شده است ! بر اساس شنیده‌های چیلان، در طول 3 سال گذشته و به دلیل وابستگی طیف زیادی از صنایع پایین‌دستی به ورق گرم، محدودیت‌های برق برای فولاد مبارکه کمتر از بقیه فولادسازان اعمال می‌شده اما در سال جاری این محدودیت‌ها تا مرز قطعی برق تشدید شده به طوری که نه‌تنها تحویل محصولات فولاد مبارکه با تاخیر همراه شده بلکه کار به جایی رسیده که تا اطلاع ثانوی، این شرکت امکان عرضه ورق گرم ندارد.

* مهم: شنیده‌ها حاکی از آن است که دیوان عدالت اداری رای به ابطال قیمت‌گذاری گاز توسط دولت در نیمه نخست سال گذشته خارج از فرمول داده ولی هنوز ابلاغ نهایی نشده است. یعنی نرخ ۷ هزار تومان گاز در نیمه نخست سال گذشته هم باید مشابه بقیه ماه‌های سال به فرمول برگردد. پتروشیمی‌ها خصوصا اوره‌سازها برگشت هزینه قابل توجهی از این محل در بهار می‌توانند داشته باشند.

* رئیس سازمان خصوصی‌سازی در نامه‌ای از آمادگی عرضه سهام شرکت‌های پالایش گاز پارسیان، پالایش گاز فجر جم، کشت و صنعت دامپروری مغان، پالایش نفت آبادان و طراحی و ساختمان نفت در بازار فرابورس خبر داد.

* شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا در انتظار ابلاغ قیمت‌های جدید از سوی وزارت صمت هستند.

4) بررسی صنایع :

* ارزش بازار (بورس + فرابورس) در هفته‌ای که گذشت (فارغ از نتیجه‌ای که بر پرتفوی سهامداران منعکس شد) با رشد 4 درصدی به 8,650 همت رسید ! در بازار ارز اما، ترمز رشد دلار گرفته شد و شاهد کاهش قیمت تا ابتدای کانال 59 هزار تومانی بودیم. در نتیجه این فعل و انفعالات، ارزش دلاری بازار با جهش 10 میلیارد دلاری به 147 میلیارد دلار رسید ! رشدی که شاید هیچیک از سهامداران طعم آن را نچشیده باشند ! نکته مهم: این چهارمین مرتبه‌ای است که بازار به سطح حمایتی خود در سطوح 135 - 140 میلیارد دلار واکنش نشان می‌دهد. لذا از این جهت می‌توان گفت که کف بازار در همین نقاط است.

* در گروه فولادی، ذوب پس از رشد حدود 25 درصدی و پیشروی تا قیمت‌های 50 تومانی، اصلاح زد و روز چهارشنبه در قیمت‌های کمتر از 45 تومانی خریداران خوبی داشت. به نظر می‌رسد محدوده 42 تا 44 تومانی کف جدید ذوب باشد. به لحاظ تکنیکی، اهداف 65 تومانی را برای ذوب متصوریم؛ از این رو خرید سهم در منفی‌ها کم‌ریسک خواهد بود.

* اما یکی از نمادهای نابود شده بازار، ولساپا در گروه لیزینگ است. فارغ از اینکه حقوقی‌های خوبی ندارد اما یکی از دلایل این افت سنگین، فضای اقتصادی کشور و رقابت خریداران برای خرید کالاهای سرمایه‌ای بوده و عملا تقاضایی برای مصرف به‌دلیل جهش جدی قیمت‌ها نبوده است. بنابراین اگر معتقدید سیاست‌های دولت چهاردهم به سمتی پیش می‌رود که بازارها آرام و صنعت لیزینگ احیا شود، توصیه می‌شود ولساپای کمتر از 100 تومانی را زیر نظر داشته باشید.